Τι είναι η δυσανεξία στη γλουτένη και πώς αντιμετωπίζεται

Η κοιλιοκάκη είναι μια ασθένεια του πεπτικού συτήματος που καταστρέφει το λεπτό έντερο και παρεμβαίνει στην απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών των τροφίμων. Οι άνθρωποι που έχουν κοιλιοκάκη δεν μπορούν να ανεχθούν την γλουτένη, μια πρωτεΐνη του σιταριού, της σίκαλης, και του κριθαριού. Γι ‘αυτό και ονομάζεται επίσης δυσανεξία στη γλουτένη ή εντεροπάθεια από ευαισθησία στη γλουτένη.

Η γλουτένη είναι μια φυσική πρωτεΐνη σε πολλά δημητριακά, όπως το σιτάρι, το κριθάρι, τη σίκαλη και βρώμη. Βρίσκεται κυρίως σε τρόφιμα, αλλά μπορεί επίσης να βρεθεί σε προϊόντα καθημερινής χρήσης όπως

στα φάρμακα, στις βιταμίνες, και στα βάλσαμα για τα χείλη.

Όταν οι ασθενείς με κοιλιοκάκη καταναλώσουν τρόφιμα ή διάφορα προϊόντα που χρησιμοποιούν και περιέχουν γλουτένη, το ανοσοποιητικό τους σύστημα ανταποκρίνεται με βλάβη ή καταστροφή των εντερικών λαχνών, που είναι μικρές, στενόμακρες προεξοχές της επιφανειακής επένδυσης του λεπτού εντέρου. Οι λάχνες κανονικά επιτρέπουν τις θρεπτικές ουσίες των τροφίμων να απορροφηθούν από τα τοιχώματα του λεπτού εντέρου στην κυκλοφορία του αίματος. Έτσι όταν οι λάχνες έχουν υποστεί ζημιά, το έντερο δεν μπορεί να απορροφήσει τα θρεπτικά συστατικά σωστά οπότε τότε ο οργανισμός μπορεί να υποστεί υποθρεψίες. Χωρίς υγιείς λάχνες, ένα άτομο υποσιτίζεται ανεξαρτήτως από τα πόσα τρόφιμα τρώει.

Υπάρχει γενετική (κληρονομική) σύνδεση για την ανάπτυξη κοιλιοκάκης. Η κοιλιοκάκη είναι πιο συχνή σε βορειοευρωπαϊκές χώρες. Σύμφωνα με έρευνες 1 στα 100 άτομα πάσχει από κοιλιοκάκη και πολλές φορές το αγνοεί. Η κοιλιοκάκη δεν αναγνωρίζεται πάντα, επειδή τα συμπτώματα μπορεί να είναι ήπια και μπορεί να αντιμετωπισθεί λανθασμένα στη ‘βάση’ άλλων εντερικών προβλημάτων. Η κοιλιοκάκη μπορεί να διαγνωσθεί σε οποιαδήποτε ηλικία. Άτομα με κοιλιοκάκη, είναι πιθανό να αναπτύξουν κι άλλες αυτοάνοσες ασθένειες (νόσος του θυρεοειδούς, σακχαρώδης διαβήτης τύπου Ι κα).

Η κοιλιοκάκη είναι μια ασθένεια τόσο δυσαπορρόφησης-με την έννοια ότι οι θρεπτικές ουσίες δεν απορροφώνται σωστά-και μιας παθολογικής ανοσοποιητικής αντίδρασης στην γλουτένη. Η κοιλιοκάκη είναι επίσης γνωστή και ως εντερική άφθα ,μη τροπική άφθα, η ως εντεροπάθεια στην γλουτένη. Είναι μια γενετική πάθηση , κάτι που σημαίνει ότι περνά από οικογένεια σε οικογένεια. Μερικές φορές η νόσος προκαλείται ή ενεργοποιείται για πρώτη φορά μετά από μια εγχείρηση, μια εγκυμοσύνη, έναν τοκετό, μια ιογενή λοίμωξη, ή κάποιες σοβαρές συναισθηματικές διαταραχές.

Ποια είναι τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης;

Τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης ποικίλουν από άτομο σε άτομο. Μπορεί να εμφανιστούν στο πεπτικό σύστημα ή σε άλλα μέρη του σώματος. Τα παιδιά αναπτύσσουν γενικά συμπτώματα μόνο αφού αρχίσουν να τρώνε τροφές που περιέχουν γλουτένη. Τα συμπτώματα από το πεπτικό είναι πιο συχνά σε βρέφη και σε μικρά παιδιά και μπορεί να περιλαμβάνουν

Η ευερεθιστότητα είναι ένα άλλο κοινό σύμπτωμα στα παιδιά. Η δυσαπορρόφηση των θρεπτικών συστατικών κατά τη διάρκεια των ετών, όταν η διατροφή είναι κρίσιμη για τη φυσιολογική αύξηση και ανάπτυξη ενός παιδιού μπορεί να οδηγήσει σε άλλα προβλήματα, όπως την αποτυχία για ευδοκίμηση στα βρέφη, καθυστέρηση της ανάπτυξης και χαμηλό ανάστημα, καθυστερημένη εφηβεία, και ελαττώματα των μόνιμων δοντιών.

Οι ενήλικες είναι λιγότερο πιθανό να έχουν συμπτώματα από το πεπτικό και μπορεί να έχουν ένα ή περισσότερα από τα ακόλουθα:

Ανεξήγητη σιδηροπενική αναιμίαΚούρασηΣυμπτώματα από τα οστά ή τις αρθρώσειςΟστικούς πόνουςΑρθρίτιδαΑπώλεια οστού ή οστεοπόρωσηΚατάθλιψη ή άγχοςΝευρολογικά προβλήματα, όπως αδυναμία, κακή ισορροπία, επιληπτικές κρίσεις, πονοκεφάλους, ή μούδιασμα ή μυρμήγκιασμα στα πόδιαΣπασμούςΔιαταραχές της εμμήνου ρύσηςΥπογονιμότητα, έλλειψη της εμμήνου ρύσεωςΣτειρότητα ή υποτροπιάζουσες αποβολέςΑποχρωματισμό των δοντιών ή η απώλεια της αδαμαντίνης, πληγές στα χείλη ή τη γλώσσαΦαγούρα, επώδυνη δερματικό εξάνθημα (ερπητοειδή δερματίτιδα)

Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη μπορεί να μην έχουν συμπτώματα, αλλά να αναπτύξουν ακόμη και επιπλοκές της νόσου με την πάροδο του χρόνου. Μακροπρόθεσμες επιπλοκές μπορεί να είναι ο υποσιτισμός, που μπορεί να οδηγήσει σε αναιμία, οστεοπόρωση και αποβολή, μεταξύ άλλων, σε ασθένειες του ήπατος και καρκίνο στο έντερο.

Γιατί τα κοιλιακά συμπτώματα της νόσου είναι τόσο ποικίλα;

Οι ερευνητές μελετούν τους λόγους γιατί η κοιλιοκάκη επηρεάζει τους ανθρώπους με διαφορετικό τρόπο. Το χρονικό διάστημα που ένα άτομο θηλάζει, η ηλικία ενός ατόμου όταν άρχισε να τρώει τρόφιμα που περιέχουν γλουτένη , καθώς και το ποσό της γλουτένης που περιέχουν τα τρόφιμα που τρώει είναι τρεις παράγοντες που πιστεύεται ότι παίζουν ρόλο στο πότε και πώς εμφανίζεται η κοιλιοκάκη. Ορισμένες μελέτες έχουν δείξει, για παράδειγμα, ότι όσο περισσότερο ένα άτομο θηλάζει, τόσο αργότερα εμφανίζονται τα συμπτώματα της κοιλιοκάκης.

Τα συμπτώματα διαφέρουν επίσης ανάλογα με την ηλικία του ατόμου και το βαθμό της βλάβης του λεπτού εντέρου. Πολλοί ενήλικες έχουν την ασθένεια για μια δεκαετία ή και περισσότερο πριν από την διάγνωση. Όσο περισσότερο ένα άτομο βαίνει αδιάγνωστος και αθεράπευτος, τόσο μεγαλύτερη είναι η πιθανότητα ανάπτυξης μακροπρόθεσμων επιπλοκών.

Ποια είναι τα άλλα προβλήματα υγείας που οι ασθενείς με κοιλιοκάκη έχουν;

Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη, τείνουν να έχουν και άλλες ασθένειες στις οποίες το ανοσοποιητικό σύστημα επιτίθεται στα υγιή κύτταρα και τους ιστούς του σώματος. Η σχέση μεταξύ κοιλιοκάκης και των ασθενειών αυτών μπορεί να είναι γενετική. Οι ασθένειες αυτές μπορεί να είναι:

Ο διαβήτης τύπου 1Η αυτοάνοση νόσος του θυρεοειδούςΗ αυτοάνοση νόσος του ήπατοςΗ ρευματοειδή αρθρίτιδαΗ νόσος του Addison, μια κατάσταση κατά την οποία η αδένες που παράγουν κρίσιμες ορμόνες είναι κατεστραμμένοιΤο σύνδρομο Sjogren, μια κατάσταση κατά την οποία η αδένες που παράγουν τα δάκρυα και το σάλιο καταστρέφονται

Πόσο συχνή είναι η κοιλιοκάκη;

Η κοιλιοκάκη προσβάλλει τους ανθρώπους σε όλα τα μέρη του κόσμου. Αρχικά θεωρήθηκε ότι είναι ένα σπάνιο σύνδρομο της παιδικής ηλικίας, είναι όμως πλέον γνωστό ότι είναι μια κοινή γενετική διαταραχή. Περισσότερα από 2 εκατομμύρια άνθρωποι στις Ηνωμένες Πολιτείες έχουν την ασθένεια, ή περίπου 1 στους 133 κατοίκους. Εάν μεταξύ των ατόμων που έχουν πρώτου βαθμού συγγένεια- γονέας, αδελφός, ή παιδιά ένας διαγνωστεί με κοιλιοκάκη, τότε υπάρχει πιθανότητα μία στις 22 να υπάρχει η νόσος και σε άλλο συγγενή

Η κοιλιοκάκη είναι επίσης πιο κοινή μεταξύ των ανθρώπων με άλλες γενετικές διαταραχές όπως το σύνδρομο Down και το σύνδρομο Turner, μία κατάσταση που επηρεάζει την ανάπτυξη των κοριτσιών.

Πώς γίνεται διάγνωση της κοιλιοκάκης;

Η διάγνωση της κοιλιοκάκης μπορεί να είναι δύσκολη, διότι ορισμένα από τα συμπτώματά της είναι παρόμοια με εκείνων άλλων ασθενειών. Η κοιλιοκάκη μπορεί να συγχέεται με το σύνδρομο του ευερέθιστου εντέρου, της σιδηροπενικής αναιμίας που προκαλείται από απώλεια αίματος στην έμμηνο ρύση, τη φλεγμονώδη νόσο του εντέρου, την εκκολπωματίτιδα, τις εντερικές λοιμώξεις, και το σύνδρομο της χρόνιας κόπωσης. Ως αποτέλεσμα, μπορεί να είναι για καιρό υποδιαγνωσμένη η μη διαγνωσμένη. Δεδομένου ότι οι γιατροί είναι περισσότερο ευαισθητοποιημένοι στα διάφορα πολλαπλά συμπτώματα της νόσου και αξιόπιστες αναλύσεις αίματος καθίστανται διαρκώς περισσότερο διαθέσιμες, τα ποσοστά διάγνωσης συνεχώς αυξάνονται.

Ποιες εξετάσεις αίματος χρειάζονται να γίνουν;

Οι ασθενείς με κοιλιοκάκη έχουν υψηλότερα από τα κανονικά επίπεδα ορισμένων πρωτεϊνών-αυτοαντισωμάτων που αντιδρούν κατά των ίδιων των κυττάρων του σώματος ή των ιστών-στο αίμα τους. Για τη διάγνωση της κοιλιοκάκης, οι γιατροί θα κάνουν εξέταση αίματος για τα υψηλά επίπεδα των αντισωμάτων τρανσγλουταμινάσης (tTGA) ή των αντισωμάτων αντι-ενδομυσίου (EMA). Εάν τα αποτελέσματα των εξετάσεων είναι αρνητικά, αλλά η κοιλιοκάκη είναι ακόμα ύποπτη, χρειάζονται πρόσθετες εξετάσεις.

Πριν από τη εξέταση , ο ασθενής θα πρέπει να συνεχίσει να τρώει μια διατροφή που να περιλαμβάνει τρόφιμα με γλουτένη, όπως το ψωμί και τα ζυμαρικά. Εάν ένα άτομο σταματήσει να τρώει τρόφιμα με γλουτένη πριν από την εξέταση , τα αποτελέσματα μπορεί να είναι αρνητικά για την κοιλιοκάκη, ακόμη και αν η ασθένεια είναι παρούσα.

Χρειάζεται να γίνει εντερική βιοψία;

Αν οι εξετάσεις αίματος και τα συμπτώματα υποδεικνύουν κοιλιοκάκη, εκτελείται μια βιοψία του λεπτού εντέρου ώστε να επιβεβαιωθεί η διάγνωση. Κατά τη διάρκεια της βιοψίας, ο γιατρός αφαιρεί μικροσκοπικά κομμάτια του ιστού του λεπτού εντέρου για να ελέγξει για βλάβες στις λάχνες. Για να αποκτήσει το δείγμα του ιστού, ο γιατρός εισάγει ένα μακρύ και λεπτό σωλήνα που λέγεται ενδοσκόπιο μέσα από το στόμα διαμέσου του οισοφάγου στο στομάχι και στο λεπτό έντερο του ασθενούς. Ο γιατρός παίρνει τα δείγματα χρησιμοποιώντας μια λαβίδα που διέρχεται διαμέσων του ενδοσκοπίου.

Ποιός πρέπει να είναι ο προσυμπτωματικός έλεγχος;

Ο έλεγχος για την κοιλιοκάκη γίνεται μέσω εξετάσεων για τυχόν παρουσία αυτοαντισωμάτων στο αίμα σε άτομα χωρίς συμπτώματα. Οι Έλληνες δεν ελέγχονται συνήθως για την κοιλιοκάκη. Ωστόσο, επειδή η κοιλιοκάκη είναι κληρονομική, τα μέλη της οικογένειας ενός προσώπου με την ασθένεια μπορεί έαν επιθυμεί να εξεταστεί. 4 έως 12 τοις εκατό από τους συγγενείς πρώτου βαθμού ενός ατόμου που πάσχει θα έχει επίσης την νόσο.

Πως αντιμετωπίζεται η κοιλιοκάκη;

Η αποτελεσματική αντιμετώπιση ακούγεται απλή: «πλήρης εξάλειψη γλουτένης από τη διατροφή σας, η εντερική βλάβη θα θεραπευτεί με την πάροδο του χρόνου, και τα συμπτώματά σας θα βαθμιαία μπορεί και να εξαφανιστούν». Αυτό είναι πιο εύκολο στα λόγια παρά στην πράξη, όμως. Πολλά προϊόντα περιέχουν γλουτένη. Ορισμένα προϊόντα, ειδικά τα συσκευασμένα μπορεί να περιέχουν γλουτένη, χωρίς να την αναφέρουν ως συστατικό. Σήμερα ευτυχώς υπάρχουν πολλές διαδικτυακές και έντυπες εκδόσεις που βοηθούν τα άτομα με κοιλιοκάκη να αποφεύγουν τη γλουτένη στη διατροφή τους Οι γιατροί μπορεί να ζητήσουν από το νεοδιαγνωσθέντα άτομο να συνεργαστεί με έναν διαιτολόγο για ένα καλύτερο σχέδιο διατροφής ελεύθερης γλουτένης.

Για τους περισσότερους ασθενείς, μετά την εν λόγω δίαιτα θα σταματήσουν τα συμπτώματα, θα θεραπευτούν οι υπάρχουσες εντερικές βλάβες, καθώς επίσης θα αποτραπούν περαιτέρω βλάβες. Η βελτίωση ξεκινά, εντός δέκα ημερών από την έναρξη της δίαιτας. Το λεπτό έντερο θεραπεύεται συνήθως μέσα σε 3 έως 6 μήνες στα παιδιά αλλά μπορεί να διαρκέσει αρκετά χρόνια στους ενήλικες. Ένα θεραπευμένο έντερο, μπορεί πλέον να απορροφήσει τις θρεπτικές ουσίες από τα τρόφιμα στην κυκλοφορία του αίματος.

Για να παραμείνουν σε σταθερή κατάσταση, τα άτομα με κοιλιοκάκη πρέπει να αποφύγουν τα τρόφιμα με γλουτένη για το υπόλοιπο της ζωής τους. Τρώγοντας ακόμη και μια μικρή ποσότητα γλουτένης μπορεί να βλάψει το λεπτό έντερο τους. Οι βλάβες θα εμφανιστούν σε οποιοδήποτε που πάσχει από τη νόσο, συμπεριλαμβανομένων των ατόμων που δεν έχουν ιδιαίτερα εμφανή συμπτώματα. Ανάλογα με την ηλικία του ατόμου κατά τη διάγνωση, ορισμένα προβλήματα δεν πρόκειται να βελτιωθούν, όπως το κοντό ανάστημα και οι οδοντιατρικές βλάβες.

Μερικοί ασθενείς με κοιλιοκάκη δεν παρουσιάζουν βελτίωση της νόσου με μια δίαιτα χωρίς γλουτένη. Η πιο συνηθισμένη αιτία για την μικρή ανταπόκριση στη δίαιτα είναι ότι συνεχίζουν να καταναλώνουν μικρές ποσότητες γλουτένης. Κρυφές πηγές γλουτένης μπορεί να βρίσκονται σε πρόσθετα τροφίμων , όπως το τροποποιημένο άμυλο τροφίμων, τα συντηρητικά και σταθεροποιητές που γίνονται με το σιτάρι. Και επειδή πολλά προϊόντα καλαμποκιού και ρυζιού παράγονται σε εργοστάσια που κατασκευάζουν και τα προϊόντα σίτου, μπορούν να μολυνθούν με γλουτένη σίτου.

Σπάνια, η εντερική ζημία θα συνεχιστεί, παρά την αυστηρή δίαιτα χωρίς γλουτένη. Στους ασθενείς με αυτήν τη κατάσταση, γνωστή και ως ανθεκτική κοιλιοκάκη, το εντερικό επιθήλιο έχει καταστραφεί σημαντικά και δεν μπορεί να επουλωθεί. Επειδή το έντερο τους δεν μπορεί να απορροφήσει αρκετά θρεπτικά συστατικά, μπορεί να χρειαστεί να πάρουν θρεπτικές ουσίες απευθείας στην κυκλοφορία του αίματός τους ενδοφλεβίως. Οι ερευνητές αξιολογούν φαρμακευτικές αγωγές για την ανθεκτική κοιλιοκάκη.

ygeianews