Υπόθεση Ναβάλνι:Η ύποπτη διασύνδεση με τον Nord Stream 2-Η αναφορά στην Κύπρο

Για δεύτερη φορά μέσα σε δύο μόλις χρόνια η Ρωσία καλείται να δώσει εξηγήσεις για υπόθεση δηλητηρίασης με νευροτοξικό παράγοντα Novichok. Όπως και το 2018 με την υπόθεση Σκριπάλ, έτσι και σήμερα ο Δυτικός κόσμος «καταδίκασε» τη Ρωσία, επικαλούμενος το πλούσιο «ιστορικό» της με τις δηλητηριάσεις αντιπάλων του Κρεμλίνου αλλά και την ταυτότητα της θανατηφόρας ουσίας. Στη συνέχεια ακολούθησε ένας πόλεμος αλληλοκατηγοριών με ευφάνταστα σενάρια και θεωρίες συνωμοσίας,

ενώ δεν έλειψαν οι αναπάντεχες παρεμβάσεις, όπως αυτή του Λευκορώσου Προέδρου, Αλεξάντρ Λουκασένκο. Πίσω όμως από το ψυχροπολεμικό αυτό κλίμα βρίσκονται κρίσιμα ζητήματα, τα οποία λόγω αλλότριων συμφερόντων διασυνδέονται με την υπόθεση. Χαρακτηριστικό παράδειγμα αποτελεί ο αγωγός Nord Stream 2 και οι πιέσεις για διασύνδεσή του με τη δηλητηρίαση.

Η έκθεση Ναβάλνι κα η αναφορά στην Κύπρο

Ανάμεσα στους λόγους για τους οποίους ο Ναβάλνι βρισκόταν στη μαύρη λίστα του Κρεμλίνου ήταν η διαρκής προσπάθειά του να φέρει στο φως της δημοσιότητας τα «αμαρτωλά» περιουσιακά στοιχεία υψηλά ιστάμενων αξιωματούχων, με πιο τρανταχτό παράδειγμα τις αποκαλύψεις για τον πρώην Πρωθυπουργό της Ρωσίας, Ντμίτρι Μεντβέντεφ. Το 2017 ο Αλεξέι Ναβάλνι δημοσίευσε έκθεση με αποδείξεις για την αυτοκρατορία πολυτελών ακινήτων και τα σκάφη αναψυχής που είχε στην κατοχή του ο Μεντβέντεφ. Στην έκθεσή του, η οποία βασίστηκε σε επίσημα έγγραφα, αποκάλυπτε έναν λαβύρινθο διαπλοκής, ο οποίος περιελάμβανε φιλανθρωπικά ταμεία και υπεράκτιες εταιρείες τα οποία διαχειρίζονταν συνεργάτες του. Συνδεδεμένοι με τα ταμεία βρέθηκαν πολλοί από τους πλουσιότερους Ρώσους επιχειρηματίες. Στην έκθεση του Ναβάλνι για τον πρώην Πρωθυπουργό υπήρχε αναφορά σε υπεράκτιες εταιρείες στην Κύπρο, μέσω των οποίων διαχειρίζονταν ακίνητα στην Ιταλία και πολυτελή σκάφη στο νησί. Για πολλά χρόνια το Κρεμλίνο πολεμούσε τον Ναβάλνι μέσω κατηγοριών για διαφθορά, χωρίς να αποδειχτούν ποτέ, ενώ καταδικάστηκε σε κατ' οίκον περιορισμό το 2014 για απάτη. Στις προεδρικές εκλογές του 2018 είχε προσπαθήσει να υποβάλει υποψηφιότητα, αλλά ένα μήνα πριν ανοίξουν οι κάλπες ένα περιφερειακό δικαστήριο στη μικρή πόλη του Κιρόφ τον κήρυξε ένοχο για απάτη μέσω μιας κρατικής εταιρείας. Η καταδίκη, για την οποία είχαν εκφραστεί πολλές αμφιβολίες και της προσδόθηκαν πολιτικά κίνητρα, τον κατέστησε ακατάλληλο για να συμμετάσχει στην εκλογική αναμέτρηση. Να σημειωθεί ότι το 2013 ήταν υποψήφιος για τη δημαρχία της Μόσχας και πήρε το 27,2% των ψήφων, λίγο πιο πίσω από τον υποψήφιο του Κρεμλίνου. Σύμφωνα με αναλυτές, παρά τον «διωγμό» από την Κυβέρνηση, οι κινήσεις του υποδηλώνουν τις βαθιές πολιτικές του βλέψεις, οι οποίες δεν αποκλείουν την προσπάθεια για εκλογή στον προεδρικό θώκο της Ρωσίας.

Η διασύνδεση με τον Nord Stream 2

Κάτω από το βάρος των πιέσεων για λήψη αποφασιστικών μέτρων κατά της Ρωσίας, η Καγκελάριος της Γερμανίας, Άγκελα Μέρκελ, δεν απέκλεισε το ενδεχόμενο να αποσύρει τη στήριξη του προγράμματος του αγωγού Nord Stream 2 για τη μεταφορά του ρωσικού φυσικού αερίου στη χώρα. Η δήλωση αυτή κατακεραυνώθηκε από την πλευρά της Ρωσίας, με την εκπρόσωπο του ρωσικού Υπουργείου Εξωτερικών, Μαρία Ζαχάροβα, να κατηγορεί το Βερολίνο ότι μπλοφάρει εξυπηρετώντας «βρόμικες πολιτικές σκευωρίες». Αναλυτές βλέπουν ότι η διασύνδεση τής υπό διερεύνηση δηλητηρίασης και του αγωγού Nord Stream 2 μόνο τυχαία δεν είναι και εξυπηρετεί τα αμερικανικά συμφέροντα. Τα προηγούμενα χρόνια ο αγωγός μεταφοράς φυσικού αερίου από τη Ρωσία στη Γερμανία μέσω της Βαλτικής βρέθηκε ανάμεσα σε έντονες διπλωματικές αντιπαραθέσεις μεταξύ των δυο χωρών, χωρίς όμως να επηρεαστεί η πορεία του. Η υπόθεση Ναβάλνι όμως αυξάνει τις πιέσεις προς το Βερολίνο για ακύρωση του έργου των 11 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Ο Πρόεδρος των ΗΠΑ, Ντόναλντ Τραμπ, από την αρχή εξέφρασε τη δυσφορία του για την περαιτέρω ενεργειακή εξάρτηση της Γερμανίας από τη Ρωσία -ο αγωγός αποτελεί επέκταση του Nord Stream- κατηγορώντας το Βερολίνο ότι «ελέγχεται πλήρως» από τη Μόσχα. Για να ενισχύσει τη θέση του, συνέδεσε τον αγωγό με το ζήτημα της αύξησης των αμυντικών δαπανών των χωρών του ΝΑΤΟ, επισημαίνοντας ότι «υποτίθεται πως πρέπει να σας προστατεύσουμε από τη Ρωσία και πληρώνετε δισεκατομμύρια δολάρια στη Ρωσία, και νομίζω ότι αυτό δεν είναι καθόλου σωστό». Την ίδια ώρα η Πολωνία, ένας από τους στενότερους συμμάχους των ΗΠΑ στην ανατολική Ευρώπη, κάλεσε τη Γερμανία να αναστείλει τη συνέχιση του Nord Stream 2 με αφορμή τη δηλητηρίαση Ναβάλνι, αφού θέλει να αποτρέψει την ενεργειακή «αυτονομία» των Γερμανών σε περίπτωση δημιουργίας του νέου αγωγού, μιας και ο τωρινός περνάει από πολωνικό έδαφος και εξασφαλίζει στη χώρα οικονομικά και πολιτικά πλεονεκτήματα. Ουσιαστικά όμως αυτό που ανησυχεί περισσότερο τις χώρες της Ανατολικής Ευρώπης και τις ΗΠΑ είναι το ενδεχόμενο δημιουργίας μιας στρατηγικής συνεργασίας μεταξύ του Βερολίνου και της Μόσχας.

Προθέσεις για κυρώσεις εν μέσω αντιφάσεων

Μερικά μόλις λεπτά μετά τη δημοσιοποίηση της είδησης για τη δηλητηρίαση του Ναβάλνι τα βλέμματα στράφηκαν προς το Κρεμλίνο και τον Ρώσο Πρόεδρο, Βλαντιμίρ Πούτιν, ενώ μέσα σε ελάχιστο χρονικό διάστημα άρχισαν οι απειλές για επιβολή κυρώσεων. Πέρα όμως από την πολεμική ρητορική, δεν υπάρχουν απτές αποδείξεις για εμπλοκή της ρωσικής πολιτείας στη δηλητηρίαση. Αρχικά, οι γερμανικές Αρχές δεν έχουν δημοσιοποιήσει ακόμα πληροφορίες και δεν έδωσαν στοιχεία στους Ρώσους ερευνητές που να αποδεικνύουν ότι ο Ναβάλνι έχει δηλητηριαστεί από τον νευροτοξικό παράγοντα που ονομάζεται Novichok. Αναλυτές διερωτώνται γιατί κανείς άλλος δεν είχε συμπτώματα δηλητηρίασης από τον θανατηφόρο νευροτοξικό παράγοντα άμεσης δράσης, όταν ο Ναβάλνι είχε επαφή με αρκετούς ανθρώπους από την επιβίβασή του στο αεροπλάνο μέχρι την εισαγωγή του στο νοσοκομείο του Omsk. Οι ίδιες απορίες είχαν δημιουργεί και στην υπόθεση Σκριπάλ το 2018, όταν το Novichok θεωρήθηκε ότι είχε απλωθεί στο πόμολο της πόρτας των Σκριπάλ το πρωί αλλά προκάλεσε λιποθυμία στον πρώην κατάσκοπο και στην κόρη του ώρες αργότερα, ενώ δεν σκότωσε και δεν προκάλεσε συμπτώματα σε κανέναν άλλο. Επίσης, εξετάζεται το πώς το Novichok, το οποίο ανήκει στην ομάδα των πλέον θανατηφόρων ουσιών, όχι μόνο δεν σκοτώνει τα υπό διερεύνηση θύματά του, αλλά αφήνει πίσω του ίχνη που επιτρέπουν την αναγνώριση του υποτιθέμενου νευροτοξικού παράγοντα.

Το πλούσιο βιογραφικό του Κρεμλίνου

Το γεγονός ότι δεν υπάρχουν στοιχεία για την εμπλοκή της Ρωσίας στην υπόθεση Ναβάλνι, δεν αναιρεί το πλούσιο ιστορικό κατηγοριών για δηλητηριάσεις αντιπάλων του Κρεμλίνου. Πιο πρόσφατο παράδειγμα αποτελεί ο 66χρονος Ρώσος πρώην διπλός πράκτορας, Σεργκέι Σκριπάλ, ο οποίος είχε δώσει απόρρητα έγγραφα στις βρετανικές υπηρεσίες πληροφοριών, και η 33χρονη κόρη του, οι οποίοι βρέθηκαν χωρίς τις αισθήσεις τους σε ανοιχτό χώρο στην πόλη Σόλσμπερι της Βρετανίας. Στη συνέχεια μεταφέρθηκαν σε κρίσιμη κατάσταση στο νοσοκομείο και στη συνέχεια οι βρετανικές Αρχές ισχυρίστηκαν ότι δηλητηριάστηκαν με Novichok. Η Ρωσία αρνήθηκε ανάμειξη στην υπόθεση, ενώ έκανε λόγο για «ψεύτικο περιστατικό που ωφελούσε ή ίσως διοργανώθηκε από τις βρετανικές μυστικές υπηρεσίες προκειμένου να προκαλέσει φθορά στη Ρωσία και την πολιτική της ηγεσία». Οι επόμενοι μήνες πάντως χαρακτηρίστηκαν από φρενίτιδα θεωριών για το τι πραγματικά συνέβη στο Σάλσμπερι, ενώ το Λονδίνο για να ενισχύσει τη θέση του αρκέστηκε στο επιχείρημα ότι μόνο η Ρωσία μπορεί να παραγάγει αυτό το είδος δηλητηρίου. Το 2015 και 2017 ο ακτιβιστής των ρωσικής αντιπολίτευσης, Βλαντίμιρ Κάρα-Μούρζα, ισχυρίστηκε ότι έγιναν απόπειρες δηλητηρίασής του. Σύμφωνα με ιατρικές αναφορές που δημοσιοποίησε το Reuters, εργαστήριο στη Γερμανία εντόπισε αυξημένα επίπεδα υδραργύρου, χαλκού, μαγγάνιου και ψευδάργυρου στον οργανισμό του. Το 2006 ο πρώην πράκτορας της KGB, Αλεξάντρ Λιτβινένκο, έπεσε νεκρός σε ξενοδοχείο στο Λονδίνο μετά από κατάποση πράσινου τσαγιού, στο οποίο είχαν ρίξει την ουσία πολώνιο-210, ένα σπάνιο και ισχυρό ραδιενεργό ισότοπο. Βρετανική έρευνα το 2016 κατάδειξε ότι ο ίδιος ο Πούτιν πιθανόν να είχε εγκρίνει τη δολοφονία. Τέλος, ο 44χρονος Αλεξάντρ Περεπιλίτσνι βρέθηκε νεκρός το 2012 στο Λονδίνο όταν είχε βγει για να κάνει τζόγκινγκ. Ο φυγάς από τη Ρωσία είχε ζητήσει καταφύγιο στη Βρετανία τρία χρόνια πριν, μετά τη συμμετοχή του σε έρευνα για ξέπλυμα χρημάτων στη Ρωσία. Αν και η βρετανική αστυνομία απέκλεισε το ενδεχόμενο της εγκληματικής ενέργειας, παραμένουν οι υποψίες ότι δολοφονήθηκε μ' ένα σπάνιο δηλητήριο.

Αναδημοσίευση από τη Σημερινή της Κυριακής