Η επιβεβαίωση του διατροφικού σκανδάλου

Από τη Βάσω Κίτσιου

Έντονη ανησυχία προκαλεί στη βόρεια και δυτική Ευρώπη το νέο διατροφικό σκάνδαλο με το κρέας αλόγου, που εντοπίστηκε σε προϊόντα με σήμανση «βοδινό». Η υπόθεση αφορά 750 τόνους κρέατος για περισσότερα από 4,5 εκατομμύρια προμαγειρεμένα εδέσματα που πωλούνται σε 13 χώρες της Ευρώπης. Το ζήτημα ήρθε στο προσκήνιο τον Νοέμβριο του 2012

Ο συναγερμός σήμανε στην Ευρώπη μετά την αποκάλυψη της είδησης σχετικά με την ύπαρξη DNA αλόγου σε βόειο κατεψυγμένο κρέας τροφίμων. Η αρχή έγινε στην Ιρλανδία και πολύ γρήγορα πήρε μεγαλύτερες διαστάσεις εμπλέκοντας 13 χώρες και 28 εταιρείες. Κρέας αλόγου κατέληξε ως συστατικό σε λαζάνια, σε σάλτσα μπολονέζ , ακόμη και ως «νωπό βόειο», σε φυλακές, αλλά και σε νοσοκομεία.

Κρέας αλόγου έφαγαν και οι Έλληνες

Όπως ήταν φυσικό, η Ελλάδα δεν γλίτωσε από τη διάχυση του αλογίσιου κρέατος σε ολόκληρη την Ευρώπη, καθώς ο Ενιαίος Φορέας Ελέγχου Τροφίμων (ΕΦΕΤ) εντόπισε την ύπαρξη DNA αλόγου σε βόειο κατεψυγμένο κρέας τροφίμων. Ειδικότερα, ο ΕΦΕΤ, στο πλαίσιο των ελέγχων που διενεργεί, εντόπισε δυο θετικά δείγματα, που αφορούν σε ισάριθμες παρτίδες βόειου κατεψυγμένου κρέατος συνολικής ποσότητας 1.064 κιλών με την επισήμανση FROZEN BEEF MEAT NECK και FROZEN BEEF MEAT TOPSIDE της επιχείρησης «ΖΗΚΟΥΔΗ ΒΑΣΙΛΙΚΗ». Οι εν λόγω παρτίδες κρέατος είχαν εισαχθεί από τη Ρουμανία και, όπως αναφέρει ο ΕΦΕΤ, δεσμεύτηκαν από το Τμήμα Κτηνιατρικής της Διεύθυνσης Αγροτικής Οικονομίας και Κτηνιατρικής της Περιφερειακής Ενότητας Πειραιά στις 14.02.2013.

Κρέας αλόγου εντοπίστηκε σε ακόμη δύο δείγματα τροφίμων στην αγορά της βόρειας Ελλάδας. Πρόκειται για κατεψυγμένο κεμπάπ με την εμπορική ονομασία «ΑΡ-ΚΑΣ», που παρασκευάζει και συσκευάζει η «Αφοί Μπατανιάν, ΒΙ.ΠΕ. Κορωπίου» και το οποίο πωλούνταν από το σούπερ μάρκετ «ΜΕΤΡΟ ΑΒΕΕ», σε υποκατάστημα της Καβάλας, ενώ το δεύτερο δείγμα αφορά σε σαλάμι βοδινό με την εμπορική ονομασία «Destan», που παρασκευάσθηκε από την ολλανδική εταιρεία «DEMKA GmbH», το οποίο διατίθετο στους καταναλωτές από το παντοπωλείο «Γιακούπ Γιακούπ, Φίλυρα Σάππων, Ροδόπης».

Η Ε.Ε. αποφασίζει για το αλογίσιο κρέας

Από τότε που το σκάνδαλο είδε το φως της δημοσιότητας, το θέμα απασχόλησε έντονα τις χώρες κράτη μέλη της Ε.Ε. και τις Βρυξέλες , καθώς διαπιστώθηκε ότι έχει ευρύτερες διαστάσεις, με μεγάλες, γνωστές εταιρείες τροφίμων να εμπλέκονται, διακινώντας (εν γνώσει ή εν αγνοία τους ) κρέας και άλλα προϊόντα κρέατος. Ως εκ τούτου η Ευρωπαϊκή Ένωση ενέκρινε ένα σχέδιο για την αντιμετώπιση της κρίσης που ξέσπασε, το οποίο προβλέπει μια σειρά από τεστ DNA σε προμαγειρευμένα εδέσματα που όπως αναφέρεται στη συσκευασία τους περιέχουν βοδινό. «Τα κράτη μέλη εγκρίνουν το σχέδιο της Επιτροπής για την ανίχνευση της απάτης στον τομέα της εμπορίας ειδών διατροφής», αναφέρει η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σε ανακοίνωσή της, διευκρινίζοντας ότι το σχέδιο αυτό θα εφαρμοστεί «άμεσα» για μια αρχική περίοδο ενός μήνα. Τα 27 κράτη μέλη συμφώνησαν να διεξάγουν περίπου 2.250 ελέγχους σε εδέσματα που έχουν ως βάση το βόειο κρέας για να διαπιστώσουν αν περιέχουν κρέας αλόγου. Από 10 έως 150 τεστ προγραμματίζονται σε κάθε μία από τις χώρες της Ε.Ε., ανάλογα με το μέγεθός τους, «ως επί το πλείστον στους διανομείς προϊόντων διατροφής για τους καταναλωτές», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Έλεγχοι θα γίνουν επίσης σε κρέας αλόγου για να ανιχνευθεί η ενδεχόμενη παρουσία φαινυλοβουταζόνης, ενός αντιφλεγμονώδους βλαβερού για την ανθρώπινη υγεία. Θα λαμβάνεται ένα δείγμα ανά 50 τόνους κρέατος αλόγου και κάθε κράτος θα πρέπει να κάνει τουλάχιστον πέντε ελέγχους. Η επιχείρηση θα συγχρηματοδοτηθεί κατά 75% από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και μπορεί να παραταθεί κατά δύο μήνες εάν είναι απαραίτητο. Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων έχει προγραμματιστεί για τις 15 Απριλίου, όπως δήλωσε η ιρλανδική προεδρία της Ευρωπαϊκής Ένωσης.

Δεν βλάπτει την υγεία το κρέας αλόγου

Το όλο ζήτημα ανάγεται σε σκάνδαλο όχι επειδή απλά καταναλώσαμε κρέας αλόγου. Απεναντίας, σύμφωνα με τον Επίκουρο Καθηγητή στο Τμήμα Επιστήμης Διαιτολογίας-Διατροφής του Χαροκόπειου Πανεπιστημίου, Γεώργιο Μπόσκου, «το κρέας αλόγου είναι διατροφικά πολύ καλύτερο από αυτό των άλλων θηλαστικών, γιατί έχει περισσότερο μυϊκό ιστό που είναι πηγή πρωτεϊνών και έχει λιγότερα λιπαρά. Επίσης είναι πιο ακριβό από τα άλλα κρέατα γιατί η εκτροφή των αλόγων κοστίζει πιο πολύ και το κρέας του θεωρείται gourmet, υψηλής γαστρονομικής αξίας». «Σύμφωνα με πληροφορίες, στην Ελλάδα εισάγονται 70 τόνοι κρέας αλόγου το χρόνο. Αυτό το κρέας είναι σίγουρα ελεγμένο εφόσον είναι από επίσημα στοιχεία και κατά συνέπεια δεν είναι παράνομο. Οι 70 τόνοι είναι ελάχιστη ποσότητα σε σχέση με τους 400 περίπου τόνους κρέατος που καταναλώνονται στην Αττική ημερησίως», σημειώνει ο ίδιος.

Είναι θέμα κουλτούρας και όχι ασφάλειας

«Σε κάποιους πολιτισμούς, μάλιστα», προσθέτει ο καθηγητής Φυσικοχημείας και Μηχανικής Τροφίμων, Βάιος Καραθάνος, «το κρέας αλόγου αποτελεί μέρος της διατροφής τους. Είναι περισσότερο θέμα πολιτισμικών αντιλήψεων και λιγότερο θέμα ασφάλειας. Δεν είναι βλαβερό για την υγεία, απλά δεν είναι στην κουλτούρα των Ελλήνων να τρώνε κρέας αλόγου. Το πρόβλημα με το συγκεκριμένο ζήτημα είναι ότι τα προϊόντα δεν ήταν επισημασμένα και οι καταναλωτές δεν γνώριζαν τι έτρωγαν, γεγονός που οδήγησε σε αισχροκέρδεια, καθώς κάποιοι προσπάθησαν να επωφεληθούν από την όλη κατάσταση. Επιπλέον, δεν γνωρίζουμε αν έγιναν οι απαραίτητοι έλεγχοι. Σε διαφορετικούς ελέγχους υπόκειται το βοδινό κρέας και σε διαφορετικούς τα άλογα, τα οποία δεν εκτρέφονται με σκοπό την παραγωγή κρέατος», αναφέρει ο κ. Καραθάνος.

Διαβατήριο ίππου

Βέβαια, όπως αναφέρει σε πρόσφατο άρθρο του ο Χημικός Τροφίμων και Τεχνικός Σύμβουλος, Βασίλειος Τσουκαλάς, η Ε.Ε. έχει προνοήσει για το συγκεκριμένο ζήτημα θεσπίζοντας το «διαβατήριο ίππου», το οποίο προορίζεται να παρέχει πληροφόρηση, αν το ζώο έχει ένα καθαρό ιατρικό αρχείο-ιστορικό. Ωστόσο, σύμφωνα με τον οργανισμό World Horse Welfare charity, οι κυβερνήσεις των κρατών μελών δεν έχουν χρηματοδοτήσει την εφαρμογή του συστήματος, ώστε να διασφαλίζεται η νομιμότητα της σφαγής του και η ασφαλής διάθεση του κρέατος στην αγορά τροφίμων. Ειδικοί εκτιμούν ότι ο κίνδυνος σε αυτή την περίπτωση είναι μικρός, καθώς επίσης και αλλεργικές αντιδράσεις από την κατανάλωση κρέατος αλόγου. Υπ’ αυτό το πρίσμα και στον βαθμό που δεν πιστοποιείται η ακριβής προέλευση του κρέατος, είναι λογικό να υπάρχουν κάποιες επιφυλάξεις.

Φαρμακευτικές ουσίες περιείχε το αλογίσιο κρέας

Ένας ακόμη λόγος που ξέσπασε σάλος μετά τη συγκεκριμένη αποκάλυψη έχει να κάνει με το γεγονός ότι το άλογο που καταναλώσαμε εν αγνοία μας, ενδέχεται να περιέχει βλαβερές ουσίες, που απαγορεύονται να μπουν στην τροφική αλυσίδα. Σε ελέγχους που πραγματοποίησε η Ευρωπαϊκή Αρχή Ασφάλειας Τροφίμων (FSA), στα κουφάρια 206 αλόγων από τις 30 Ιανουαρίου έως τις 7 Φεβρουαρίου, εντόπισε σε οχτώ από αυτά τη φαρμακευτική ουσία, φαινυλοβουταζόνη (γνωστή και ως «bute»). Πρόκειται για ένα αντιφλεγμονώδες παυσίπονο για άλογα αγώνων, που απαγορεύεται να χορηγείται σε ζώα που θα καταλήξουν στο τραπέζι των καταναλωτών, καθώς ενέχει κινδύνους για την υγεία.

«Κάποιος κουτοπόνηρος ενός ιπποφορβείου θα σκέφτηκε να πουλήσει το κρέας από άλογα που θανατώθηκαν γιατί ήταν πολύ τραυματισμένα σε κάποιο άλλο κουτοπόνηρο κρεατέμπορο. Η ουσία αυτή μπορεί να προκαλέσει ενδοκρινολογικές διαταραχές. Είναι πολύ πιθανό η τελική συγκέντρωση στον μυικό ιστό του αλόγου να είναι πολύ κάτω από τα όρια ανοχής. Επίσης, η κατανάλωση 1-2 μερίδων με τα νοθευμένα μπιφτέκια ίσως δεν παρέχει τις φαρμακευτικές ποσότητες που θα οδηγήσουν σε ορατά αποτελέσματα», αναφέρει ο κ. Μπόσκου.

Απάτη σε εξέλιξη

Κάποιοι άλλοι εικάζουν ότι μια απάτη μπορεί να είναι σε εξέλιξη εδώ και κάποια χρόνια. Η τιμή του βόειου κρέατος έχει σχεδόν διπλασιαστεί τα τελευταία έξι χρόνια, ενώ η τιμή του κρέατος αλόγου είναι σε ελεύθερη πτώση. Είναι προφανές ότι πρόκειται για παράνομη πράξη, τουλάχιστον στο βαθμό που το κρέας αλόγου δεν δηλώνεται ως τέτοιο στην επισήμανση των προϊόντων στα οποία εμπεριέχεται ως συστατικό.

Αμέλεια ή δόλος πίσω από το κρέας αλόγου;

«Ύποπτες θεωρούνται όλες οι εταιρείες που με δόλο ή από αμέλεια παραπλάνησαν τους πολίτες με ετικέτες στις οποίες δεν αναγράφονταν τα πραγματικά συστατικά του προϊόντος, με αποτέλεσμα οι καταναλωτές να αγοράζουν κρέας αλόγου χωρίς να το γνωρίζουν», δήλωσε από τις Βρυξέλλες ο Ευρωπαίος επίτροπος για την υγεία, Τ. Μποργκ. «Η αμέλεια είναι σχετικά προβλέψιμη ενώ ο δόλος δε μπορεί να είναι. Εδώ πρόκειται μάλλον για δόλο» εκτιμά ο κ. Μπόσκου. «Η ευθύνη ξεκινά από το ιπποφορβείο και τον κρεατέμπορο, μετά στον εισαγωγέα και τέλος στα δίκτυα λιανικής που τα πούλησαν. Θα πρέπει σε κάθε περίπτωση να αποδειχθεί η ιχνηλασιμότητα η οποία είναι υποχρέωση όλων των επιχειρήσεων τροφίμων. Η μη ικανοποιητική ιχνηλασιμότητα είναι από μόνη της παράβαση της νομοθεσίας τροφίμων», προσθέτει.

Αποτυχία του κοινοτικου συστήματος ασφαλείας τροφίμων

Θα μπορούσε κανείς να χαρακτηρίσει το εν λόγω διατροφικό σκάνδαλο ως αποτυχία του κοινοτικού συστήματος ασφαλείας τροφίμων. Ωστόσο, ο κ. Μπόσκου έχει διαφορετική γνώμη επί του θέματος. «Δε θα το χαρακτήριζα ως αποτυχία. Όταν κάτι εντοπίζεται μέσα από μηχανισμούς ελέγχου (συνήθεις ή εκτάκτους) τότε μάλλον δουλεύει. Εάν όμως ο εντοπισμός προέκυπτε από επεισόδιο τροφικής δηλητηρίασης ή από καταγγελία καταναλωτή τότε μάλλον θα μπορούσαμε να πούμε ότι δε δούλεψε σωστά ο μηχανισμός».

www.attikipress.gr