ΧΡΗΣΤΟΣ Β. ΜΑΣΣΑΛΑΣ

Για τους ηλίθιους ο λόγος…

Στις μέρες μας ακούγονται και γράφονται πολλά, μάλιστα τα πιο πολλά αποδίδονται σε ηλίθιους (βλάκες). Μια γνωριμία μαζί τους είναι ίσως ωφέλιμη….

Ο πιο σαφής ορισμός για το ηλίθιο άτομο δόθηκε από τον C. Cipolla (Δοκίμιο περί βλακείας, Ελληνικά Γράμματα, 1997): «ένα ηλίθιο άτομο είναι ένα άτομο που προκαλεί ζημιά σ’ ένα άλλο άτομο ή ομάδα ατόμων χωρίς ταυτόχρονα να εξασφαλίζει κάποιο πλεονέκτημα για το ίδιο, πολλές φορές, μάλιστα, αυτό υφίσταται μια απώλεια».

Το ηλίθιο

Οι ηλίθιοι είναι επικίνδυνοι, επειδή τα λογικά άτομα είναι δύσκολο να φανταστούν και να ερμηνεύσουν μια βλακώδη συμπεριφορά. Σε αντίθεση με τη συμπεριφορά του ηλιθίου ατόμου, η συμπεριφορά ενός κακοποιού μπορεί να προβλεφθεί και έτσι να προετοιμαστούν οι κατάλληλες άμυνες. Με ένα ηλίθιο άτομο τα πράγματα είναι δύσκολα: «θα σας καταδιώξει χωρίς λόγο και χωρίς ακριβές σχέδιο στους πιο απίθανους και αδιανόητους καιρούς και τόπους. Δεν υπάρχει κάποιος λογικός τρόπος να προβλεφθεί αν, πότε, πώς και γιατί θα εξαπολύσει την επίθεσή του».

Μπροστά σε ένα ηλίθιο άτομο είναι κανείς στο έλεός του! Όλες οι ερημιές του κόσμου είναι προτιμότερες από έναν ηλίθιο! Ο F. Schiller τόνιζε: «ενάντια στη βλακεία και οι ίδιοι οι Θεοί πολεμάνε μάταια».

Το ηλίθιο άτομο είναι πεπεισμένο για την ηθική ανωτερότητά του, πράγμα που το αρνείται στους υποτιθέμενους αντιπάλους του. Στην πολιτική, ιδιαίτερα, το πιο σημαντικό πρόβλημα δεν είναι ο έλεγχος του κακού, αλλά ο περιορισμός των «ενάρετων» ( Χ. Μασσαλάς, Ο άνθρωπος εναντίον του ανθρώπου,…, Gutenberg,  2009).

Πρέπει να τονιστεί ακόμη ότι: το έξυπνο άτομο γνωρίζει ότι είναι έξυπνο, ο κακοποιός έχει επίγνωση ότι είναι κακοποιός, ο αμόρφωτος άνθρωπος αισθάνεται τις ελλείψεις του. Σε αντίθεση με τις παραπάνω κατηγορίες ατόμων, ο βλάκας δεν γνωρίζει ότι είναι βλάκας. Το γεγονός αυτό του δίνει περισσότερη δύναμη, έμπνευση και αποτελεσματικότητα στην καταστροφική του δράση.

Ο βλάκας δεν έχει αναστολές, εξαιτίας του ότι στερείται της αυτεπίγνωσης, και η επιμονή του είναι παροιμιώδης. Δεν διδάσκεται από τις αποτυχίες του και καιροφυλακτεί για την επίτευξη του στόχου του. Από το βιβλίο του  Gilbert Sinoue (Η Σοφία της Ανατολή, Ψυχογιός, 2000): «το πουλί πετά στα ύψη, η σκιά του τρέχει στη γη, και χάνεται όπως χάνεται η σκιά του πουλιού. Ο ηλίθιος κυνηγά τη σκιά. Δε θα μάθει ποτέ ότι αυτή είναι η αντανάκλαση του πουλιού…».

Τα ηλίθια άτομα έχουν τη μανία να εντάσσονται σε ομάδες επιρροής και να προωθούν σε θέσεις ισχύος άτομα υποδεέστερά τους, πιστεύουν στην ευφυΐα τους και αντιμετωπίζουν τα άλλα μέλη της κοινωνίας με ειρωνεία και το χαρακτηριστικό τους μειδίαμα. Ένα άλλο τους χαρακτηριστικό είναι η έλλειψη αίσθησης του κωμικού στοιχείου. Ακόμη και όταν επιχειρούν να κάνουν χιούμορ, λόγω αδυναμίας αίσθησης του κωμικού στοιχείου, πυροβολούν! Επίσης διακρίνονται από το πάθος τους για προβολή, με οποιονδήποτε τρόπο, έστω κ