ΟΙ ΣΥΜΒΟΥΛΕΣ ΠΟΥ ΘΑ ΕΔΙΝΕ ΣΗΜΕΡΑ ΣΤΟΝ ΑΝΤΩΝΗ ΣΑΜΑΡΑ Ο ΜΑΚΙΑΒΕΛΙ…

Η εξουσία ασκείται είτε από το λαό είτε από τους αστούς, ανάλογα με το ποιά από τις δύο τάξεις έχει την ευκαιρία.

Οι αστοί, βλέποντας ότι δεν μπορούν να αντέξουν σε μία αναμέτρηση με το λαό, αρχίζουν να εξωραΐζουν τη φήμη ενός δικού τους και τον κάνουν αρχηγό, έτσι ώστε υπό τη σκέπη του να πραγματοποιούν τις δικές τους φιλοδοξίες. Ο λαός διαπιστώνοντας ότι δεν μπορεί να εναντιωθεί στους αστούς, εξωραΐζει κι αυτός τη φήμη ενός δικού του και τον κάνει αρχηγό για να μπορεί να υπερασπίζεται τα δίκια του.

Αυτός που αποκτά την κυβέρνηση με την βοήθεια των αστών κρατάει την εξουσία του

πιο δύσκολα από αυτόν που την αποκτά με τη βοήθεια του λαού, επειδή βρίσκει τον εαυτό του περιτριγυρισμένο από  πολλούς που λογίζονται ίσοι του, και γι’ αυτό δεν μπορεί ούτε να τους κυβερνήσει ούτε να τους χειριστεί όπως θέλει. Εκείνος όμως που φθάνει στην θέση του πρωθυπουργού από την εύνοια του λαού βρίσκει τον εαυτό του μοναχό και δεν έχει κανέναν γύρω του, ή έχει ελάχιστους, που, έτσι κι αλλιώς, δεν είναι προετοιμασμένοι να τον υπακούσουν.

Πέρα από αυτό κανείς δεν μπορεί να ικανοποιήσει τους αστούς με έντιμους χειρισμούς και χωρίς να βλάψει άλλους, ενώ μπορεί να ικανοποιήσει το λαό, γιατί ο στόχος του είναι πιο ηθικός από αυτόν των αστών, εφόσον οι αστοί θέλουν να καταπιέζουν, ενώ ο λαός το μόνο που επιθυμεί είναι να μην καταπιέζεται.

Οφείλω επίσης να προσθέσω ότι ένας πρωθυπουργός δεν μπορεί ποτέ να εξασφαλίσει τη θέση του απέναντι σ’ έναν εχθρικό λαό λόγω του πλήθους του, ενώ από τους αστούς μπορεί να προστατέψει τον εαυτό του επειδή είναι λίγοι σε αριθμό. Το χειρότερο που μπορεί να περιμένει ένας πρωθυπουργός από έναν εχθρικό λαό είναι η εγκατάλειψή του, ενώ από τους εχθρικούς αστούς έχει να φοβάται όχι μόνον την εγκατάλειψη, αλλά και την εξέγερση ενάντιά του° γιατί αυτοί όντας πιο διορατικοί κι οξυδερκείς σ’ αυτά τα πράγματα, προτρέχουν πάντα για να σώσουν τους εαυτούς τους και να αποκτήσουν την εύνοια αυτού στον οποίον επιδιώκουν να κυριαρχήσουν.

Επιπλέον ο πρωθυπουργός είναι αναγκασμένος να ζει πάντα με τον ίδιο λαό, αλλά μπορεί να τα καταφέρει μια χαρά χωρίς τους ίδιους αστούς, έχοντας τη δυνατότητα να τους κάνει και να τους ξεκάνει κάθε μέρα, και να δίνει ή να αφαιρεί εξουσίες όποτε του αρέσει.

Για να αποσαφηνίσω αυτό το σημείο, λέω ότι τους αστούς πρέπει να τους βλέπει κανείς με δύο τρόπους: δηλαδή είτε χαράζουν την πορεία τους με τρόπο που να δένει εντελώς την τύχη τους με τη δική σου είτε όχι. Αυτούς που δένονται μαζί σου και δεν είναι άρπαγες πρέπει να τους τιμάς και να τους αγαπάς° τους άλλους πρέπει να τους αντιμετωπίζεις με δύο τρόπους.

Ο πρώτος έχει να κάνει με όσους αποτυγχάνουν να δεθούν από λιγοψυχιά και φυσική έλλειψη θάρρους, περίπτωση στην οποίαν οφείλεις να τους χρησιμοποιήσεις, κυρίως δε όσους είναι καλοί στις συμβουλές° κι έτσι ενώ στην ευημερία μέσα από αυτούς τιμάς τον εαυτό σου, στους δύσκολους καιρούς δεν έχεις να τους φοβάσαι.

Ο δεύτερος, όταν αρνούνται να δέσουν την τύχη τους με τη δική