Ένα ξεκαρδιστικό «Εσώβρακον του Αγίου Γρύφωνος»

Από την Ηρώ Μητρούτσικου

Ο ΣΥΓΓΡΑΦΕΑΣ & ΤΟ ΕΡΓΟ:

Ο Ιωάννης Κολώνιας υπήρξε ένας αθυρόστομος, σατιρικός ποιητής, ο οποίος έζησε στα τέλη του 19ου αιώνα. Γεννήθηκε στη Ζάκυνθο το 1868 και πέθανε αλκοολικός στο Άγιο Όρος το 1917.
Ο σπουδαίος αυτός ποιητής, εξαιτίας της καυστικότατης πένας του, προκαλούσε παντού έχθρες κάνοντας έτσι τη ζωή του δυστυχισμένη, τον έδιωχναν από τα μέρη που έμενε, αλλά δεν μπορούσε να σταματήσει να γράφει.

Οι “ζακυνθινές ομιλίες” ήταν λαϊκό θέατρο, με θέματα επηρεασμένα

από την “commedia del arte” των Ιταλών, γραμμένο σε 15σύλλαβο, στη ζακυνθινή ντοπιολαλιά. Παίζονταν για ξεφάντωμα σε πλατείες από άντρες, ερασιτέχνες ηθοποιούς. Διακρίνονταν για το πηγαίο σατυρικό τους στοιχείο, που εκτός από διασκεδαστικό ήταν και διδακτικό, μία ευκαιρία ετήσιας κοινωνικής κριτικής, η οποία δίνονταν σαν ένα δικαίωμα στο λαό μόνο κατά την περίοδο του καρναβαλιού. Σύμφωνα με τους ειδικούς, το ζακυνθινό λαϊκό θέατρο είναι ισότιμο και ισάξιο των παγκοσμίως γνωστών θεάτρων: του «Νο» της Ιαπωνίας, του λαϊκού θεάτρου του «Μπαλί» και της «commedia del arte».

Το σατιρικό ποίημα «Το εσώβρακον του Αγίου Γρύφωνος», γραμμένο το 1897, καυτηριάζει την εξαπάτηση και την εκμετάλλευση των θρησκόληπτων πιστών από αδίστακτους ιερωμένους. Το ξεχασμένο σώβρακο ενός «μπερμπάντη» παπά μετατρέπεται σε ιερό κειμήλιο από τη μοιχαλίδα σύζυγο ενός, εύπιστου μέχρι ηλιθιότητας, Kόντε και καθαγιάζεται με τη συνδρομή του ηγούμενου ενός μοναστηριού. Ένα εσώβρακον ανάγεται σε ιερό αντικείμενο μόνο και μόνο για να διασωθεί, ενώπιον κοινής γνώμης και συζύγου, η χαμένη τιμή της ερωμένης.

H ΟΜΑΔΑ:
Η ομάδα “Προσάναμμα” ξεκίνησε με την παράσταση: «Η ΑΘΟΠΕΤΟΥ», ένα θεατρικό παραμύθι της Μάρως Δούκα, το οποίο εκτός από την Αθήνα έκανε περιοδεία σε Πελοπόννησο, Εύβοια, Βόλο και Πήλιο το 2013 και 2014.
Η δεύτερή της παραγωγή: «Το εσώβρακον του Αγίου Γρύφωνος» ξεχώρισε για το χιούμορ και την ευρηματικότητα της στο 5ο Φεστιβάλ Νέων Καλλιτεχνών «Τα 12 Κουπέ», που διοργανώνει το Τρένο στο Ρουφ και εντάχθηκε στο πρόγραμμα του θεάτρου. Έτσι από τις 5 Νοεμβρίου και κάθε Πέμπτη παρουσιάζεται στο ίδιο θέατρο, στο Μουσικό Βαγόνι “Orient Express”, έχοντας, ήδη, πάρει δυο παρατάσεις.

Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ:
Το ξύλινο βαγόνι του πανέμορφου αυθεντικού βαγονιού Orient Express με τις ξυλογραφίες, τα τραπεζάκια με πορτατίφ και τις τεράστιες δερμάτινες καρέκλες, δεν σε προδιαθέτει για το πόσο θα γελάσεις με το θέαμα που ακολουθεί, μέχρι που ο σκηνοθέτης -με στριμμένο μουστάκι και φαβορίτες ως το σαγόνι- συνοδευόμενος από μια γυνή, σαν μπουγαρίνιο, και μουσικάντηδες, εισβάλουν στον διάδρομο με μουσικά όργανα και κρατώντας το περίφημο Εσώβρακον του Αγίου Γρύφωνος.
Η εξιστόρηση αυτού του περίεργου συμβάντος αρχίζει, οι χαρακτήρες μετατρέπονται σε αφηγητές και αντίστροφα, ενώ οι μουσικοί συνυπάρχουν και παρεμβαίνουν στην παράσταση επενδύοντας την με πληθώρα μουσικών οργάνων από πολλούς πολιτισμούς, παίζουν δευτερεύοντες χαρακτήρες και προκαλούν άφθονο γέλιο. Γνωστές και άγνωστες, παλιές και καινούριες αλλά και πρωτότυπες μελωδίες ξεσηκώνουν ηθοποιούς και κοινό. Καντάδες αλλά και ο “ροζ πάνθηρας” επιστρατεύονται για να σκεπάσουν τα ατοπήματα της όμορφης νιάς. Τα πορτατίφ αναβοσβήνουν στους ρυθμούς του φλάουτου, ενώ η ομάδα εκμεταλλεύεται ολόκληρο το βαγόνι για την παράσταση (εξαιρετική η κίνηση της Ιωάννας Βασιλακοπούλου).
Ούτι, πιάνο, hangdrum, φλάουτο, κιθάρα, κρουστά, μπαγλαμαδάκι, ακόμα και καραμούζες ενισχύουν αυτή τη μουσική κωμωδία.
Ο νεαρός παπάς θεραπεύει μπροστά στα μάτια μας: μουγκούς, τυφλούς, ανάπηρους:
«Ιεροκήρυξ ξακουστός και ρήτωρ εκ των πρώτων
εγύριζεν σ΄Ανατολήν, Δύσιν, Βοράν και Νότον
κηρύττων με ευφράδειαν πολλήν και ευγλωτίαν
προτρέπων εις μετάνοιαν εκάστην κοινωνίαν.

Τους δε πιστούς εφείλκυε με τη ρητορικήν του
ως εφελκύει σίδηρον ο πόλος του μαγνήτου.
Και νόσους εθεράπευε πολλάς και μαλακίας
δια των λειψάνων του αυτών της θείας ενεργείας…»

Μια νέα, σύζυγος πάμπλουτου Κόντε έλκεται από τον όμορφο παπά και τον καλεί στην κάμαρά της. Στην αιφνίδια, όμως, επιστροφή του Κόντε, ο παπάς θα το σκάσει αφήνοντας πίσω το σώβρακό του…
Όταν ο σύζυγος το ανακαλύπτει, απτόητη η νεαρά γυνή το δικαιολογεί:
«Ως ότου το κεφάλι μου, ψυχή μου, μου περάσει
Τώ’χει αφήσει ο παπάς τους πόνους να μου γιάνη
είναι τ” Αγίου Γρύφωνος όπου για πόνους κάνει.

Έτσι, μια ώρα πάθους γίνεται αιτία να στηθεί ολόκληρη λειτουργία για να τιμηθεί το άγιο, θαυματουργό σώβρακο!
«Αμέσως δίνει διαταγάς να ενδυθούν παπάδες,
Διακόνοι, εξαπτέρυγα, θυμιατά, λαμπάδες.

Μ” αυτό τον τρόπο, το σώβρακο του θρασύτατου, μοιχού παπά έγινε ιερό κειμήλιο, παρόμοιο ακριβώς με όλα τα άλλα που προσκυνούν και φιλούν -ακόμη και σήμερα- οι πιστοί σε Ανατολή και Δύση, προς μεγάλη ικανοποίηση των ρασοφόρων παράσιτων…
Αξίζει να σημειωθεί ότι έχει κρατηθεί η ιδιόμορφη. πρωτότυπη γλώσσα και ο δεκαπεντασύλλαβος, ομοιοκατάληκτος στίχος του ποιήματος.
Είναι μια παράσταση ανάλαφρη και καταγγελτική ταυτόχρονα, ιδιαίτερα σπινθηροβόλα, πικάντικη και σαρκαστική!
Ο Κώστας Πέτρου υποδύεται εκπληκτικά τον νεαρό παπά, αλλά και τον γέρο, ερωτευμένο Κόντε. Ένα στοιχείο αρκεί για να δηλώσει την αλλαγή του ρόλου. Επίσης εκπληκτική και η Mυρτώ Θεοδωράκη, η οποία δεν υποδύεται μόνο την νέα μοιχαλίδα, αλλά και τον ηγούμενο! Οι ηθοποιοί μαζί με τους μουσικούς τραγουδούν με αστείρευτο κέφι και χορεύουν ρυθμούς από παραδοσιακές μελωδίες μέχρι free style κατά παράγγελμα. Ηθοποιοί και θεατές θα προσκυνήσουν και θα ασπαστούν το άγιο σώβρακον για να συνεχίσει η παράσταση και το ξεφάντωμα. Σαφής υπαινιγμός όχι μόνο σε όλα όσα προσκυνούν οι πιστοί, από κόκκαλα μέχρι τις πλαστικές παντόφλες του γέροντα Παΐσιου, αλλά και στην τυφλή πίστη.

Κι εσύ στοχάσου μόνος σου
Τι έγινε εκεί πέρα…
Αλλά μην χάσεις αυτή την εκπληκτική παράσταση, για ελάχιστες Πέμπτες ακόμα.
Θέατρο “Το τρένο στο Ρουφ”
Σιδηροδρομικός Σταθμός Ρουφ, επί της Λεωφόρου Κωνσταντινουπόλεως Τ.Κ 118 54
210 5298922, 6937604988 & Viva
(Με metro: 10’ από τον Κεραμεικό, με Προαστιακό: Σταθμός Ρουφ)
δωρεάν parking
κάθε Πέμπτη στις 21.00 (ως 21/4/2016)
Εισιτήριο: €10
Προτεινόμενες παραστάσεις που έχουμε δει:

«Κόλχαας” του Κλάιστ «Κέντρο Ελέγχου Τηλεοράσεων» Τρίτες
«Οικογένεια Μπες-Βγες» 104 Δευτ-Τρ
«Παράσιτα», «Δάνειο» Θέατρο του Ν.Κόσμου
«Σταματία,το γένος Αργυροπούλου» Θέατρο του Ν.Κόσμου Τετ.-Κυρ
“Αγαπητή Ελένα” Επί Κολωνώ Πεμπ- Κυρ
“Intimate” 14η Μέρα ΣΚ 9.30
“Η Μεγάλη Χίμαιρα” Πορεία Τετ-Κυρ
“Αυγά Μαύρα” Θεατρική Σκηνή Τετ-Κυρ
“Οι 12 ένορκοι” Αλκμήνη Πεμπ- Κυρ
«Τα ραδίκια ανάποδα» Ηβη Τρίτες
«Ευτυχία Παπαγιαννοπούλου» Χώρα ΠΣΚ
«9:05 (εννέα και πέντε)» Διάνα Πεμπ-Κυρ
«Ακαταμάχητοι λεβέντες» Αλκμήνη Κυρ. 9.30
«Ο γυάλινος κόσμος» Εμπορικόν Τετ-Κυρ.
«Άγριος Σπόρος» Επί Κολωνώ Τετάρτες
«Μπιλ & Λου» Skrow ΠΣΚ
«Το παιχνίδι των Κράουζερ» (ελ.συνεισφορά) Φάμπρικα ΣΚ
«Interview» (ελευ.συνεισφορά) Φάμπρικα Παρασκευές
«Καταλόγια» Vault Κυριακές
«Σιχτίρ ευρώ, μπουντρούμ δραχμή…» Τέχνης-Φρυνίχου Δευτ-Τρ
«Μια υπέροχη Κυριακή» Φούρνος Δευτ-Τρ
«ο Φίλιπ Γκλας αγοράζει μια φρατζόλα…» 104 Δευτ-Τρ
«About sex» 104 ΠΣΚ
«Jack the Rimper» Φούρνος ΣΚ
«Συμβολαιογράφος» Τζένη Καρέζη ΣΚ 6.00
«Με το ίδιο μέτρο» Από Μηχανής Δευτ-Τρ 10
«Το εσώβρακον του Αγ.Γρύφωνος» Τρένο στο Ρουφ Πέμπτες