Τα πρώτα θαλασσοδάνεια της Ιστορίας ήταν στην Αρχαία Ελλάδα. Και είχαν επιτόκιο μέχρι 100%

15:17 23/6/2025 - Πηγή: Sportime

Στην Αθήνα του 4ου αιώνα π.Χ., ένας έμπορος μπορούσε να στήσει ολόκληρη επιχείρηση χωρίς να έχει ούτε μία δραχμή. Έπρεπε απλώς να βρει κάποιον πρόθυμο να του δανείσει χρήματα για ένα εμπορικό ταξίδι στη Μαύρη Θάλασσα ή στην Αίγυπτο. Το ρίσκο ήταν τεράστιο, αλλά το κέρδος ακόμη μεγαλύτερο. Αν όλα πήγαιναν καλά, ο δανειστής θα έβγαζε τοκογλυφικά ποσά. Αν όμως το πλοίο βυθιζόταν,

έχανε τα πάντα. Από αυτή την αρχαία πρακτική γεννήθηκε αργότερα ο όρος «θαλασσοδάνειο».

Τα θαλασσοδάνεια ήταν ειδικά συμβόλαια με πολύ αυστηρούς όρους. Ο δανειστής έβαζε το κεφάλαιο, και ο έμπορος έπαιρνε την υποχρέωση να ταξιδέψει, να κάνει εμπόριο και να επιστρέψει με τα έσοδα. Το δάνειο εξοφλούνταν μόνο αν το ταξίδι ολοκληρωνόταν με επιτυχία. Δεν υπήρχε εγγύηση, ούτε υποθήκη, ούτε ρήτρα πτώχευσης. Όλα εξαρτιούνταν από τον άνεμο και τα κύματα.

Η επικινδυνότητα του ταξιδιού δικαιολογούσε επιτόκια που σήμερα θα θεωρούνταν εγκληματικά. Ένα κλασικό θαλασσοδάνειο είχε επιτόκιο από 12% ως και 30%, αλλά υπήρχαν περιπτώσεις όπου έφτανε το 100%. Κι όλα αυτά για δάνεια διάρκειας μόλις λίγων εβδομάδων. Ήταν μια μορφή πρόωρου venture capital, αλλά με τριήρεις, σκλάβους και κινδύνους πειρατείας.

Τα περισσότερα τέτοια δάνεια έγιναν στον Πειραιά. Οι όροι γραφόντουσαν πάντα σε συμβόλαια, και η πληρωμή γινόταν στο τέλος του ταξιδιού. Αν ο δανειστής ήθελε μεγαλύτερη ασφάλεια, μπορούσε να απαιτήσει προσημείωση του φορτίου ή προληπτική κατάσχεση πλοίου. Αλλά κανένας δεν μπορούσε να προβλέψει αν ο στόλος θα έπεφτε σε θύελλα ή αν οι Κάρες θα κατέλαβαν το λιμάνι άφιξης.

Το αθηναϊκό κράτος δεν μπλεκόταν καθόλου. Το εμπόριο ήταν ελεύθερο και ανεξέλεγκτο. Το μόνο που επέβλεπε ήταν η αγορά σιτηρών, η οποία είχε τεράστια σημασία για την ασφάλεια τροφίμων της πόλης. Όλα τα άλλα γίνονταν ανάμεσα σε ιδιώτες. Αν υπήρχε διαφωνία, οι διαπραγματεύσεις γίνονταν στο δικαστήριο με βάση το τι είχε γραφτεί στο συμβόλαιο και το τι ήταν «λογικό» για το εμπόριο.

Τα θαλασσοδάνεια αποδεικνύουν πόσο μπροστά ήταν το οικονομικό σύστημα της Αρχαίας Αθήνας. Πριν υπάρξουν ασφαλιστικές εταιρείες, μετοχές και τράπεζες, οι Έλληνες είχαν ήδη εφεύρει μια μορφή χρηματοδότησης που στηριζόταν στο ρίσκο, στην ελευθερία της αγοράς και στην εμπιστοσύνη — ή στην απληστία. Ίσως και τα δύο.

Γρηγόρης Κεντητός για το sportime.gr.

Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο >>

Keywords