Φόροι και ανάπτυξη: Μια ακροβασία

Του Νίκου Ευθυμιάδη* από την εφημερίδα «Karfitsa»

Είναι γνωστό ότι μέχρι ένα συγκεκριμένο κατώτατο φορολογικό όριο, η αύξηση των φόρων εξυπηρετεί την πολιτική της Ανάπτυξης, πέρα όμως από αυτό το όριο είναι σαφές ότι «ο υπερβολικός φόρος σκοτώνει τον φόρο».

Το αποτέλεσμα της επίδρασης της φορολογίας στην Ανάπτυξη μπορεί να παρασταθεί με ένα αντεστραμμένο U (καμπύλη κώδωνα) και συντίθεται από τις δύο αντίρροπες τάσεις που επιφέρει η φορολογία στην Ανάπτυξη: από τη μία οι φόροι

επιτρέπουν στο κράτος να προχωρήσει σε ορισμένες επενδύσεις που υποβοηθούν την Ανάπτυξη, καθιστώντας τα άτομα ή/και τις επιχειρήσεις πιο παραγωγικούς φορείς, όμως από την άλλη πλευρά όσο οι κρατικές δαπάνες παραμένουν δεδομένες , οι φόροι «μπλοκάρουν» την καινοτομία (μειώνοντας τα καθαρά έσοδα από την εφαρμογή των μεθόδων της). Μέχρι ένα συγκεκριμένο ύψος του συντελεστή υπερισχύει το θετικό αποτέλεσμα ενώ πέρα από αυτό η διαδικασία της ανάπτυξης υποφέρει.

Το συμπέρασμα για μία ακόμη φορά, για ένα ακόμη θέμα είναι ότι πρέπει να αποφεύγουμε τους δογματισμούς: με πρόσχημα την τόνωση της ανάπτυξης δε μπορούμε να ελαχιστοποιήσουμε τους φόρους ενώ βέβαια η υπερβολική φορολογική επιβάρυνση αποτελεί τροχοπέδη στις αναπτυξιακές παραγωγικές διαδικασίες.

Αυτή η ευθέως ανάλογη σχέση μεταξύ αύξησης φορολογικού συντελεστή και Ανάπτυξης, η οποία όμως αντιστρέφεται μετά από μία ορισμένη τιμή του φορολογικού συντελεστή είναι γνωστή ως καμπύλη Laffer (αντεστραμμένο U ή καμπύλη κώδωνα).

Ποια είναι όμως αυτή «κρίσιμη τιμή» του φορολογικού συντελεστή στο κατώφλι της οποίας πρέπει κανείς να ακροβατήσει για να πετύχει το βέλτιστο αποτέλεσμα; Προφανώς, δεν μπορεί να είναι η ίδια από χώρα σε χώρα. Άλλη είναι στη Δανία και στη Σουηδία με το ισχυρό κοινωνικό κράτος και την έλλειψη ανοχής στη φοροδιαφυγή και άλλη στην Ιταλία και στην Ελλάδα …

Οι μελετητές όμως έχουν αποδείξει ότι αυτή η «κρίσιμη τιμή» εξαρτάται από το βαθμό διαφθοράς ή αντίθετα από το βαθμό αποτελεσματικότητας του κυβερνητικού και κρατικού μηχανισμού. Μελέτες στις ΗΠΑ απέδειξαν ότι όπου υπάρχει διαφθορά και αναποτελεσματικότητα των αρχών, η «κρίσιμη τιμή» όπου οι φόροι εμποδίζουν την Ανάπτυξη είναι όλο και πιο χαμηλή.

Επίσης, θα πρέπει να σημειώσουμε ότι σημαντικό ρόλο στον προσδιορισμό της «κρίσιμης τιμής», πέραν της οποίας η αύξηση των φόρων επιδρά αρνητικά στην ανάπτυξη, διαδραματίζει η κοινωνική αποδοχή της φορολόγησης και ιδιαίτερα οι αποφάσεις για την αύξηση της.

Η μελέτη Coleman έδειξε ότι για να ενισχυθεί η αποδοχή της φορολόγησης πρέπει η κοινωνία να εισπράξει το μήνυμα ότι όλοι οι πολίτες πληρώνουν το φόρο που τους αναλογεί – φόρο που έχει διαμορφωθεί με αντικειμενικά κριτήρια.

Όλα τα προηγούμενα αποκτούν ένα ευρύτερο νόημα, αν αντιληφθούμε ότι μία μεταρρύθμιση στο φορολογικό σύστημα μπορεί να χρησιμεύσει ως υλικό συνδετικού ιστού για να διαμορφωθεί στερεή κοινωνική συναίνεση γύρω από τον αυτονόητο αλλά δύσκολο στην επίτευξη του στόχο, να οικοδομήσουμε επιτέλους ένα «νορμάλ» ευρωπαϊκό κράτος…

* Ο κ. Ευθυμιάδης είναι πρόεδρος της REDESTOS

Efthymiadis Agrotechnology Group και πρόεδρος ε.Τ. Σ.Β.Β.Ε.