Γιατί γίνονται αναταράξεις: Όλα όσα πρέπει να γνωρίζετε

Το σοβαρό επεισόδιο στο αεροπλάνο της Singapore Airlines, κατά το οποίο ένας επιβάτης έχασε τη ζωή του, εγείρει ανησυχίες για το πόσο επικίνδυνες μπορεί να είναι οι αναταράξεις στα αεροπορικά ταξίδια. Συνηθισμένο φαινόμενο σε πολλές πτήσεις, ιδίως μεγάλων αποστάσεων, οι αναταράξεις είναι εξαιρετικά απίθανο να καταλήξουν σε τραυματισμό ή ζημιά, σύμφωνα με τους ειδικούς. Όμως, τραγωδίες όπως εκείνη της Τρίτης (21/5) έρχονται να θυμίσουν ότι δεν πρέπει να εφησυχάζουμε. Ας δούμε στη συνέχεια κάποιες βασικές ερωτήσεις και απαντήσεις

γύρω από τις αναταράξεις. Υπάρχουν τέσσερα βασικά επίπεδα αναταράξεων – ελαφριά, μέτρια, σοβαρή και ακραία. Σε περιπτώσεις ελαφριάς και μέτριας ανατάραξης, οι επιβάτες μπορεί να αισθανθούν μια πίεση στη ζώνη ασφαλείας τους και μη ασφαλή αντικείμενα στην καμπίνα μπορεί να μετακινηθούν. Ωστόσο, σε πιο σοβαρές περιπτώσεις, οι επιβάτες μπορεί να εκσφενδονιστούν στην καμπίνα του αεροπλάνου, με αποτέλεσμα σοβαρούς τραυματισμούς ή ακόμη και θάνατο. «Οι αναταράξεις στις πτήσεις μπορεί να προκληθούν από καταιγίδες, βουνά και ισχυρά ρεύματα αέρα που ονομάζονται αεροχείμαρροι», εξηγεί ο Paul Williams, καθηγητής ατμοσφαιρικής επιστήμης στο Πανεπιστήμιο του Ρέντινγκ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

«Σε αυτή την τελευταία περίπτωση, ονομάζονται αναταράξεις καθαρού αέρα και μπορεί να είναι δύσκολο να αποφευχθούν, επειδή δεν εμφανίζονται στο ραντάρ καιρού στο πιλοτήριο». Οι πιλότοι μερικές φορές προειδοποιούνται για αναφορές αναταράξεων από τις κατά τόπους Υπηρεσίες Πολιτικής Αεροπορίας, τις μετεωρολογικές ομάδες των αεροπορικών εταιρειών ή ακόμη και από άλλους πιλότους που πετούν πριν από αυτούς. Ωστόσο, οι αναταράξεις μπορεί επίσης να εμφανιστούν χωρίς προειδοποίηση.

Πόσο επικίνδυνες είναι;

Από το 2009 έως το 2011, σε εμπορικές πτήσεις σε όλο τον κόσμο, 30 επιβάτες και 116 μέλη του πληρώματος τραυματίστηκαν σοβαρά λόγω αναταράξεων. Ο αριθμός των επιβατών των αεροπορικών εταιρειών εκτιμάται σήμερα σε περίπου τέσσερα δισεκατομμύρια ετησίως, οπότε τέτοια περιστατικά θεωρούνται σπάνια. Η Υπηρεσία Πολιτικής Αεροπορίας των ΗΠΑ αναφέρει τις αναταράξεις ως την κύρια αιτία τραυματισμών σε αεροσυνοδούς και επιβάτες σε μη θανατηφόρα ατυχήματα σε εμπορικές αεροπορικές εταιρείες. Καθώς οι αεροπορικές εταιρείες δεν υποχρεούνται να αναφέρουν πιο ελαφρούς τραυματισμούς, ο συνολικός αριθμός των τραυματισμών δεν είναι σαφής.  Τα θανατηφόρα ατυχήματα, όπως το περιστατικό της Singapore Airlines, είναι επίσης εξαιρετικά σπάνια. Μια πτήση της United Airlines τον Δεκέμβριο του 1997 από το Τόκιο προς τη Χονολουλού παρουσίασε επίσης αναταράξεις που άφησαν ένα άτομο νεκρό.

«Κάθε πρόσθετο λεπτό που δαπανάται για το ταξίδι μέσα σε αναταράξεις αυξάνει τη φθορά του αεροσκάφους, καθώς και τον κίνδυνο τραυματισμών για τους επιβάτες και τους αεροσυνοδούς», λέει ο ερευνητής μετεωρολογίας του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ, Mark Prosser. «Οι αεροπορικές εταιρείες θα πρέπει να αρχίσουν να σκέφτονται πώς θα διαχειριστούν τις αυξημένες αναταράξεις, καθώς κοστίζουν στον κλάδο 150-500 εκατ. δολάρια ετησίως μόνο στις ΗΠΑ», συμπληρώνει.

Χειροτερεύει η κατάσταση;

Μελέτη του Πανεπιστημίου του Ρέντινγκ ανέφερε ότι οι σοβαρές αναταράξεις αυξήθηκαν κατά 55% τις τελευταίες τέσσερις δεκαετίες λόγω των επιπτώσεων της κλιματικής αλλαγής. Η μελέτη, η οποία δημοσιεύθηκε τον Ιούνιο του 2023, διαπίστωσε ότι σε ένα μέσο σημείο πάνω από τον Βόρειο Ατλαντικό, που είναι μία από τις πιο πολυσύχναστες αεροπορικές διαδρομές στον κόσμο, η συνολική ετήσια διάρκεια των σοβαρών αναταράξεων είχε αυξηθεί κατά 55% μεταξύ 1979 και 2020. Το 2022, ο Williams, ο οποίος ήταν συν-συγγραφέας της μελέτης, είχε δηλώσει στο CNNi ότι πιστεύει ότι οι σοβαρές αναταράξεις «θα μπορούσαν να διπλασιαστούν ή να τριπλασιαστούν τις επόμενες δεκαετίες». «Τυπικά, σε μια υπερατλαντική πτήση, θα αναμέναμε περίπου 10 λεπτά αναταράξεων. Νομίζω ότι σε μερικές δεκαετίες αυτό μπορεί να αυξηθεί στα 20 λεπτά ή στη μισή ώρα. Η ένδειξη της ζώνης ασφαλείας θα ενεργοποιείται πολύ περισσότερο, δυστυχώς για τους επιβάτες».

Πρέπει να φοράμε ζώνη ασφαλείας καθ’ όλη τη διάρκεια της πτήσης;

Η σύντομη απάντηση σε αυτό το ερώτημα είναι «ναι». Μια έκθεση του Εθνικού Συμβουλίου Ασφάλειας Μεταφορών των ΗΠΑ το 2021 έδειξε ότι η συντριπτική πλειοψηφία των επιβατών που τραυματίστηκαν σε ατυχήματα σχετιζόμενα με αναταράξεις δεν φορούσαν ζώνη ασφαλείας εκείνη τη στιγμή. Δεδομένου ότι μερικές φορές είναι αδύνατο να προβλέψουμε πότε ένα αεροσκάφος θα συναντήσει επικίνδυνες αναταράξεις καθαρού αέρα, ο μόνος τρόπος για να είμαστε 100% ασφαλείς είναι να παραμένουμε δεμένοι καθ’ όλη τη διάρκεια της διαδρομής και να αφαιρούμε τη ζώνη ασφαλείας μόνο όταν πηγαίνουμε στην τουαλέτα.

Σε περιπτώσεις ακραίων αναταράξεων, «όπου το αεροπλάνο εκσφενδονίζεται βίαια και είναι αδύνατον να ελεγχθεί», μπορεί να προκληθούν δομικές ζημιές σε ένα αεροσκάφος, σύμφωνα με την Εθνική Μετεωρολογική Υπηρεσία των ΗΠΑ. Πρόσφατα περιστατικά, όπως αυτό που επηρέασε την πτήση της Singapore Airlines, είχαν επίσης ως αποτέλεσμα να προκληθούν σημαντικές ζημιές στην καμπίνα του αεροπλάνου. Οι αναταράξεις μπορούν να εμφανιστούν σχεδόν οπουδήποτε και σε οποιοδήποτε ύψος, αλλά ορισμένες περιοχές είναι γνωστό ότι είναι πιο ευαίσθητες.

Η πτήση της Singapore Airlines από το Λονδίνο προς τη Σιγκαπούρη, αντιμετώπισε σοβαρές αναταράξεις πάνω από τη Μιανμάρ, αφού διέσχισε τη Θάλασσα Ανταμάν της Νοτιοανατολικής Ασίας. Μετά από ανάλυση περίπου 150.000 διαφορετικών αεροπορικών διαδρομών, ο ιστότοπος πρόβλεψης αναταράξεων Turbli διαπίστωσε ότι το ταξίδι μεταξύ του Σαντιάγο της Χιλής και του Διεθνούς Αεροδρομίου Viru Viru στη Βολιβία είναι το πιο ανώμαλο, ενώ η διαδρομή μεταξύ του Αλμάτι του Καζακστάν και της πρωτεύουσας του Κιργιστάν, Μπισκέκ, ήρθε δεύτερη στη λίστα, η οποία δημοσιεύθηκε πέρυσι. Η διαδρομή από το Νάσβιλ του Τενεσί προς το Ράλεϊ/Ντάρεμ στη Βόρεια Καρολίνα κατατάχθηκε ως το δρομολόγιο της Βόρειας Αμερικής με τον υψηλότερο μέσο όρο αναταράξεων.

Με πληροφορίες από: How air turbulence creates danger in the skies by Tamara Hardingham-Gill, CNN