Κατάσκοπος, πιλότος, συγγραφέας και Τσακάλι: Πέθανε ο μετρ των θρίλερ Φρέντερικ Φόρσαϊθ – «Ο αληθινός 007»

Ο Βρετανός μετρ του σασπένς, Φρέντερικ Φόρσαϊθ, που καθόρισε το είδος του πολιτικού θρίλερ, πέθανε σε ηλικία 86 ετών. Η ζωή του ήταν εξίσου μυθιστορηματική με τα βιβλία του

Ο Φρέντερικ Φόρσαϊθ, ο μετρ του σασπένς και της κατασκοπείας που μετέτρεψε τις περιπέτειές του ως δημοσιογράφος και τις μυστικές του αποστολές με την MI6 σε παγκόσμια μπεστ σέλερ, έφυγε από τη ζωή σε ηλικία 86 ετών, μετά από μια σύντομη ασθένεια.

Η

«Θρηνούμε για τον θάνατο ενός από τους μεγαλύτερους συγγραφείς βιβλίων θρίλερ στον κόσμο» έγραψε ο Λόιντ για την απώλεια που αφήνει ένα δυσαναπλήρωτο κενό στον κόσμο της λογοτεχνίας, αλλά και μια κληρονομιά που θα συνεχίσει να συναρπάζει για γενιές.

Γεννημένος στο Άσφορντ του Κεντ το 1938, ο Φόρσαϊθ έζησε μια ζωή που προσέγγισε τη φαντασία και πλοκή των μυθιστορημάτων του.

Υπηρέτησε ως ένας από τους νεότερους πιλότους μαχητικών αεροσκαφών στη Βασιλική Πολεμική Αεροπορία (RAF), όταν όμως η υπηρεσία ν μπορούσε να του εγγυηθεί μια μόνιμη θέση στο πιλοτήριο, ο Φόρσαϊθ αποφάσισε να εξερευνήσει τον κόσμο από μια διαφορετική οπτική: αυτή του δημοσιογράφου.

Η τύχη του χαμογέλασε όταν, ως ανταποκριτής του Reuters, του δόθηκε μια αναπάντεχη ευκαιρία. «Ο συνάδελφος στο Παρίσι είχε θέμα με την καρδιά τους και έπρεπε να επιστρέψει στην πατρίδα», είχε αφηγηθεί στο The Big Issue. «Ξαφνικά άκουσα μια φωνή έξω από το γραφείο μου. ‘Μιλάει κανείς εδώ γαλλικά;’ Μέσα σε λίγες μέρες ήμουν στο αεροπλάνο για το Παρίσι».

Το Παρίσι του 1961 ήταν σε αναβρασμό. Ο τότε πρόεδρος της Γαλλίας, Σαρλ ντε Γκωλ, είχε δεχθεί δολοφονικές απειλές για τη ζωή του μετά την προσφορά του για την ανεξαρτησία της Αλγερίας.

«Όλοι περιμέναμε τη μεγάλη ιστορία», θυμόταν ο συγγραφέας στην Express, «τη στιγμή που ένας ελεύθερος σκοπευτής θα τον έριχνε νεκρό». Ο Φόρσαϊθ απέκτησε εσωτερικές πληροφορίες για την επιχείρηση ασφαλείας από τους σωματοφύλακες του Ντε Γκωλ.

Όταν ένας φίλος τον ρώτησε αν μια δολοφονία θα ήταν επιτυχής, ο συγγραφέας απάντησε: «Θα μπορούσε να γίνει, αλλά μόνο από έναν απέξω. Έναν δολοφόνο χωρίς όνομα, χωρίς πρόσωπο, χωρίς ιστορικό, χωρίς φάκελο. Και έναν επαγγελματία». Ο σπόρος για ένα διεθνές μπεστ σέλερ μόλις είχε φυτευτεί.

Αφού πέρασε χρόνο στην Ανατολική Γερμανία, ο Φόρσαϊθ μετακόμισε στο BBC και το 1967 στάλθηκε στη Νιγηρία για να καλύψει τον πόλεμο της Μπιάφρα. Έφτασε στην πρόσφατα ανεξάρτητη ανατολική περιοχή τρεις μέρες μετά την εισβολή της ομοσπονδιακής κυβέρνησης, έχοντας πληροφορηθεί ότι ο στρατός θα κατέπνιγε την εξέγερση μέσα σε λίγες εβδομάδες.

«Η εντολή μου ήταν να αναφέρω την παντοδύναμη πορεία του στρατού της Νιγηρίας», θυμόταν ο Φόρσαϊθ. «Δεν συνέβη. Αφελώς, το ανέφερα. Όταν μεταδόθηκε το ρεπορτάζ μου, ο Ύπατος Αρμοστής μας παραπονέθηκε στο CRO στο Λονδίνο, ο οποίος το διαβίβασε στο BBC – το οποίο με κατηγόρησε για προ-επαναστατική μεροληψία και με ανακάλεσε στο Λονδίνο».

Απογοητευμένος από την απροθυμία του BBC να αμφισβητήσει την υποστήριξη της βρετανικής κυβέρνησης προς το νιγηριανό καθεστώς, ο Φόρσαϊθ παραιτήθηκε και επέστρεψε στη Μπιάφρα ως ανεξάρτητος ρεπόρτερ το 1968.

Εκεί βοήθησε να αποκαλυφθεί η ιστορία του λιμού που συγκλόνισε τον κόσμο και άρχισε να εργάζεται για την MI6. Αν και ο Φόρσαϊθ αρνούνταν πάντα ότι ήταν κατάσκοπος, στην αυτοβιογραφία του The Outsider το 2015, παραδέχτηκε ότι ήταν μια «πηγή πληροφοριών» για περισσότερα από 20 χρόνια.

«Δεν ήταν τίποτα περίεργο», είπε σε ένα κοινό του Guardian Live, «ήταν τα χρόνια του Ψυχρού Πολέμου. Ένα τεράστιο μέρος της δύναμης των βρετανικών υπηρεσιών πληροφοριών προερχόταν από τον αριθμό των εθελοντών. Ένας επιχειρηματίας μπορεί να πήγαινε σε μια εμπορική έκθεση σε μια δύσκολη πόλη και να τον προσέγγιζαν, αρκετά ευγενικά, με ένα ευγενικό, ‘Αν θέλετε να είστε τόσο ευγενικός να δεχτείτε έναν φάκελο κάτω από την πόρτα του ξενοδοχείου σας και να τον φέρετε σπίτι…’ έτσι έκανα κι εγώ. Έκανα θελήματα».

Μετά την επιστροφή του στη Βρετανία, έγραψε το πρώτο του βιβλίο, το The Biafra Story: The Making of an African Legend, που αναφέρεται στον αιματηρό εμφύλιο πόλεμο κατά τον οποίο η Νιγηρία πολέμησε για να αποτρέψει την απόσχιση της ανατολικής επαρχίας της. Το βιβλίο εκδόθηκε από την Penguin Books στο τέλη του 1969 αλλά προς απογοήτευση του Φορσάιθ πούλησε πολύ λίγα αντίτυπα και έτσι με την άφιξη της δεκαετίας του 1970, ο τότε 31χρονος ανεξάρτητος δημοσιογράφος, διεθνής τυχοδιώκτης και κάποτε νεότερος (στα 19 του) πιλότος μαχητικού της RAF βρέθηκε χωρίς δουλειά και αδέκαρος.

Για να λύσει τα οικονομικά του προβλήματα, αποφάσισε έτσι να δοκιμάσει τις δυνάμεις του στη μυθοπλασία γράφοντας ένα πολιτικό θρίλερ.

Ωστόσο, σε αντίθεση με τους περισσότερους μυθιστοριογράφους, ο Φορσάιθ χρησιμοποιούσε τον ίδιο τύπο ερευνητικών τεχνικών που είχε χρησιμοποιήσει ως ερευνητής ρεπόρτερ για να φέρει μια αίσθηση αυξημένης πραγματικότητας στο έργο του μυθοπλασίας, μια ιστορία που άρχισε να εξετάζει για πρώτη φορά όταν έγραφε το 1962-1963 ενώ αποσπάστηκε στο Παρίσι ως νεαρός ξένος ανταποκριτής του Reuters.

Όταν ο Φορσάιθ έφτασε στο Παρίσι το 1962, ο Γάλλος πρόεδρος Σαρλ ντε Γκωλ είχε μόλις παραχωρήσει την ανεξαρτησία στην Αλγερία για να τερματίσει τον οκταετή πόλεμο της Αλγερίας, μια άκρως αμφιλεγόμενη πράξη που είχε προκαλέσει την οργή της παραστρατιωτικής οργάνωσης κατά της αποαποικιοποίησης Οργάνωσης Μυστικός Στρατός (ΟΑΣ), η οποία στη συνέχεια ορκίστηκε να τον δολοφονήσει.

Ο Φορσάιθ έγινε φίλος με αρκετούς από τους σωματοφύλακες του προέδρου και έμαθε προσωπικά την ενέδρα της αποτυχημένης απόπειρας δολοφονίας τον Αύγουστο του 1962 κατά μήκος της Λεωφόρου της Απελευθέρωσης, κατά την οποία ο Ντε Γκωλ και η σύζυγός του διέφυγαν παραλίγο το θάνατο, καθώς ήταν η πιο σοβαρή από έξι συνολικά απόπειρες που θα έκανε η ΟΑΣ για τη ζωή του.

Ο Φορσάιθ ενσωμάτωσε μια αφήγηση αυτού του πραγματικού γεγονότος για το νέο του μυθιστόρημα, στο οποίο χρησιμοποίησε επίσης πολλές άλλες πτυχές και λεπτομέρειες σχετικά με τη Γαλλία, την πολιτική της, την ΟΑΣ και τη διεθνή επιβολή του νόμου που είχε μάθει κατά τη διάρκεια της καριέρας του ως ερευνητής δημοσιογράφος.

Ο Φορσάιθ σημείωσε ότι σχεδόν όλα τα μέλη και οι υποστηρικτές της ΟΑΣ ήταν γνωστά και υπό παρακολούθηση από τις γαλλικές αρχές—ένας βασικός παράγοντας στην αποτυχία των αποπείρων δολοφονίας τους. Στα απομνημονεύματά του με τίτλο The Outsider το 2015, ο Φορσάιθ έγραψε ότι κατά τη διάρκεια της παραμονής του στη Γαλλία σκέφτηκε ότι η ΟΑΣ θα μπορούσε να δολοφονήσει τον Ντε Γκωλ εάν προσλάμβαναν έναν άνδρα ή μια ομάδα που ήταν εντελώς άγνωστοι στις γαλλικές αρχές – μια ιδέα που θα επέκτεινε στο βιβλίο που τον καθιέρωσε.

Αν και ο Φορσάιθ έγραψε τη Μέρα του Τσακαλιού σε 35 ημέρες τον Ιανουάριο και τον Φεβρουάριο του 1970, αυτό παρέμεινε αδημοσίευτο για σχεδόν ενάμιση χρόνο, καθώς αναζητούσε έναν εκδότη πρόθυμο να δεχτεί το χειρόγραφό του περίπου 140.000 λέξεων.

Τέσσερις εκδοτικοί οίκοι το απέρριψαν μεταξύ Φεβρουαρίου και Σεπτεμβρίου επειδή οι εκδότες τους πίστευαν ότι μια φανταστική αφήγηση της ΟΑΣ που προσέλαβε έναν Βρετανό δολοφόνο το 1963 για να σκοτώσει τον Σαρλ ντε Γκωλ δεν θα ήταν εμπορικά επιτυχημένη, δεδομένου του γεγονότος ότι δεν είχε τραυματιστεί ποτέ και, όταν το βιβλίο γράφτηκε, ο Ντε Γκωλ ήταν ακόμη ζωντανός και είχε αποσυρθεί από τη δημόσια ζωή.

Οι εκδότες ανέφεραν στον Φορσάιθ ότι θεώρησαν ότι αυτά τα πολύ γνωστά γεγονότα ουσιαστικά ακύρωσαν το σασπένς της φανταστικής συνωμοσίας δολοφονίας του εναντίον του Ντε Γκωλ, καθώς οι αναγνώστες θα τη γνώριζαν ήδη και δεν θα μπορούσε να είχε επιτυχία.

Μετά από αυτές τις απορρίψεις ο Φορσάιθ ακολούθησε μια διαφορετική στρατηγική και έγραψε μια σύντομη περίληψη του μυθιστορήματος για να την παρουσιάσει στους εκδότες, σημειώνοντας ότι η εστίαση δεν ήταν στην αληθοφάνεια της ίδιας της δολοφονίας, αλλά μάλλον στις τεχνικές λεπτομέρειες και το ανθρωποκυνηγητό. Με αυτόν τον τρόπο έπεισε τον εκδοτικό οίκο Hutchinson & Co με έδρα το Λονδίνο να δημοσιεύσουν το μυθιστόρημά του, ωστόσο, συμφώνησαν μόνο σε μια σχετικά μικρή αρχική έκδοση μόλις 8.000 αντιτύπων για την πρώτη του έκδοση των 358 σελίδων.

Ο Φορσάιθ υπέγραψε συμβόλαιο για τρία βιβλία: λαμβάνοντας προκαταβολή 500 λιρών για το Τσακάλι, ακολουθούμενη από μια άλλη προκαταβολή 6.000 λιρών για το δεύτερο και το τρίτο μυθιστόρημα.

Αν και το βιβλίο δεν ανακοινώθηκε επίσημα από τον Τύπο πριν από την αρχική του δημοσίευση τον Ιούνιο του 1971 στο Ηνωμένο Βασίλειο, η εκτεταμένη συζήτηση από στόμα σε στόμα είχε ως αποτέλεσμα γρήγορες πωλήσεις μετά τη δημοσίευση που οδήγησαν σε επαναλαμβανόμενες πρόσθετες εκδόσεις (συμπεριλαμβανομένων ορισμένων πριν από την επίσημη ημερομηνία έκδοσής του), για να αντιμετωπιστεί η απροσδόκητα ισχυρή ζήτηση των βιβλιοπωλών.

Η θριαμβευτική επιτυχία του βιβλίου στη Βρετανία προσέλκυσε σύντομα την προσοχή της Viking Press στη Νέα Υόρκη, η οποία απέκτησε γρήγορα τα δικαιώματα έκδοσης των ΗΠΑ για 365.000 δολάρια – ένα πολύ σημαντικό τότε ποσό για ένα τέτοιο έργο και ειδικά για έναν πρωτοεμφανιζόμενο συγγραφέα. Αυτές οι αμοιβές (που σήμερα ισοδυναμούν με εκατομμύρια ) μοιράστηκαν εξίσου μεταξύ του Hutchinson και του Φορσάιθ, γεγονός που ανέφερε αργότερα ότι «δεν είχε δει ποτέ χρήματα όπως αυτά και ποτέ δεν πίστευε ότι θα το έκανε».

Μόλις δύο μήνες μετά τη δημοσίευσή του στο Ηνωμένο Βασίλειο, η πρώτη έκδοση της Viking κυκλοφόρησε στις ΗΠΑ με τιμή 7,95 δολάρια και με ένα χαρακτηριστικό εξώφυλλο σχεδιασμένο από τον διάσημο Αμερικανό καλλιτέχνη Πολ Μπέικον.

«Απλά κάθισα και έγραψα για τον αόρατο δολοφόνο χωρίς όνομα. Γνώριζα το υλικό μου. Είχα περπατήσει κάθε εκατοστό του. Έγραψα μέρα νύχτα για 35 μέρες» είχε πει για το βιβλίο που τον οδήγησε πίσω στις μέρες του στο Παρίσι. Το παγκόσμιο μπεστ σέλερ, μεταφέρθηκε δύο χρόνια αργότερα στον κινηματογράφο. Ο Φόρσαϊθ πια είχε νικήσει.

Στο επόμενο μυθιστόρημα του, το Φάκελος Οντέσσα του 1972, ένας νεαρός Γερμανός ρεπόρτερ αναζητά τον Ναζί εγκληματία πολέμου Έντουαρντ Ρόσμαν -ο Αυστριακός υπολοχαγός των SS και διοικητής του γκέτο της Ρίγας κατά τη διάρκεια του 1943 που ήταν υπεύθυνος για πολλές δολοφονίες και άλλες φρικαλεότητες. Στην έρευνα του ο ήρωας του Φόρσαϊθ ανακαλύπτει μια οργάνωση που υπερασπίζεται υψηλόβαθμα μέλη των SS.

Οι New York Times ήταν επικριτικοί, υποδηλώνοντας ότι ο Φόρσαϊθ είχε «δανειστεί μια οδυνηρή, πραγματική ιστορία για να προκαλέσει μερικές γρήγορες συγκινήσεις», αλλά γρήγορα το βιβλίο έγινε μπεστ σέλερ και κινηματογραφική ταινία.

Ο Φόρσαϊθ ισχυρίστηκε ότι το μυθιστόρημα βοήθησε στην αναγνώριση του Ρόσμαν στην πραγματική ζωή.

«Το έκαναν ταινία, η οποία προβλήθηκε σε έναν μικρό κινηματογράφο νότια του Μπουένος Άιρες», είπε ο Φόρσαϊθ στην Telegraph, «όπου ένας άντρας σηκώθηκε και είπε, ‘Ξέρω αυτόν τον άντρα, ζει πιο κάτω στο δρόμο’, και τον κατήγγειλε. Αποφάσισε να φύγει για την Παραγουάη και πέθανε από καρδιακή προσβολή διασχίζοντας ένα ποτάμι. Τον έθαψαν σε μια χωματερή, χωρίς σημάδια. Ελπίζω να έριξαν ένα αντίγραφο του βιβλίου από πάνω του».

Ο Φόρσαϊθ άρχισε να αναπτύσσει μια μέθοδο. Έξι μήνες έρευνας και μετά; Απίστευτα γρήγορη συγγραφή.

Η προσήλωσή του στη λεπτομέρεια δεν ήταν χωρίς κινδύνους. Το 1974, ο συγγραφέας ερευνούσε το παράνομο εμπόριο όπλων στο Αμβούργο για το βιβλίο του Τα Σκυλιά του Πολέμου, την ιστορία μιας ομάδας μισθοφόρων που σχεδιάζουν ένα πραξικόπημα σε μια φανταστική αφρικανική δημοκρατία.

Όταν ένας έμπορος όπλων αναγνώρισε το πορτρέτο του σε μια βιτρίνα βιβλιοπωλείου, ο Φόρσαϊθ προειδοποιήθηκε ότι είχε 80 δευτερόλεπτα για να φύγει από το ξενοδοχείο του. Αρπάζοντας τα χρήματά του και το διαβατήριό του, έτρεξε στον σταθμό και πήδηξε σε ένα τρένο καθώς ξεκινούσε.

Κατά τις επόμενες πέντε δεκαετίες, τα μπεστ σέλερ συνεχίστηκαν, με πλοκές που περιλάμβαναν πυρηνικά όπλα, την ιρακινή εισβολή στο Κουβέιτ, το εμπόριο κοκαΐνης και την ισλαμική τρομοκρατία.

Ενθερμος επικριτής του Τόνι Μπλερ, ο Φόρσαϊθ ήταν ένας σταθερός υποστηρικτής του Brexit, έγινε προστάτης της ομάδας εκστρατείας Brexit Better Off Out, και έγραψε για τον σκεπτικισμό του σχετικά με την κλιματική αλλαγή στη στήλη του στην Daily Express.

Ο Φόρσαϊθ δεν ήταν ποτέ ρομαντικός σχετικά με την τέχνη της μυθοπλασίας, ανακοινώνοντας επανειλημμένα την απόσυρσή του και παραπονούμενος ότι έπρεπε να αναγκάσει τον εαυτό του να γράψει. «Είμαι λίγο μισθοφόρος», είπε. «Γράφω για χρήματα».

Ωστόσο, ο Φόρσαϊθ επέστρεφε πάντα στη γραφομηχανή του και κατά τη διάρκεια της ζωής του έγραψε περισσότερα από 25 βιβλία, τα οποία πούλησαν πάνω από 75 εκατομμύρια αντίτυπα.

Μιλώντας στους Times κατά την κυκλοφορία του μυθιστορήματός του The Fox το 2018, ο συγγραφέας δήλωσε για άλλη μια φορά ότι θα ήταν το τελευταίο του. Αλλά ακόμα και καθώς ο Φόρσαϊθ επέμενε ότι «το ενδιαφέρον είχε φύγει», υπήρχε ακόμα μια υπόδειξη για εκκρεμή ζητήματα.

«Έχω τρεις αχρησιμοποίητες γραφομηχανές σε ένα ντουλάπι στο σπίτι», είπε, «αρκετές για να με βγάλουν μέχρι το τέλος».

Ο Τζόναθαν Λόιντ, ο πράκτορας του Φόρσαϊθ, δήλωσε ότι τον είδε τελευταία φορά πριν από λίγες εβδομάδες για να παρακολουθήσουν ένα επερχόμενο ντοκιμαντέρ του BBC για τη ζωή του. Ο Λόιντ είπε ότι «του θύμισε μια εξαιρετική ζωή».

Σε πολλά άρθρα, μετά από την έκδοση της βιογραφίας του, ο Φόρσαϊθ κέρδισε έναν ακόμη τίτλο. «Αυτός είναι ο πραγματικός 007» έγραψε η Daily Mail.