Δεξιά στροφή στην Ισπανία

Οσο για τον Χοσέ Λουίς Ροντρίγκες Θαπατέρο, τον σοσιαλιστή που κυβέρνησε την Ισπανία τα τελευταία επτά χρόνια, αυτός από την άνοιξη είναι σχεδόν άφαντος, κρίθηκε από το κόμμα του ως βαρίδι και κρατήθηκε όσο το δυνατόν εκτός προεκλογικής εκστρατείας.

«Είναι η οικονομία, ανόητε», που έλεγε και ο Κλίντον. «Τουλάχιστον», σχολιάζει πικρόχολα ο «Economist», «η έξοδος του Θαπατέρο μοιάζει γεμάτη χάρη μπροστά στις χαοτικές αποχωρήσεις του Γιώργου Παπανδρέου στην Ελλάδα και του Σίλβιο Μπερλουσκόνι στην Ιταλία».
«Ο Θαπατέρο θα ήταν εξαιρετικός πρωθυπουργός αν δεν έπεφτε πάνω στην κρίση», επιμένει ο Κονράντο Αλόνσο, άλλοτε στενός συνεργάτης του. Ομως η Ιστορία δεν γράφεται με «αν». Το 2008, όταν ξέσπασε η παγκόσμια χρηματοπιστωτική κρίση, η κατασκευαστική έξαρση ήταν ήδη παρελθόν, η φούσκα είχε σκάσει. Αλλά ο Θαπατέρο δεν δεχόταν πως η Ισπανία ήταν ευάλωτη. Οι καλορυθμισμένες της τράπεζες είχαν αποφύγει τα πολλά ρίσκα με ενυπόθηκα δάνεια υψηλού κινδύνου, επέμενε. Με τα χρόνια εντούτοις, η ισπανική οικονομία είχε γίνει μη παραγωγική, μη ανταγωνιστική, μη ισορροπημένη. Εως το 2008, οι κατασκευές είχαν φτάσει να αποτελούν το 10% της οικονομικής παραγωγής, ποσοστό διπλάσιο του ευρωπαϊκού μέσου όρου. Οι μισθοί είχαν ξεπεράσει την παραγωγικότητα. Και παρότι το δημόσιο χρέος παρέμενε σε χαμηλά επίπεδα, ο ιδιωτικός τομέας ήταν υπερχρεωμένος. Μέχρι να δει το φως ο Θαπατέρο τον Μάιο του 2010 και να πάψει να μιλάει για «επιβράδυνση», ήταν πια αργά. Οι κατοπινές μεταρρυθμιστικές του προσπάθειες ήταν στην καλύτερη περίπτωση αναποτελεσματικές.
ΑΝΕΡΓΙΑ 22%. Τα αποτελέσματα, γνωστά και άσχημα. Το υψηλότερο ποσοστό ανεργίας στην Ευρώπη (22% στον ενεργό πληθυσμό, 44% στους νέους), 1,4 εκατ. νοικοκυριά χωρίς κανέναν εργαζόμενο, ένα εκατομμύριο οικογένειες σήμερα αντιμέτωπες με το φάσμα της κατάσχεσης του σπιτιού τους. Τον περασμένο Απρίλιο, όταν ο Θαπατέρο προκήρυξε πρόωρες εκλογές (ήταν προγραμματισμένες για τον Μάρτιο του 2012) και ανακοίνωσε την απόφασή του να μη διεκδικήσει τρίτη πρωθυπουργική θητεία, οι ψηφοφόροι έβλεπαν πια μόνο τους κακούς οικονομικούς χειρισμούς του και καμία από τις τολμηρές κοινωνικές μεταρρυθμίσεις του - τη νομιμοποίηση του γάμου μεταξύ ομοφυλόφιλων, τη μεταρρύθμιση του νόμου περί αμβλώσεων, την προώθηση της ισότητας των φύλων, τον Νόμο για την Ιστορική Μνήμη που επιζητούσε ηθική δικαίωση για τα θύματα του Φράνκο... Ούτε και αυτή η ανακοίνωση της ΕΤΑ, τον Οκτώβριο, ότι εγκαταλείπει την ένοπλη πάλη δεν στάθηκε ικανή να κλείσει την ψαλίδα μεταξύ Σοσιαλιστών - Λαϊκού Κόμματος.
ΤΙΜΩΡΙΑ. Ο Ρουμπαλκάμπα ήταν εξαρχής χαμένος. Κι ας χαίρει γενικού σεβασμού. Ο πρώην υπουργός Εσωτερικών και αντιπρόεδρος της κυβέρνησης Θαπατέρο θεωρείται δουλευταράς, εξαιρετικός διαπραγματευτής και σπουδαίος ρήτορας - ακόμα και οι συντηρητικοί αντίπαλοί του παραδέχονται πως είναι ένας από τους πιο εντυπωσιακούς πολιτικούς που έχει δει η χώρα. Οι Ισπανοί όμως θα προτιμήσουν αύριο, ακριβώς 36 χρόνια από τον θάνατο του Φράνκο, να επιλέξουν για πρωθυπουρ