Χαμένοι στα Όσκαρ; Δε θα το έλεγα!

Της Μαρίτας Μελέτη

Η απονομή των φετινών βραβείων Όσκαρ έγινε, το κόκκινο χαλί ξεστρώθηκε, οι τουαλέτες, τα εντυπωσιακά κοσμήματα και τα σμόκιν μπήκαν στη ναφθαλίνη μέχρι την επόμενη απονομή, οι νικητές χαϊδεύουν το αγαλματάκι προτού κοιμηθούν και οι ηττημένοι ανοίγουν τη δεύτερη οικονομική συσκευασία παγωτού, ενώ παράλληλα στέλνουν e-mail στον προσωπικό γυμναστή τους για εντατικότερο πρόγραμμα στο power

Zero Dark Thirty

(Περιπέτεια, 2012, Διάρκεια: 157') Αμερικανική ταινία σε σκηνοθεσία της Κάθριν Μπίγκελοου με τους Τζέσικα Τσάστεϊν, Κάιλ Τσάντλερ, Τζόελ Έντγκερτον, Έντγκαρ Ραμίρεζ, Τζέιμς Γκαντολφίνι, Τζέισον Κλαρκ.

«Zero dark thirty» είναι στρατιωτικός όρος για το σκοτάδι της νύχτας και τη μισή ώρα μετά τα μεσάνυχτα, όπου η ομάδα των επίλεκτων πάτησε στο κρησφύγετο του Μπιν Λάντεν. Η 11η Σεπτεμβρίου και το κυνήγι του Οσάμα Μπιν Λάντεν στην αυγή του 21ου αιώνα πυροδότησε αμέτρητα σενάρια και θεωρίες συνομωσίας, στοιχειώνοντας μέχρι και σήμερα τις Ηνωμένες Πολιτείες. Στην ταινία έχουμε, λοιπόν, τη Μάγια, μια νεαρή πράκτορα της CIA στη Μέση Ανατολή, η οποία προσπαθεί να αποσπάσει πληροφορίες για τον εντοπισμό του Μπιλ Λάντεν. Αφοσιωμένη εμμονοληπτικά στην αποστολή της, θα καταφέρει, ύστερα από χρόνια, να ανακαλύψει το κρησφύγετο του αρχηγού της Αλ Κάιντα στο Πακιστάν, αλλά οι ανώτεροί της είναι διστακτικοί στο να οργανώσουν επιχείρηση εξόντωσής του. Η Κάθριν Μπίγκελοου τολμά να αφηγηθεί το κυνηγητό των αμερικανικών μυστικών υπηρεσιών για τον Οσάμα Μπιν Λάντεν και την Αλ Κάιντα. Πρόθεσή της, με την επιλογή αυτού του θέματος, είναι να προκαλέσει και η διάθεσή της φαίνεται από το πρώτο λεπτό της ταινίας. Οι πραγματικές ηχογραφήσεις ανθρώπων που κλαίνε και ουρλιάζουν κατά την τραγωδία των Δίδυμων Πύργων, αγγίζουν, ίσως, έναν δημοσιογραφικό ρεαλισμό, αναπαριστώντας τις μεθόδους των αμερικάνικων μυστικών υπηρεσιών, χωρίς να αποκρύπτουν τις ωμότητες. Πολυήμερες ανακρίσεις μετά βασανιστηρίων, πράκτορες χωρίς κανένα ίχνος σεβασμού για την ανθρώπινη ζωή και πολύ σκοτεινό παρασκήνιο βασισμένο σε πραγματικές μαρτυρίες ανώνυμων πηγών.

Η ταινία αμφισβητήθηκε και προκάλεσε στην άλλη πλευρά του Ατλαντικού. Για μερικούς το «Zero dark thirty» είναι μια δυσφήμιση των μεθόδων της CIA, για κάποιους άλλους, όμως, είναι η καλύτερη διαφήμιση. Το σημαντικό, όμως ,είναι ότι το αποτελεσματικό φιλμ-ρεπορτάζ της Μπίγκελοου συναντά τα όριά του, προκαλώντας καχυποψία με την ουδετερότητά του και μια μικρή υπόνοια λαγνείας απέναντι στην ιλιγγιώδη βία που απεικονίζει. Όπως αναφέραμε, προκάλεσε στις ΗΠΑ και πολλοί διανοούμενοι κατηγόρησαν την Μπίγκελοου ότι εξαγνίζει τους βασανισμούς στα μέτωπα που έχει ανοίξει η Αμερική κατά της τρομοκρατίας. Είναι η δεύτερη ταινία που σκηνοθετεί η Κάθριν Μπίγκελοου με θέμα τον πόλεμο της Αμερικής κατά της τρομοκρατίας. Ο κινηματογραφικός φακός της παρακολουθεί την ομάδα των ειδικών πρακτόρων να αναγκάζει τους υπόπτους τρομοκρατικών πράξεων να μιλήσουν. Τα βασανιστήρια ονομάζονται «βελτιωμένη τεχνική ανάκρισης» και οι πράκτορες-βασανιστές εξαγνίζονται στο όνομα του πολιτικά ορθού. Πώς κινηματογραφείται ο βασανισμός; Μπορεί, άραγε, ο δημιουργός να είναι ουδέτερος;

Στην πρώτη σκηνή του «Zero Dark Thirty» η Μάγια, η ειδική πράκτορας, φαίνεται να αντιδρά στο βασανιστήριο του πνιγμού, γυρίζοντας το πρόσωπό της στον τοίχο. Φαίνεται ότι δεν είναι εθισμένη στη βία και της προκαλεί σοκ ο κυνισμός των αντρών προϊσταμένων της. Όμως, πολύ γρήγορα, συνηθίζει τη βία και χωρίς να διστάζει, εκβιάζει τον κρατούμενο Άραβα, απειλώντας τον στυγνά: «Αν δεν μιλήσεις, θα σε παραδώσουμε στο Ισραήλ».

Για τον Σλάβοϊ Ζίζεκ (στοχαστή στους «Los Angeles Times») το σοκαριστικό στην ταινία είναι ο τρόπος που μεταμορφώνονται οι βασανιστές σε καλοντυμένους γραφειοκράτες της Ουάσιγκτον. «Πρόκειται για τον εξαγνισμό στην πιο απόλυτη και αποτελεσματική μορφή του -με μια ελαφρά δόση αμηχανίας, πιο πολύ ως ευαισθησία για τον πόνο που προκαλείται, παρά για την ηθική των βασανιστηρίων». Ποιά, όμως, η θέση της Μπίγκελοου; Η απεικόνιση δεν σημαίνει κατ’ ανάγκη και παραδοχή. Όμως, ο «εξαγνισμός» των βασανιστηρίων συνιστά αποδοχή, σύμφωνα με τον Ζίζεκ. Σκληρά λόγια για τη σκηνοθέτιδα και παραγωγό, που ανέτρεψε το αντρικό κατεστημένο, κερδίζοντας για το «Hurt Locker» έξι Όσκαρ, μεταξύ των οποίων αυτά της καλύτερης ταινίας και σκηνοθεσίας.

Για την πολιτική ακτιβίστρια και συγγραφέα Ναόμι Γουλφ, το «Zero Dark Thirty» είναι: «μια εξαιρετικά καλογυρισμένη δίωρη διαφήμιση υπέρ της μη φυλάκισης πρακτόρων που διέπραξαν εγκλήματα κατά των φυλακισμένων στο Γκουαντάναμο». Σύμφωνα με πρόσφατα δημοσιεύματα στον ξένο Τύπο, επιτροπή πληροφοριών της Γερουσίας των ΗΠΑ εξετάζει τις διασυνδέσεις των παραγωγών της ταινίας με αξιωματούχους της CIA. Η υπόθεση έφτασε μέχρι τον Λευκό Οίκο, καθώς η CIA κατηγορήθηκε ότι έδωσε τον απόρρητο φάκελο της επιχείρησης εντοπισμού του Μπιν Λάντεν στην Μπίγκελοου για να κάνει την ταινία!

Ο Έρωτας της Βασίλισσας

(A Royal Affair) (Δραματική, 2012, Διάρκεια: 128') Δανέζικη ταινία σε σκηνοθεσία του Νικολάι Αρσέλ με τους Μαντς Μίκελσεν, Τρίνε Ντίρχολμ, Αλίσια Βικάντερ, Μίκελ Μπόε Φόλσγκαρντ.

O ελληνικής καταγωγής Αρσέλ σκηνοθετεί αυτό το ιστορικό έπος, που ήταν υποψήφιο στα φετινά Όσκαρ στην κατηγορία καλύτερης ξενόγλωσσης ταινίας. Η υπόθεση βασίζεται σε μια άγνωστη πτυχή της δανέζικης ιστορίας. Ο ψυχικά διαταραγμένος βασιλιάς της Δανίας Κρίστιαν Ζ΄ θα παντρευτεί τη δεκαπεντάχρονη ξαδέλφη του Καρολάιν Ματίλντα, ενώ λίγο αργότερα ο ριζοσπάστης οπαδός του Διαφωτισμού Γιόχαν Στρούνζε θα γίνει ο προσωπικός γιατρός του. Η επιρροή του επιστήμονα θα αρχίσει να αυξάνεται στην αυλή του μονάρχη, την ίδια στιγμή που συνάπτει παράνομο ερωτικό δεσμό με τη βασίλισσα. Αξιόλογη προσπάθεια, θέτοντας μια σειρά από επίκαιρα ερωτήματα γύρω από την ελευθερία, τον έρωτα, την εκκλησιαστική εξουσία και τις πολιτικές μηχανορραφίες. Δυστυχώς και εδώ ακολουθείται μια ακαδημαϊκή γραφή και ένα υπερδραματοποιημένο φινάλε. Η υπέρβαση που όλοι περιμένουμε παραμένει ένα σκανδιναβικό όνειρο!