Προστατέψτε τα μάτια σας κατά το ψήσιμο

Οι προετοιμασίες για το γιορτινό τραπέζι είναι πυρετώδεις την περίοδο που διανύουμε. Ωστόσο τα ατυχήματα στα οποία εμπλέκονται τα μάτια είναι συνηθισμένα στις κουζίνες και πάνω από τις ψησταριές. Υπολογίζεται ότι 3 άνθρωποι στους 100.000 υφίστανται ετησίως έναν τραυματισμό στα μάτια, εκ των οποίων οι μισοί συμβαίνουν στο σπίτι – ιδίως στην κουζίνα.

Μάλιστα, τα θερμικά εγκαύματα, που συνήθως προκαλούνται από την έκθεση των ματιών στον καυτό ατμό ή από ένα καυτό υλικό, είναι ο πιο συχνός τραυματισμός κατά το μαγείρεμα.

«Αν μπει καυτό λάδι ή λίπος στο μάτι, να το ξεπλύνετε αμέσως

με άφθονο, δροσερό τρεχούμενο νερό, για να απομακρυνθεί γρήγορα από την επιφάνεια του ματιού. Μη χρησιμοποιήσετε σταγόνες για το κοκκίνισμα των ματιών για να ξεπλύνετε το μάτι. Αν δεν είναι ορατός ο τραυματισμός, τα τεχνητά δάκρυα μπορεί να μειώσουν τον πόνο. Αν όμως είναι εμφανές το τραύμα, νιώθετε έντονο πόνο ή ο πόνος δεν υποχωρεί γρήγορα, συμβουλευθείτε αμέσως τον οφθαλμίατρό σας», συνιστά ο καθηγητής Οφθαλμολογίας του Πανεπιστημίου της Νέας Υόρκης, δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος.

Οφθαλμικό έγκαυμα. Οφθαλμικό έγκαυμα μπορεί επίσης να προκληθεί από σάλτσες, νερό, ζωμό από ωμά ζωικά προϊόντα (π.χ. κοτόπουλο) και άλλα υγρά που κοχλάζουν. Ενέχουν όμως και πρόσθετους κινδύνους. Οταν, λ.χ., μπαίνει στο μάτι καυτή σάλτσα ντομάτας, μπορεί να προκληθεί και μηχανικός τραυματισμός. Η συνέπεια είναι να έχετε αίσθηση ξένου σώματος στο μάτι, πόνο, κοκκίνισμα και ερεθισμό. Επιπλέον, η ντομάτα και άλλα συστατικά (π.χ. λεμόνι) είναι όξινα, οπότε προκαλούν πρόσθετα καυστικά ενοχλήματα στα μάτια. Αλλα υγρά, όπως αυτά που περιέχουν ωμό κοτόπουλο, μπορεί να περιέχουν βακτήρια, οπότε ελλοχεύει και κίνδυνος μόλυνσης στο καμένο μάτι.

Εγκαυμα όμως στον κερατοειδή μπορεί να προκαλέσουν και τα υπολείμματα ορισμένων μπαχαρικών. Αντίστοιχα και δεδομένου ότι κάθε λαχανικό (π.χ. κρεμμύδι, σκόρδο) έχει διαφορετικές ιδιότητες που μπορεί να προκαλέσουν επιφανειακό, επώδυνο ερεθισμό ή και έγκαυμα στο μάτι, προτιμότερο είναι να τα κόβετε φορώντας γάντια μιας χρήσεως.

Αν, εντούτοις, καταλήξει στο μάτι σας κάποιο καυτερό μπαχαρικό ή λαχανικό, και πάλι η πρώτη σας κίνηση πρέπει να είναι το ξέπλυμα με νερό. Υστερα να σαπουνίσετε τα βλέφαρα και την περιοχή γύρω από τα μάτια σας με βρεφικό σαμπουάν. Να έχετε όμως κλειστά τα μάτια σας: δεν πρέπει ποτέ να μπαίνει απευθείας σαπούνι πάνω τους.

Ψήσιμο στα κάρβουνα. Καπνός, στάχτη και σπίθες μπορεί να μπουν στα μάτια κατά τη διάρκεια του ψησίματος στα κάρβουνα, με συνέπεια διάφορα προβλήματα. Ο καπνός προκαλεί ερεθισμό που εκδηλώνεται με πόνο, δάκρυσμα, κοκκίνισμα, ξηρότητα και κνησμό (φαγούρα). Αν όμως κάθεστε πολύ κοντά στη φωτιά και μπει καυτός καπνός στο μάτι σας, υπάρχει πρόσθετος κίνδυνος για επιφανειακό έγκαυμα.

Αν μαζί με τον καπνό μπει στάχτη ή σπίθα, τα προβλήματα μπορεί να είναι πιο σοβαρά. Μπορεί να υποστείτε π.χ. εκδορά (γρατζουνιά) στον κερατοειδή χιτώνα ή να παρουσιάσετε έγκαυμα στα βλέφαρα ή στον οφθαλμικό βολβό. Ενας άλλος κίνδυνος είναι να εκδηλώσετε φλεγμονή στη λεπτή μεμβράνη (επιπεφυκότα) που επιστρώνει το λευκό τμήμα των ματιών και το εσωτερικό των βλεφάρων.

Εξού και είναι σημαντικό να βεβαιωθείτε ότι η ψησταριά βρίσκεται σε σημείο προστατευμένο από τον άνεμο. Να κάθεστε επίσης σε απόσταση ασφαλείας από αυτήν και αντίθετα από τη φορά του αέρα για να μην έρχεται πάνω σας ο καπνός. Οταν θα πρέπει να πλησιάζετε την ψησταριά, να προσέχετε πολύ τα μάτια σας. Ιδανικά πρέπει να φοράτε ειδικά προστατευτικά γυαλιά, αλλά και ένα γερό ζευγάρι γυαλιών ηλίου με μεγάλους φακούς μπορεί να τα προστατεύσει αρκετά.

Συμβουλές. Αν μπει καπνός στο μάτι σας, ο ειδικός συνιστά να το ξεπλύνετε με δροσερό τρεχούμενο νερό βρύσης. Αν επιμένει ο πόνος ή η ενόχληση, συμβουλευθείτε τον οφθαλμίατρό σας, συμπληρώνει ο δρ Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος. Αν μπει σπίθα ή στάχτη, μην τρίψετε το μάτι σας. Αν κλείσει αντανακλαστικά, ρίξτε πρώτα εξωτερικά δροσερό νερό και ύστερα προσπαθήστε να ανοίξετε απαλά το βλέφαρο. Αν μπορέσετε, συνεχίστε να ρίχνετε νερό για αρκετά λεπτά (μπορεί να χρειαστούν και 15-20 λεπτά) και καλέστε τον οφθαλμίατρό σας. Αν δεν μπορείτε να ανοίξετε το μάτι σας, πηγαίνετε αμέσως στον γιατρό.

«Οι τραυματισμοί των ματιών μπορεί να οδηγήσουν σε σοβαρή διαταραχή της όρασης ή ακόμα και μόνιμη μείωσή της, αλλά μπορούν να προληφθούν με απλά μέτρα, όπως η χρήση ειδικών προστατευτικών γυαλιών, το καλό πλύσιμο των χεριών και η συγκέντρωση στις εργασίες που γίνονται στην κουζίνα ή/και γύρω από την ψησταριά. Η λήψη των μέτρων αυτών και η άμεση ιατρική συμβουλή μπορεί να μας προστατεύσουν από τα δυσάρεστα απρόοπτα», καταλήγει ο Αναστάσιος-Ι. Κανελλόπουλος.