Μία ξεχασμένη 17 Νοέμβρη…

«Κατά την χθεσινήν ημέραν εχθρικά αεροπλάνα, έρριψαν βόμβας τινάς εις κωμόπολιν εν Ηπείρω, άνευ θυμάτων ή ζημιών. Έλλην, Δωδεκανήσιος, διαμένων και εργαζόμενος εις ελευθέραν Ελλάδα, την νύκτα της 17ης – 18ην Νοεμβρίου, επικεφαλής συμπατριωτών του και άλλων, απέπλευσαν εκ τινος ελληνικού όρμου δια βενζινοπλοίου και απεβιβάσθησαν εις νησίδα τινά της Δωδεκανήσου. Η ομάς αύτη επετέθη κατά του ιταλικού φυλακίου καραμπινιέρων, του οποίου ηχμαλώτισε τον σταθμάρχην και τρεις καραμπινιέρους, μετά του οπλισμού των. Εν συνεχεία επετέθη

κατά του ναυτικού φυλακίου της ιδίας νησίδος με αποτέλεσμα τον φόνον τριών, εν οις και του επικεφαλής βαθμοφόρου. Οι επιδραμόντες επέστρεψαν πάντες, μετά των τεσσάρων αιχμαλώτων και του οπλισμού των, εις τον όρμον εκ του οποίου απέπλευσαν». Απόσπασμα από την εφημ. «Ακρόπολις», 19 Νοέμβρη 1940.

Όπως φαίνεται ετούτος ο μήνας χρωστάει, έχει κάτι προηγούμενα σε αληθινές μάχες και πιάνεται περίεργα στα δίχτυα του ένοπλου αγώνα. Κι αν η 17η του Νοέμβρη ΄73, συμβολίζει το σπάσιμο της χούντας και το πολυτεχνείο, από την άλλη γίνεται όνομα της πιο διάσημης Ελληνικής τρομοκρατικής οργάνωσης.

Όμως υπάρχει μια ξεχασμένη ένοπλη δράση, του Δωδεκανήσιου γιατρού Βάσσου Βέργη, από εκείνες που χαρακτηρίστηκαν «τρέλλα», «ηρωισμός» και έγινε «ανδραγάθημα», όμως ακόμη μια φορά η προδότρα μνήμη δε τη χώρεσε, και την άφησε απέξω.

Όπως περιγράφει η πιο πάνω επίσημη ανακοίνωση του υπουργείου, αλλά και οι μαρτυρίες από τις εφημερίδες της εποχής, μια ντουζίνα από δωδεκανήσιους, με επικεφαλής τον εξηντάχρονο γιατρό Β. Βέργη, ξεκινούν με μια ψαρόβαρκα από έναν όρμο της Σάμου και με τακτική κομμάντο πραγματοποιούν επίθεση στο Αγαθονήσι (τότε είχε το όνομα Γάϊδαρος), εκεί πιάνουν σε βαθύ ύπνο τον Ιταλικό στρατό.

Πάντοτε ανήσυχος ο Βάσσος Βέργης ήταν γεννημένος αρχές του 1880 στη Κάρπαθο, από μικρός μεταναστεύει, πρώτα για Ρόδο και έπειτα στην Αθήνα, σπουδές, καριέρα, επιβίωση.

Ζει την αναγκαστική απομόνωση της πατρίδας, της Τουρκικής και έπειτα Ιταλικής Δωδεκανήσου, έτσι αναπτύσσει παθιασμένη πατριωτική δράση, όπως ήταν η συμμετοχή και ο τραυματισμός του στο εθελοντικό σώμα των Γαριβαλδίνων το 1912, στη περίφημη μάχη για την ανακατάληψη του Δρίσκου. Η νικηφόρα μάχη στο ύψωμα είχε και μια μεγάλη απώλεια, τον θάνατο του ποιητή Λορέτζου Μαβίλη.

Με την κήρυξη του πολέμου αναζητά ένα τρόπο για να βγάλει στην επικαιρότητα το καυτό, όμως ξεχασμένο, ζήτημα της υπόδουλης Δωδεκανήσου από τους επιτηθέμενους Ιταλούς. Ακόμη δεν έχει συγκροτηθεί το Σύνταγμα Δωδεκανησίων, έτσι κι αλλιώς ο εξηντάχρονος γιατρός δύσκολα θα γινόταν αποδεκτός.

Πολύ πριν τις οργανωμένες αντιστασιακές ομάδες, ο Βέργης πραγματοποιεί με επιτυχία ένα μοναδικό αντάρτικο χειρουργικό χτύπημα στην επίσημη πολεμική μηχανή του εχθρού. Με μια μικρή, καθαρά συμβολικού αριθμού ομάδα Δωδεκανησίων, που αν έπεφταν στα χέρια των αντιπάλων τους δεν υπήρχε καμμιά πιθανότητα να αποφύγουν το εκτελεστικό απόσπασμα, αφού πρόκειται για Ιταλούς πολίτες, γελοιοποιούν τους φασίστες και κάνουν γνωστή τη μαρτυρική κατοχή των νησιών!

Στο Ιταλικό ανακοινωθέν αναφέρεται ότι «Ο εχθρός απεπειράθη να αποβιβάσθη στον νήσο Γάϊδαρο των Δωδεκανήσων. Η έγκαιρος αντίδραση των παράκτιων πολυβολίων, του στρατού κατοχής και της αεροπορίας εματαίωσε την επιτυχία της απόπειρας αυτής».

Οι Ιταλοί αντέδρασαν λυσσαλέα, σε αντίποινα βομβάρδισαν το Βαθύ και το Τηγάνι, (σημερινό Πυθαγόρειο) της Σάμου.

Η κίνηση του Βάσου Βέργη στην αρχή αντιμετωπίστηκε με δυσπιστία και διασταγμό, από την πολιτική και στρατιωτική ηγεσία, ήταν όμως τέτοια η αποδοχή από τον λαό, που γρήγορα ακόμη και ο Μεταξάς άλλαξε στάση και κάλεσε το Βάσο Βέργη, αλλά και τους συντρόφους του, στην Αθήνα, τους παρασημοφόρησε σε τελετή που πραγματοποιήθηκε στο ξενοδοχείο Μεγάλη Βρετανία. Μάλιστα απένειμε τιμητικά την θέση του ταγματάρχη του Ελληνικού στρατού στον Καρπάθιο γιατρό.

Ο συγγραφέας Κόμπτρον Μακένζυ στο βιβλίο «Άνεμος Ελευθερίας» γράφει για τα δραματικά γεγονότα του πολέμου στην Ελλάδα, και στέκεται στην ένοπλη δράση του Βέργη. Ο Άγγλος ιστορικός θεωρεί τον Δωδεκανήσιο γιατρό πρόδρομο των ειδικών ομάδων κομμάντος, που αργότερα έγιναν αναπόσπαστα τμήματα στους στρατούς όλου του κόσμου.

Δύσκολο να μνημονεύεις πια τους πατριώτες, όταν ετούτη η μεγάλη λέξη, καπηλεύεται από αχόρταγους εθνικιστές, που τη σιγομαγειρεύουν, ψάχνουν πεινασμένους και έπειτα τη σερβίρουν όλο καμάρι. Και τι μας λένε; ότι μοιάζουν, σχεδόν όπως ο ύπνος με το θάνατο! Ας ψάξουν αλλού για τα κορόϊδα.

Ο ξεχασμένος σήμερα Βάσσος Βέργης δεν έβλεπε περιθώρια, ούτε πίστευε σε ξένες πλάτες, μπορεί να μη φόρεσε αριστερή ταξική ταυτότητα, αυτό όμως δεν του απαγόρευσε να έχει ειλικρινή πατριωτική δράση και να αγωνιστεί με νύχια και δόντια για το όνειρο του.