Τα λεξικά συμφωνούν: Η ΑΙ μάς τρομάζει!

Η στιγμή που όλοι περιμέναμε με κομμένη την ανάσα είναι επιτέλους εδώ: τα λεξικά ανακοινώνουν τις λέξεις της χρονιάς. Την περασμένη εβδομάδα, το πιο αξιόλογο λεξικό των Ηνωμένων Πολιτειών, το Μίριαμ Γουέμπστερ, αποκάλυψε την επιλογή του: «αυθεντικό». Στην ανακοίνωσή του, το λεξικό ανέφερε ότι η λέξη έχει σημειώσει μεγάλη αύξηση φέτος στις μηχανές αναζήτησης, χάρη στις συζητήσεις «για την τεχνητή νοημοσύνη, την κουλτούρα των διασημοτήτων, την ταυτότητα και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης». Είναι πολύ λογικό – η έννοια της αυθεντικότητας, για να χρησιμοποιήσουμε μια άλλη φρασεολογία – να βρίσκεται

στο σημείο που διασταυρώνονται πολλά από αυτά που απασχολούν τη συλλογική συνείδηση.

Bots και παραπληροφόρηση

Τα μεγάλα γλωσσικά μοντέλα όπως το ChatGPT και τα συστήματα δημιουργίας εικόνων όπως το Dall-Ε δημιουργούν αβεβαιότητα για το τι είναι γνήσιο: από τις μαθητικές εκθέσεις έως τις στυλιστικές επιλογές του Πάπα, ενώ οι ανησυχίες σχετικά με τη δυνατότητα της δημιουργικότητας της τεχνητής νοημοσύνης συνέβαλαν ώστε να τροφοδοτηθεί μια μακράς διαρκείας απεργία στο Χόλιγουντ. Οσον αφορά τις ειδήσεις, η διαδικτυακή παραπληροφόρηση, μαζί με στρατιές από bots, μας κάνουν να λειτουργούμε με διαφορετικά σύνολα δεδομένων. Και σε έναν κόσμο στον οποίο κατασκευάζουμε προσεκτικά τους ψηφιακούς εαυτούς μας, είναι όλο και πιο δύσκολο να διακρίνουμε την προσωπικότητα από την περσόνα.

Οι λέξεις της χρονιάς άλλων κορυφαίων λεξικών είναι εντυπωσιακά παρόμοιες. Το Κέιμπριτζ επέλεξε τη λέξη «hallucinate» (έχω παραισθήσεις), εστιάζοντας την ανακοίνωσή του στην generative ΑΙ, τη γενετική τεχνητή νοημοσύνη: «Δεν είναι τέλεια, καθώς είναι ικανή να παράγει ψευδείς πληροφορίες – παραισθήσεις – και να παρουσιάζει αυτές τις πληροφορίες ως γεγονότα». Το Κόλινς δεν μπήκε στη διαδικασία να πει πολλά λόγια: επέλεξε ως λέξη της χρονιάς την «ΑΙ» (τεχνητή νοημοσύνη).

Δεν είναι σύνηθες για αυτά τα λεξικά να συμπίπτουν στις επιλογές τους. Σε έναν πολωμένο κόσμο, η φετινή αλληλεγγύη των λεξικών υποδηλώνει ότι υπάρχει κάτι στο οποίο μπορούμε όλοι να συμφωνήσουμε: τα ρομπότ είναι τρομακτικά. Η τεχνητή νοημοσύνη είναι μια εμμονή που φαίνεται να διαπερνά τις γενιές. Είτε είστε boomer είτε ανήκετε στην Gen Z, το OpenAI μοιάζει με σημάδι αλλαγής πολύ πέρα από τα NFT, το metaverse και όλες τις άλλες μόδες που μας είπαν ότι θα μεταμορφώσουν την ανθρωπότητα.

Περί αυθεντικότητας

Εν τω μεταξύ, πίσω στη σφαίρα των πραγματικών ανθρώπων, διασημότητες και γκουρού ευεξίας επιδεικνύουν τον «αυθεντικό εαυτό τους», όπως επισημαίνει το Μίριαμ Γουέμπστερ, με αποτέλεσμα η ίδια η αυθεντικότητα να έχει εξελιχθεί σε παράσταση. Με άλλα λόγια, είμαστε πολύ καλοί στο να προσποιούμαστε ότι είμαστε αληθινοί.

Αλλά αυτό που είναι πραγματικά αληθινό, δυστυχώς, συχνά δεν είναι τόσο ενδιαφέρον. Η εφαρμογή BeReal, η οποία επιχειρεί να αναδείξει τον αυθεντικό εαυτό των χρηστών αναγκάζοντάς τους να τραβήξουν και να δημοσιεύσουν φωτογραφίες σε μη αναμενόμενες στιγμές – ακόμα κι αν δεν είναι πολύ κολακευτικό –, φαίνεται ότι ήταν μια προσωρινή μόδα. Και ούτως ή άλλως τα πραγματικά μας πρόσωπα δεν είναι πλέον τόσο εμφανή: οι αισθητικές επεμβάσεις αυξήθηκαν σχεδόν κατά 20% μεταξύ 2019 και 2022.

Ισως είναι καιρός να υιοθετήσουμε μια διαφορετική αντίληψη για την αυθεντικότητα. Κι αν αποδεχτούμε τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης όχι ως αυτό που είμαστε αλλά ως προσεκτικά επιμελημένες επεκτάσεις του εαυτού μας – σαν μικρά φιλόδοξα καλλιτεχνικά εγχειρήματα; Σε τελική ανάλυση, το ποιοι θέλουμε να είμαστε είναι ένα σημαντικό κομμάτι της ταυτότητάς μας. Αντί να βλέπουμε το Instagram και το TikTok ως επιτηδευμένη αυθεντικότητα, ίσως μπορούμε να τα δούμε ως αυθεντικές εκτελέσεις.

Ποιες ήταν οι περσινές «λέξεις της χρονιάς»

Πέρυσι, το Γουέμπστερ επέλεξε τον όρο «gaslighting», που χρησιμοποιείται διεθνώς αποδίδοντας τη μέθοδο ψυχολογικής χειραγώγησης με την οποία ο θύτης προσπαθεί να δημιουργήσει αμφιβολίες στο θύμα, έτσι ώστε να μην είναι βέβαιο για την ίδια του τη μνήμη, την αντίληψη και τη λογική.

Το Κέιμπριτζ επέλεξε το «homer», μια άτυπη αμερικανο-αγγλική λέξη για τον όρο «home run» στο μπέιζμπολ. Και το Κόλινς προτίμησε τον όρο «permacrisis», την παρατεταμένη κρίση δηλαδή, που περιγράφει την αίσθηση του να ζει κάποιος σε μια περίοδο πολέμου, πληθωρισμού και πολιτικής αστάθειας.

Η Οξφόρδη, η οποία ενσωματώνει τα αποτελέσματα δημόσιας ψηφοφορίας στη διαδικασία επιλογής της λέξης της χρονιάς, κατέληξε στο «goblin mode», που αποδίδει «ένα είδος συμπεριφοράς ράθυμης ή άπληστης, που συνήθως απορρίπτει τους κοινωνικούς κανόνες και προσδοκίες» – για φέτος επέλεξε τον όρο «rizz» που χρησιμοποιείται από την Generation Ζ και σημαίνει «ρομαντική έλξη ή γοητεία».