Τι καταγράφει η έκθεση του ΟΑΣΕ για τις τουρκικές εκλογές

Σοβαρά προβλήματα, παραλείψεις και ελλείμματα δημοκρατίας, εντόπισε ο Οργανισμός για την Ασφάλεια και τη Συνεργασία στην Ευρώπη (ΟΑΣΕ) σε σχέση με τις χθεσινές διπλές εκλογές στην Τουρκία, κρούοντας τον κώδωνα του κινδύνου σε μια σειρά θεμάτων.

Στη σχετική έκθεση, ο ΟΑΣΕ αναφέρει ότι οι συνθήκες κάτω από τις οποίες διεξήχθησαν οι προεκλογικές εκστρατείες των υποψηφίων και των κομμάτων δεν ήταν ίσες για όλους, με τον νυν πρόεδρο και το

κυβερνών κόμμα AKP να κάνουν χρήση ενός «αδικαιολόγητου πλεονεκτήματος», δηλαδή την υπερπροβολή από τουρκικά ΜΜΕ τα οποία, είτε κρατικά είτε ιδιωτικά, είναι φιλικά προσκείμενα στην κυβέρνηση.

Επιπλέον, στην έκθεση γίνεται αναφορά για το ιδιαιτέρως περιοριστικό νομικό πλαίσιο το οποίο εμποδίζει την ελευθερία των ΜΜΕ, προκαλώντας, παράλληλα, αυτολογοκρισία και την κατάσταση έκτακτης ανάγκης να περιορίζει ακόμα περισσότερο την ελευθερία του λόγου.

Επισημαίνεται, δε, ότι τα δημοφιλέστερα ραδιοτηλεοπτικά δίκτυα σχετίζονται άμεσα με την κυβέρνηση, κάτι που αντικατοπτρίζεται στον τρόπο με τον οποίο έγινε η κάλυψη.

«Το κυβερνών κόμμα και ο κατεστημένος φορέας καλύπτονταν συχνότερα και με ευνοϊκότερο τρόπο, μεταξύ άλλων και από τον δημόσιο ραδιοτηλεοπτικό φορέα, περιορίζοντας την ισορροπημένη πληροφόρηση σχετικά με τους υποψήφιους», τονίζει.

Όπως αναφέρεται στο κείμενο της έκθεσης, οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ που βρέθηκαν στην Τουρκία προκειμένου να επιβλέψουν την εκλογική διαδικασία, εντόπισαν ότι το περιοριστικό νομικό πλαίσιο και οι εξουσίες που παραχωρήθηκαν στις Αρχές στο όνομα της «κατάστασης έκτακτης ανάγκης» η οποία επιβλήθηκε σε διάφορες περιοχές, περιόρισαν τις ελευθερίες της συναθροίσεως και της έκφρασης, των ΜΜΕ περιλαμβανομένων.

Οι παρατηρητές αναφέρουν, επίσης, ότι οι πολίτες «απέδειξαν τη δέσμευσή τους στη δημοκρατία», συμμετέχοντας σε μεγάλο αριθμό στις εκστρατείες, αλλά και στην εκλογική διαδικασία, τηρώντας την προβλεπόμενη νομοθεσία.

«Η αντιπροσωπεία μας εξέφρασε την ικανοποίησή της για την ψηλή προσέλευση των ψηφοφόρων, η οποία μαρτυρεί την επιθυμία των πολιτών της Τουρκίας να εκφράσουν τη θέλησή τους και την ευαισθητοποίησή τους για τον κρίσιμο χαρακτήρα αυτών των εκλογών», δήλωσε η Olena Sotnyk, επικεφαλής της αντιπροσωπείας της PACE.

«Παρατηρήσαμε μια πιο ενοχλητική παρουσία της αστυνομίας στα εκλογικά τμήματα από ό,τι στις προηγούμενες εκλογές, οι οποίες συνέβαλαν σε ορισμένες περιπτώσεις στη δημιουργία κλίματος ανασφάλειας και, ενδεχομένως, πιέσεων εναντίον του εκλογικού σώματος και ενδεχομένως διεθνών παρατηρητών», τόνισε.

Παρ’ όλα αυτά, σημειώνουν οι παρατηρητές, «νομικά σημαντικές ενέργειες συχνά παραλείπονταν» κατά την καταμέτρηση και τη διαμόρφωση των αποτελεσμάτων.

«Οι περιορισμοί που έχουμε παρατηρήσει στις θεμελιώδεις ελευθερίες είχαν επιπτώσεις σε αυτές τις εκλογές. Ελπίζω ότι η Τουρκία θα άρει τους εν λόγω περιορισμούς το συντομότερο δυνατό», δήλωσε ο Ειδικός Συντονιστής και ηγέτης της αποστολής παρατηρητών του ΟΑΣΕ Ignacio Sanchez Amor.

Όπως είπε, ο ίδιος ανέμενε περισσότερη συνεργασία από τις τουρκικές Αρχές σε μια τόσο σημαντική αποστολή παρατήρησης των εκλογών, καθώς οι παρατηρητές «ενεργούν πάντα με καλή πίστη για το καλύτερο συμφέρον της Τουρκίας».

Στα ποιοτικά χαρακτηριστικά της προεκλογικής εκστρατείας, οι παρατηρητές του ΟΑΣΕ καταγράφουν το πολωμένο κλίμα το οποίο επικράτησε, με τους υποψήφιους και τα κόμματα που πάλεψαν για τις βουλευτικές έδρες να μετέρχονται διάφορα μέσα, όπως τα social media, τα οποία στόχευαν, αφενός, στην προσέλκυση νέων ψηφοφόρων, αφετέρου στο να παρακαμφθούν οι περιορισμοί που είχαν τεθεί από τις Αρχές.

Ειδική αναφορά γίνεται και στο γεγονός ότι ο υποψήφιος πρόεδρος του φιλοκουρδικού Κόμματος της Δημοκρατίας των Λαών (HDP) διεκδίκησε την προεδρία από το κελί της φυλακής ως προσωρινά κρατούμενος, κάτι που δεν του επέτρεψε να προωθήσει τις θέσεις του ελεύθερα.

«Η κατάχρηση κρατικών μέσων από το κυβερνών κόμμα έρχεται σε αντίθεση με τον διαχωρισμό μεταξύ κράτους και κόμματος», αναφέρει η έκθεση.

Η έκθεση αναφέρει, επίσης, ότι τα θεμελιώδη δικαιώματα και οι ελευθερίες δεν διασφαλίζονται πλήρως από το Σύνταγμα και τους νόμους, ενώ οι ελευθερίες συναθροίσεως κόσμου και έκφρασης υπόκεινται σε περαιτέρω περιορισμούς στην πράξη, ιδίως ως απότοκο των αποφάσεων των επαρχιακών διοικητών, στο πλαίσιο της κατάστασης έκτακτης ανάγκης.

Την ίδια ώρα, σημαντικές τροποποιήσεις των εκλογικών νόμων οι οποίες θεωρείται ότι ευνοούν το κυβερνών κόμμα, ψηφίστηκαν λίγο πριν από τις εκλογές, χωρίς καν να υπάρξει διαβούλευση.

«Είναι σημαντικό να αντιμετωπίσουμε τους περιορισμούς και τις προκλήσεις που θέτει το νομικό πλαίσιο», δήλωσε ο Πίτερ Οσούσκι, επικεφαλής της αντιπροσωπείας του ΟΑΣΕ, τονίζοντας ότι «εξίσου σημαντικό είναι ότι η νομοθεσία πρέπει να εφαρμοστεί πλήρως και με συνέπεια, όσον αφορά στις εκλογές».

Ο Audrey Glover, επικεφαλής της αποστολής παρατηρητών των εκλογών ODIHR, δήλωσε ότι «Πρέπει να γίνουν κάποιες προσπάθειες από τις Αρχές προκειμένου να διασφαλιστεί ότι οι μελλοντικές εκλογές στην Τουρκία θα είναι σύμφωνες με τα δημοκρατικά πρότυπα. Στην τελική μας έκθεση θα καταθέσουμε προτάσεις, ώστε να βοηθήσουμε αυτή τη διαδικασία. Οι πολίτες απέδειξαν ενεργητικά τη δέσμευσή τους για δημοκρατία και οι Αρχές θα πρέπει να επιταχύνουν και να ανταποκριθούν στα αιτήματά τους».

Ορισμένες από τις τροπολογίες που πέρασε η κυβέρνηση προεκλογικά, αποδυνάμωσαν τις δικλείδες ασφαλείας, επιτρέποντας την αντικατάσταση των κομματικών παρατηρητών από δημόσιους υπαλλήλους, δίνοντας, παράλληλα, τη δυνατότητα για μετεγκατάσταση των εκλογικών τμημάτων «για λόγους ασφάλειας».

Σύμφωνα με την έκθεση, οι τεχνικές προετοιμασίες σε γενικές γραμμές διεξήχθησαν αποτελεσματικά, ωστόσο οι πρόεδροι των κέντρων δεν επιλέχθηκαν σε όλες τις περιπτώσεις με κλήρωση, όπως προβλέπεται από τον νόμο, γεγονός που δημιούργησε ανησυχίες για την αμεροληψία τους.

Τέλος, καταγράφεται η μειωμένη εκπροσώπηση των γυναικών στην πολιτική ζωή της Τουρκίας, παρά το γεγονός ότι το Σύνταγμα εγγυάται την ισότητα των δύο φύλων. Ωστόσο, στη νομοθεσία δεν υπάρχουν ειδικές νομικές υποχρεώσεις, ώστε τα κόμματα να ορίζουν γυναίκες ως υποψήφιες. Σύμφωνα με την καταγραφή, πάντως, περίπου 20,5% των υποψηφίων στις λίστες των κομμάτων ήταν γυναίκες.

Στο ίδιο μήκος κύματος η ανακοίνωση των Κύπριων παρατηρητών

Ανακοίνωση για τη διεξαγωγή των εκλογών εξέδωσαν οι Κύπριοι βουλευτές Κυριάκος Χατζηγιάννης και Ειρήνη Χαραλαμπίδου, οι οποίοι μετείχαν στην αποστολή του ΟΑΣΕ ως παρατηρητές.

«Υπό την ιδιότητά μας ως παρατηρητές του ΟΑΣΕ στην Τουρκία κατά τη διεξαγωγή των Τουρκικών Εκλογών, είχαμε τη δυνατότητα να ακούσουμε παρεμβάσεις δημοσιογράφων, εκπροσώπων κομμάτων και εκπροσώπων μη κυβερνητικών οργανώσεων. Την ημέρα των εκλογών επισκεφθήκαμε εκλογικά κέντρα, για να παρατηρήσουμε τη διαδικασία της ψηφοφορίας.

Επιπλέον, παρακολουθήσαμε τον τρόπο διεξαγωγής της διαδικασίας καταμέτρησης ψήφων σε μερικά από αυτά.

Υπήρξε αρνητικό κλίμα σε πολλά κέντρα για τους Ευρωπαίους Εκπροσώπους του ΟΑΣΕ. Εμείς βρεθήκαμε αντιμέτωποι με την άρνηση της αστυνομίας να εισέλθουμε σε ένα εκ των εκλογικών κέντρων. Δεν υπήρξε η πρέπουσα συνεργασία από την Τουρκική Κυβέρνηση με τους παρατηρητές.

Οι συνθήκες διεξαγωγής της προεκλογικής αναμέτρησης ήταν άνισες, αφού τα ΜΜΕ, στην πλειονότητά τους, ήταν συνδεδεμένα με το κυβερνών κόμμα, με αποτέλεσμα να μην υπάρξει ίση μεταχείριση των υποψηφίων.

Οι δημοσιογράφοι και ανθυποψήφιοι του Τούρκου Προέδρου κατήγγειλαν χειραγώγηση των σελίδων κοινωνικής δικτύωσης, διώξεις αρθρογράφων και πολιτικών προσώπων, καθώς και πλήρη στέρηση της ελευθερίας του λόγου.

Απαγορεύθηκαν, όπως είπαν, προεκλογικές συγκεντρώσεις και εκεί όπου κατέστη δυνατό να γίνουν, επεβλήθη συσκότιση σε επίπεδο προβολής τους. Οι περιορισμοί που επέβαλε η κυβέρνηση της Τουρκίας σε σχέση με τις βασικές ελευθερίες, επηρέασαν ουσιαστικά τη διεξαγωγή των εκλογών».