Βάζεις ταμπέλες στο παιδί; Γιατί πρέπει να το σταματήσεις και όλα αυτά που θα χάσεις αν το συνεχίσεις

Το να βάζουμε ταμπέλες στα παιδιά πλέον ξέρουμε ότι είναι κάτι που μπορεί να τα ακολουθεί σε όλη τους τη ζωή. Μεγαλώσαμε σε μια εποχή που όλοι είχαν μια ταμπέλα: «ο έξυπνος, ο επιλεκτικός, ο συνεπής, η ατσούμπαλη που της πέφτουν τα πράγματα απ΄τα χέρια, η χοντρή, η εσωστρεφής, η τεμπέλα». Μια ολόκληρη στρατιά από χαρακτηρισμούς και επίθετα που πεταγόταν σε κάθε ευκαιρία για να υπενθυμίσουν στο παιδί όλα αυτά που είναι. Την ακούγαμε την ταμπελίτσα μας, τη φοράγαμε σαν καπέλο πάνω από το κεφάλι μας και προφανώς αφού αυτό πίστευαν οι σημαντικοί άλλοι για εμάς ποτέ δεν θέλαμε να τους απογοητεύσουμε.

Κάποιες φορές οι ταμπέλες αυτές είχαν γίνει ένα υποσυνείδητο ρούχο το οποίο φορούσαμε μέχρι πολύ μεγάλοι. Μέχρι να πάρουμε τον χρόνο να αναλύσουμε λίγο παραπάνω τον εαυτό μας, χωρίς τις περιττές περιγραφές των άλλων. Εμείς είμαστε αυτοί που γνωρίζουμε τα πραγματικά κίνητρα των πράξεων μας, ή των μη πράξεών μας. Εμείς ξέρουμε τις δικές μας ανάγκες, μετά από μεγάλη έρευνα και αναζήτηση. Γι’αυτό λένε συχνά ότι εκεί γύρω στα τριάντα κάνουμε τις αναθεωρήσεις μας, εξετάζουμε εκ νέου ποιες είναι οι προσωπικές μας αρχές και αξίες και γνωρίζουμε εκ νέου τον εαυτό μας. Συχνά όταν γράφω parenting θέματα, συσχετίζω και προσπαθώ να θυμηθώ ποιο παιδί ήμουν εγώ, πώς ήθελα να μου φέρονται, πώς ήθελα να είναι οι σχέσεις μου. Όταν είσαι παιδί είναι συχνά δύσκολο να χαράξεις τα προσωπικά σου όρια. Ειδικά αν έχεις φορέσει την ταμπέλα του καλού παιδιού, παίζεις όσο πιο καλά μπορείς τον ρόλο αυτό.

Freepik

Η θεωρία της ταμπέλας (Labeling), αναπτύχθηκε για πρώτη φορά από τον Howard Becker (1963) και έχει τονίσει τις αρνητικές επιπτώσεις στα άτομα που «φορούν» μια ταμπέλα. Οι γονείς βάζουν εύκολα ταμπέλες στα παιδιά χωρίς να το συνειδητοποιούν. Συνήθως συνεπάγεται τη χρήση ενός επιθέτου για να περιγράψει τον χαρακτήρα, τη συμπεριφορά ή την εμφάνιση ενός παιδιού. Για παράδειγμα, κάποιος μπορεί να πει, «Είναι πολύ ντροπαλός. Είναι αυταρχική. Δεν θα το δοκιμάσει. Είναι ηγέτης. Είναι φυσικός καλλιτέχνης. Πάντα κλαίει».

Αυτό που λένε οι ενήλικες, ειδικά οι γονείς, έχει πολύ βάρος για τα παιδιά, και φυσικά όπως γνωρίζουμε όσοι έχουμε παιδιά, είναι εξαιρετικοί ακροατές. Οι ταμπέλες στα παιδιά, μπορούν να επηρεάσουν σε μεγάλο βαθμό τον τρόπο που βλέπουν τα ίδια τον εαυτό τους. Ακριβώς επειδή τα παιδιά επιδεικνύουν ένα μοτίβο συμπεριφοράς ταυτόχρονα δεν σημαίνει ότι πρέπει να χαρακτηρίζονται κιόλας.

Για παράδειγμα, αν ένα παιδί ακούει συνεχώς “είναι επιλεκτικό”, τότε μπορεί κάλλιστα να γίνει επιλεκτικό επειδή οι γονείς του λένε πάντα ότι είναι ένα. Τα παιδιά μεγαλώνουν, αναπτύσσονται, αλλάζουν και έχουν ατελείωτες δυνατότητες. Είναι σημαντικό να μην τα εμποδίσουμε και να μειώσουμε το εύρος των δυνατοτήτων τους με αυτές τις ανούσιες ταμπέλες.

Ποιοι είναι είναι κίνδυνοι;Η επισήμανση επηρεάζει τον τρόπο που βλέπουν τα παιδιά τον εαυτό τους

Ο τρόπος με τον οποίο οι γονείς (ή δάσκαλοι κλπ) χαρακτηρίζουν ένα παιδί μπορεί να έχει μόνιμο αντίκτυπο στο πώς σκέφτεται το παιδί για τον εαυτό του. Όταν ένα παιδί φέρει μια ταμπέλα, αυτή η ταμπέλα θα γίνει μέρος της ταυτότητάς του. Οι ταμπέλες συχνά κάνουν μεγαλύτερη ζημιά από το να βάζουν τα παιδιά σε κουτιά.

Η επισήμανση επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιμετωπίζονται τα παιδιά

Όταν στα παιδιά δίνονται ταμπέλες, επηρεάζει όχι μόνο τον τρόπο που βλέπουν τον εαυτό τους, αλλά και το τι αναμένεται από αυτά και πώς αντιμετωπίζονται, το οποίο με τη σειρά του επηρεάζει το πώς θα γίνουν. Για παράδειγμα, ένα παιδί με ισχυρή θέληση που χαρακτηρίζεται ως «ζωηρό» πιθανότατα θα δυσκολεύει τους γονείς να δείξουν ενσυναίσθηση και να καταβάλουν προσπάθεια να διορθώσουν την συμπεριφορά του. Σύμφωνα με μια διάσημη μελέτη το 1965, τόσο οι αρνητικές όσο και οι θετικές ταμπέλες άλλαξαν τον τρόπο που οι δάσκαλοι αντιμετώπιζαν τους μαθητές.

Οι ταμπέλες περιορίζουν τις δυνατότητες των παιδιών

Ακόμα κι αν οι ταμπέλες δεν είναι απαραίτητα αρνητικές όπως «ντροπαλός, ευγενικός, αθλητικός ή δημιουργικός», μπορούν να επηρεάσουν και να θέσουν όρια στις δυνατότητες ενός παιδιού. Τα παιδιά μπορούν να εξερευνήσουν όλα τα είδη των ενδιαφερόντων, των δραστηριοτήτων και της σταδιοδρομίας καθ ‘όλη τη διάρκεια της ζωής τους, οπότε είναι καλύτερο να μην δίνουμε χαρακτηρισμούς του τύπου “μηχανικός”, “κοριτσάκι” ή “μεγαλοφυία μαθηματικών”. Όταν τα παιδιά μαθαίνουν ότι όλα είναι πιθανά, είναι πιο πρόθυμα να ρισκάρουν και να δουλέψουν σκληρά.

Τα 18 καλοκαίρια με τα παιδιά μας: Πώς η ανατροφή τους μπορεί να δείξει πώς θα εξελιχθεί η σχέση σας

Πώς να επιλέγω τις σωστές λέξεις;

Όταν τα παιδιά φέρουν μια ταμπέλα, μπορεί να επηρεάσει την αίσθηση του εαυτού τους και τον τρόπο που αντιμετωπίζονται, και να περιορίσει τις δυνατότητές τους. Οι αρνητικές ταμπέλες μπορούν να κάνουν τους γονείς να περιμένουν το χειρότερο, αλλά ακόμη και οι θετικές ετικέτες μπορούν να αποτελέσουν εμπόδιο.

Πότε δεν είναι αργά να αλλάξουμε μια μη λειτουργική συμπεριφορά. Καλό είναι να αντικαταστήσουμε τις ταμπέλες χρησιμοποιώντας λέξεις που θα προσφέρουν ενθάρρυνση και υποστήριξη. Πριν πούμε μια οποιαδήποτε λέξη επιλέγουμε σοφά ποια λέξη είναι η κατάλληλη.

Μπορείς να κάνεις εξάσκηση με κάποια παραδείγματα. Όταν έχουμε να κάνουμε με κάτι αρνητικό καλό είναι να μην ξεχνάμε να ονοματίσουμε την συμπεριφορά και όχι το άτομο (αυτό ισχύει για οποιαδήποτε ηλικία και αν είναι ο συνομιλητής σου).

Αντί να χαρακτηρίσουμε ένα παιδί ως «καλό παιδί» ή «εύκολο χαρακτήρα και καλόβολο», καλό είναι να πούμε κάτι του τύπου : «έχεις πολύ ευγενική συμπεριφορά». Αντί να πούμε «είσαι ντροπαλός» ή «μην ντρέπεσαι», δοκιμάζουμε δηλώσεις του τύπου «ίσως χρειάζεται λίγος ακόμα χρόνος για να νιώσεις άνετα».

Κάνουμε το καλύτερο που μπορούμε όλοι και αυτό είναι το μόνο δεδομένο. Είμαστε όλοι μαζί σε αυτό και η ανατροφή των παιδιών μας και ό,τι χτίσουμε τώρα, είναι αυτή που θα μας δώσει τα καλύτερα αποτελέσματα αύριο. Οι ταμπέλες στα παιδιά είναι κάτι που εγγυημένα καθόλου δεν χρειάζονται.

Ιστορίες ξαπλώστρας ΝοII: «Μαμά φοβάμαι τις τσούχτρες». Πώς να βοηθήσεις το παιδί να διαχειριστεί τον φόβο του και τι δεν πρέπει να του πεις

Διάβασε πρώτος όλα τα θέματα του iPop.gr στο Google News

Το άρθρο Βάζεις ταμπέλες στο παιδί; Γιατί πρέπει να το σταματήσεις και όλα αυτά που θα χάσεις αν το συνεχίσεις εμφανίζεται στο iPop.