Άννα Καρένινα: Θέατρο στο πανί

Του Σίμου Κορεξενίδη

Αυτοκρατορική Ρωσία του 19ου αιώνα. Η πανέμορφη αλλά συνεσταλμένη Άννα (Κίρα Νάιτλι) είναι παντρεμένη από τα δεκαοκτώ της με τον Κόμη Καρένιν (Τζουντ Λο), έναν από τους πλέον σεβάσμιους πολιτικούς της Αγίας Πετρούπολης, αλλά και κατά είκοσι χρόνια μεγαλύτερό της. Τα οικογενειακά προβλήματα που αντιμετωπίζει ο αστός αδελφός της, θα της δώσουν την ευκαιρία για ένα ταξίδι, όπου θα συναντήσει τον αξιωματικό του Ιππικού, τον κομψό Αλεξέι Βρόνσκι (Άαρον Τέιλορ Τζόνσον), έναν από τους πιο περιζήτητους εργένηδες

της Μόσχας και θα νιώσει πρωτόγνωρα ερωτικά σκιρτήματα να την κυριεύουν. Ένας παράφορος, αλλά και παράνομος έρωτας γεννιέται.
Το αμοιβαίο πάθος τους γιγαντώνεται στις αριστοκρατικές εκφάνσεις καλοζωίας της αυτοκρατορικής Ρωσίας, αυτές των κοσμικών συνεστιάσεων, των φανταχτερών βραδινών χορών και των ιππικών αγώνων. Ο σύζυγος Καρένιν, δοσμένος στην εργασία του, ενώ πιστεύει ότι προσφέρει τα πάντα στην Άννα, δεν έχει το απαιτούμενο πάθος και τον ρομαντισμό, που αυτή έχει ανάγκη. Σταδιακά, αφού έχει πληγωθεί, αφυπνίζεται και προσπαθεί μάταια να διεκδικήσει την οικογένειά του.

Η Καρένινα, όντας μια γυναίκα με πάθη, σπαράζει ανάμεσα στον έρωτα και το καθήκον. Θα παραδοθεί τελικά στον έρωτα, αψηφώντας τις συμβάσεις της κοινωνίας και επιλέγει όχι μόνο να εγκαταλείψει τον σύζυγο και τον γιο της για να ζήσει με τον εραστή της, αλλά να γεννήσει και το παιδί του Βρόνσκι, επισφραγίζοντας τη νέα ευτυχία! Ο περίγυρός της, όμως, δεν συγχωρεί και δεν ξεχνά. Την καταδικάζει και την απομονώνει. Η Άννα οδηγείται σε κρίσεις ζήλιας, που σταδιακά την αποξενώνουν κι από τον ίδιο τον αγαπημένο της Βρόνσκι. Το τέλος ήδη διαφαίνεται τραγικό.

Στην ταινία υπάρχει και μια σημαντική παράλληλη ιστορία αγάπης μεταξύ του Λέβιν (Ντόμναλ Γκλίσον) και της Κίττυ (Αλίσια Βίκαντερ), που έχει εμμονή με τον Βρόνσκι. Σε αυτή τη σχέση, η αγάπη εξελικτικά γίνεται ξεκάθαρη, όσο η αγάπη μεταξύ Άννας και Βρόνσκι καταστρέφεται. Δύο ιστορίες αγάπης, εκείνη που ξεκινά με ασυγκράτητο πάθος και καταρρέει και η άλλη που αρχίζει δειλά, αλλά τελειώνει θριαμβευτικά.

Ο σκηνοθέτης, Τζο Ράιτ πρωτοτύπησε μεταφέροντας όλη την ιστορία σε ένα θέατρο, όπου τα σκηνικά αλλάζουν μπρος στα μάτια μας κι από την σκηνή περνάμε στο παρασκήνιο χωρίς καμιά ενοχή. Αντί, λοιπόν, να κάνει άλλη μια νατουραλιστική καταγραφή της ιστορίας (στις τόσες που έγιναν) η ταινία προτάσσει κάτι πολύ τολμηρό (ίσως τόσο τολμηρό όσο η πρόταση του Φον Τρίερ στο Dogville ). Παίρνει μια θεατρική προσέγγιση για την προσαρμογή του. Αυτό, σίγουρα θα ξενίσει ή και θα απορριφθεί από πολλούς σινεφίλ και μη, αλλά γιατί; Δεν πρέπει ένας καλλιτέχνης να αναζητήσει νέους τρόπους έκφρασης; Δεν είναι ζητούμενο η τέχνη να επεκτείνει τα όριά της; Γίνεται ξεκάθαρο ότι το θέατρο είναι το δράμα, τα συναισθήματα, η υπερβολή αλλά είναι κι ένας ευφυής παραλληλισμός της αριστοκρατικής κοινωνίας ως ένα άλλο «θέατρο» που αρχικά φιλοξενεί τους εραστές, αλλά τελικά κλείνει απειλητικά γύρω τους, όταν αυτοί παραβαίνουν τους άγραφους κανόνες της κι όπου βέβαια με άλλα μέτρα αυτός ο περίγυρος αντιμετωπίζει την απιστία ενός άντρα, όταν μάλιστα εκείνος είναι ιδιαίτερα αγαπητός, και με άλλα μιας γυναίκας.

Δεν υπάρχει πολύς διάλογος, μόνο τα απαραίτητα για να ειπωθεί η ιστορία. Όλα λειτουργούν άψογα σκηνοθετημένα, μέσα από την υποκριτική, την αριστουργηματική εικονογράφηση του θεάτρου-σκηνικού, απ’ τα υπέροχα σκηνικά και κοστούμια, από χρώματα που δραματοποιούνται (κάθε φόρεμα που φορά η Άννα έχει τον δικό του συμβολισμό κι αποκαλύπτει την ψυχολογική της κατάσταση) κι από την εξαιρετική χρήση τη κάμερας που αέναα κινείται δίνοντας μας μια ψευδαίσθηση του παλμού της «ρώσικης ψυχής».

Η Κίρα Νάιτλι, πρωταγωνίστρια και στις δύο προηγούμενες ταινίες του σκηνοθέτη («Περηφάνια και προκατάληψη», «Εξιλέωση») είναι μια πολύ όμορφη κι εντυπωσιακή Άννα Καρένινα. Χάρη σ’ αυτό το γοητευτικό πρόσωπο και το αναμφισβήτητο ταλέντο της, παρασύρεται κανείς κι αφήνεται λιγωμένος θεατής στην ιστορία της. Μετά την προβολή μπορεί ν’ αναρωτηθεί αν η ερμηνεία της ήθελε μια άλλη βαθύτερα συναισθηματική προσέγγιση.

Ο Άαρον Τέιλορ Τζόνσον (Βρόνσκι) απεικονίζεται όπως θα έπρεπε να είναι: όμορφος, λαμπερός, ερωτικός, αλλά, εντέλει, ρηχός εραστής. Χωλαίνει στην αναγκαία κι απαιτούμενη σωματική χημεία με τη συμπρωταγωνίστριά του.

Ο Τζούντ Λο (Καρένιν) είναι ένας θεός! Ίσως είναι από μόνος του ένας λόγος να δει κανείς την ταινία. Η ερμηνεία του είναι μια από τις κορυφαίες του μέχρι τώρα. Θα μπορούσαν να γραφτούν ύμνοι για την τιμιότητα, την ειλικρίνεια, την εγκράτεια και την πανταχόθεν απυρόβλητη ερμηνεία του.

Εμείς οι άνθρωποι πάντα θέλουμε κάτι ή κάποιον που δεν μπορούμε να αποκτήσουμε κι έτσι πάντα ερχόμαστε αντιμέτωποι με κοινωνικούς περιορισμούς και κανόνες και σχεδόν πάντα έχουμε δυσκολία να εκφράσουμε τα συναισθήματά μας. Γι’ αυτό χάρη στον μέγιστο Τολστόι πάντα θα υπάρχει μια «Άννα Καρένινα», που θα επιβεβαιώνει τη διαχρονικότητα των ανθρώπινων ορμών μας. Εξάλλου όλα γίνονται, γιατί όλοι προσπαθούν να μάθουν πώς ν’ αγαπούν.

-Δύο αξιομνημόνευτες σκηνές κινηματογραφικού οίστρου:
1) ο χορός της Άννας και του Βρόνκσι, όταν χορεύουν παθιασμένοι κι όλοι οι άλλοι θαμώνες εξαφανίζονται από τον χώρο.
2) οι ιππικοί αγώνες με το ατύχημα και την πτώση του Βρόνσκι.

-Τέσσερις υποψηφιότητες για ‘Οσκαρ 2013 (Φωτογραφία, Μουσική, Σκηνικά, Κοστούμια)

Σκηνοθεσία: Τζο Ράιτ
Σενάριο: Τομ Στόπαρντ (βασισμένο στο ομώνυμο μυθιστόρημα του Λέοντα Τολστόι)
Φωτογραφία: Σήμους Μακ Γκάρβευ
Μουσική: Ντάριο Μαριανέλλι
Production Design: Σάρα Γκρίνγουντ
Κοστούμια: Ζακελίν Ντουράν
Πρωταγωνιστούν: Κίρα Νάιτλι, Τζουντ Λο, Άαρον Τέιλορ Τζόνσον, Μάθιου Μακ Φέιντεν, Ντόμναλ Γκλίσον.
Αγγλία/2012/Έγχρωμο/Διάρκεια: 129'