Η θέση των γυναικών στην πολιτική – Παρελθόν, παρόν και μέλλον

Με τον δεύτερο γύρο των βουλευτικών εκλογών να είναι μόλις μία ανάσα μακριά εύλογα οι καθημερινές συζητήσεις όλων να περιστρέφονται γύρω από αυτές, αφού όπως έλεγε ο Αριστοτέλης ο άνθρωπος είναι ζώον πολιτικόν. Ωστόσο ένα μείζονος σημασίας θέμα, πέρα από την εκλογική διαδικασία και το αποτέλεσμα, είναι η θέση των γυναικών στην πολιτική ζωή της χώρας. 

Η παρουσία των γυναικών στην κοινωνική και πολιτική σκηνή έχει περάσει από σαράντα κύματα. Χρειάστηκε να περάσουν πολλά χρόνια, να δοθούν άπειρες μάχες για τα δικαιώματά τους ώστε να φτάσουμε στο σήμερα, που ακόμα στο τίποτα δεν θεωρείται

δεδομένο, και να βλέπουμε πλέον μία πιο έντονη προσπάθεια για τη συμμετοχή των γυναικών σε κάθε φάσμα της ζωής, κοινωνικής, πολιτικής, οικονομικής και εργασιακής. Το σίγουρο είναι πως επιβάλλεται να γίνουν πολλά ακόμα για να εδραιωθεί η θέση των γυναικών και να υπάρξει πραγματικά και ουσιαστικά όχι μόνο θεωρητικά ισοτιμία, συμπερίληψη και αποδοχή.

Το δύσκολο παρελθόν και οι γυναίκες που πρωτοστάτησαν για να αλλάξουν τα δεδομένα

Στην πατριαρχική κοινωνία του παρελθόντος μία γυναίκα δεν είχε δικαίωμα όχι μόνο να ψηφίσει αλλά ούτε να εκφέρει άποψη για τα κοινά και ως εκ τούτου δεν μπορούσε να συμβάλει στις αποφάσεις για το μέλλον. Υπήρχε η ισχυρή πεποίθηση πως οι γυναίκες έπρεπε να μένουν στο σπίτι να μεγαλώνουν τα παιδιά, να φροντίσουν το νοικοκυριό και όχι να συμμετέχουν στα κοινά τα οποία θεωρούνταν αποκλειστικό προνόμιο των ανδρών.

Οργανώσεις όπως η «Διεθνής Συμμαχία Γυναικών» που ιδρύθηκε στο Βερολίνο το 1904 και γυναίκες όπως η Ίντιρα Γκάντι, η πρώτη και η μόνη γυναίκα Πρωθυπουργός της Ινδίας που έχει χαρακτηριστεί ως μια από τις σημαντικότερες γυναίκες της τελευταίας χιλιετίας. Αντίστοιχη επίδραση είχε και η Μπεναζίρ Μπούτο, η πρώτη γυναίκα Πρωθυπουργός του Πακιστάν και η πρώτη γυναίκα πρόεδρος κυβερνητικού κόμματος σε μουσουλμανικό κράτος. Οι γυναίκες αυτές είναι από τις πρώτες που άνοιξαν το δρόμο και έβαλαν τα θεμέλια για να βγουν μπροστά και να διεκδικήσουν οι γυναίκες τα δικαιώματά τους, βγήκαν μπροστά, όρθωσαν ανάστημα και κατάφεραν να βάλουν τη γυναίκα στην πολιτική ζωή. 

Το δικαίωμα ψήφου των γυναικών στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα το πρώτο βήμα έγινε το 1930 όταν και κατοχυρώθηκε το δικαίωμα ψήφου για τις εγγράμματες Ελληνίδες άνω των 30 ετών. Βέβαια το ποσοστό των μορφωμένων γυναικών ήταν περίπου στο 30% και έτσι στις δημοτικές εκλογές του 1934 ψήφισαν 240 γυναίκες. Το δικαίωμα ψήφου κατοχυρώθηκε συνταγματικά το 1952 και το 1953 εκλέχθηκε πρώτη γυναίκα βουλευτής η Ελένη Σκούρα ενώ για πρώτη φορά σε βουλευτικές εκλογές ψήφισαν το 1956. Επίσης η Λίνα Τσαλδάρη ήταν η πρώτη γυναίκα υπουργός σε ελληνική κυβέρνηση, στα μέσα της δεκαετίας του 1950. Η αρχή της ισότητας των δύο φύλων καθιερώθηκε με το Σύνταγμα του 1975 ανοίγοντας το δρόμο για πιο έντονη γυναικεία δραστηριότητα στο πολιτικό γίγνεσθαι.

Η θέση των γυναικών στην πολιτική σήμερα 

Στην εποχή μας οι γυναίκες έχουν θέση στην πολιτική ζωή και δικαίωμα πολιτικής έκφρασης. Παρόλα αυτά η αμφισβήτηση εξακολουθεί να υπάρχει και η συμμετοχή τους στα κέντρα λήψης αποφάσεων είναι περιορισμένη. Ωστόσο σύμφωνα με έκθεση του World Economic Forum για το χάσμα μεταξύ των φύλων ο αριθμός των γυναικών σε ηγετικές θέσεις έχει σημειώσει αξιοσημείωτη πρόοδο. Ο παγκόσμιος μέσος όρος των γυναικών σε υπουργικές θέσεις έχει διπλασιαστεί μεταξύ 2006 και 2022.

Στην Ελλάδα από την άλλη μόνο το 10% των μελών των πολιτικών επιτροπών των κομμάτων είναι γυναίκες και μία στις έξι βουλευτές είναι γυναίκα με την Ελλάδα να καταλαμβάνει την 74η θέση μεταξύ των χωρών στον παγκόσμιο χάρτη του ΟΗΕ αναφορικά με τη συμμετοχή των γυναικών σε υπουργικές θέσεις. 

Γενικά παρατηρείται άνοδος στην πολιτική δραστηριοποίηση των γυναικών τα τελευταία χρόνια, αφού όλο και περισσότερες Ελληνίδες ασχολούνται με την πολιτική και αναλαμβάνουν υψηλά αξιώματα. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί η επιλογή της Κατερίνας Σακελλαροπούλου η οποία είναι η πρώτη γυναίκα στην Ελλάδα που αναλαμβάνει το αξίωμα της Προέδρου της Δημοκρατίας.Επίσης, η Αλέκα Παπαρήγα είναι η πρώτη γυναίκα Γενική Γραμματέας του ΚΚΕ και υπήρξε η μακροβιότερη μετά τη μεταπολίτευση καθώς συμπλήρωσε 22 συνεχή χρόνια στη θέση αυτή.

Ωστόσο δεν υπάρχουν ακόμα αρκετές γυναίκες σε διοικητικές θέσεις ή στην αυτοδιοίκηση. Τα υποστηρικτικά μέτρα όπως οι ποσοστώσεις είναι απαραίτητα και οι πολιτικές θα πρέπει να στοχεύουν στη βελτίωση της υπάρχουσας νομοθεσίας. Εξίσου σημαντικό κομμάτι για να ολοκληρωθεί το παζλ είναι η αλλαγή των αντιλήψεων. Ακόμα και στις αναπτυγμένες χώρες η συμμετοχή των γυναικών στη διακυβέρνηση και στις υψηλές διοικητικές θέσεις είναι υποβαθμισμένη, ενώ η θέση των γυναικών στην εργασία να συνδέεται με τις δυνατότητες εξέλιξής τους και της συμμετοχής τους στις ανώτατες και ανώτερες διοικητικές βαθμίδες, χωρίς να υπάρχει “ταβάνι”  στην ανέλιξη και στις απολαβές τους. 

Το πολλά υποσχόμενο μέλλον 

Η νέα γενιά διεκδικεί με μεγαλύτερο σθένος τα δικαιώματά της και ακολουθεί διαφορετικές πρακτικές και καινούριους δρόμους σε σχέση με προηγούμενες γενιές. Έχουν διαφορετικά πρότυπα, εμπλέκονται περισσότερο στην πολιτική, έχουν άποψη και δεν φοβούνται να την εκφράσουν και να παλέψουν για να αναδιαμορφωθεί η κοινωνία, η οικονομία και η πολιτική. Το χάσμα ανάμεσα σε γυναίκες και άντρες που επιλέγουν να μορφωθούν φαίνεται πως γεφυρώνεται. Οι γυναίκες που ακολουθούν σπουδές σε ανώτερη εκπαίδευση αυξάνονται και σήμερα είναι περισσότερες από ποτέ.

Σε εθνικό και σε παγκόσμιο επίπεδο γίνονται μεγάλα βήματα αλλαγής και οι γυναίκες μπαίνουν δυναμικά στα θέματα που αφορούν το μέλλον τόσο των ίδιων όσο και του κόσμου μας γενικότερα. Είναι εξίσου ικανές, μορφωμένες, δυναμικές με όραμα, διάθεση να προσφέρουν και να σταθούν ισότιμα όχι απέναντι αλλά δίπλα σε όλους. Τα κατάλοιπα του παρελθόντος φαίνεται πως φθίνουν, αργά μεν σταθερά δε.

Τα πολιτικά και κοινωνικά δικαιώματα άργησαν να αναγνωρισθούν στο γυναικείο φύλο και χρειάστηκαν πολλοί αγώνες για να φτάσουν οι γυναίκες να διεκδικήσουν δικαιώματα για την εκπαίδευση, την ενασχόληση με τα κοινά, την εργασία και την κοινωνική ζωή. Γυναίκες πρότυπα έβαλαν το χέρι τους και ενδυνάμωσαν τις γυναίκες λειτουργώντας ως φάροι που τις οδήγησαν σε μια νέα εποχή. Η γυναίκα της σύγχρονης εποχής έχει περισσότερες ευκαιρίες στην εκπαιδευτική, κοινωνική και πολιτική ζωή σε σχέση με το παρελθόν.Η ισότιμη συμμετοχή των γυναικών στην οικονομική και κοινωνική ζωή της χώρας συνεπάγεται την συμμετοχή τους στη λήψη αποφάσεων. Είναι αρχή της δημοκρατίας, αρχή της  δικαιοσύνης και μια μοναδική ευκαιρία για την ανανέωση του πολιτικού προσώπου της Ελλάδας. 

Ο δρόμος είναι ακόμα μακρύς και συνεπάγεται αλλαγή αντιλήψεων, καλύτερο εκπαιδευτικό υπόβαθρο και υιοθέτηση μοντέλων άλλων χωρών, όπως της Ισλανδίας, της Σουηδίας, της Γερμανίας ή της Φινλανδίας, που ενισχύουν την συμμετοχή των γυναικών στην πολιτική με ίσο αριθμό γυναικών και ανδρών βουλευτών.