Τι είναι η «βρώμικη βόμβα» - Κίνδυνοι, επιπτώσεις και μέτρα προστασίας

Η Ουκρανία απέρριψε τους ρωσικούς ισχυρισμούς ότι οι ουκρανικές δυνάμεις θα μπορούσαν να πυροδοτήσουν ραδιενεργό μηχανισμό και κατηγόρησε τη Ρωσία ότι σχεδίαζε να πραγματοποιήσει μια τέτοια ενέργεια και να  κατηγορήσει την Ουκρανία.

«Τα ρωσικά ψέματα για την Ουκρανία που μας εμπλέκουν για χρήση «βρώμικης βόμβας» είναι τόσο παράλογα όσο και επικίνδυνα», έγραψε στο Twitter ο υπουργός Εξωτερικών της Ουκρανίας Ντμίτρο Κουλέμπα.

Ο πρόεδρος της Ουκρανίας Volodymyr

Zelenskyy δήλωσε κατά τη νυχτερινή του ομιλία την Κυριακή ότι η Ρωσία είναι η μόνη στην περιοχή ικανή να χρησιμοποιήσει πυρηνικά όπλα.

Το υπουργείο Άμυνας της Ρωσίας δήλωσε ότι ο υπουργός Άμυνας Σεργκέι Σόιγκου εξέφρασε την ανησυχία του την Κυριακή στους ομολόγους του από τις Ηνωμένες Πολιτείες, τη Βρετανία, τη Γαλλία και την Τουρκία για πιθανές ουκρανικές προκλήσεις που περιλαμβάνουν μια «βρώμικη βόμβα».

Κίνδυνοι μιας «βρώμικης βόμβας»

Η "βρώμικη βόμβα" είναι ένας τύπος "συσκευής διασποράς ακτινοβολίας" (RDD) που συνδυάζει ένα συμβατικό εκρηκτικό, όπως ο δυναμίτης, με ραδιενεργό υλικό.. Τα περισσότερα RDD δεν θα απελευθέρωναν αρκετή ακτινοβολία για να σκοτώσουν ανθρώπους ή να προκαλέσουν σοβαρές ασθένειες - το ίδιο το συμβατικό εκρηκτικό θα ήταν πιο επιβλαβές για τα άτομα από το ραδιενεργό υλικό. Ωστόσο, ανάλογα με το σενάριο, μια έκρηξη RDD θα μπορούσε να δημιουργήσει φόβο και πανικό, να μολύνει την υποδομές και να χρειαστεί δυνητικά δαπανηρή εκκαθάριση. Η διάθεση έγκαιρων και ακριβών πληροφοριών στο κοινό θα μπορούσε να αποτρέψει τον πανικό

Μια βρώμικη βόμβα δεν μοιάζει σε καμία περίπτωση με ένα πυρηνικό όπλο ή μια πυρηνική βόμβα. Μια πυρηνική βόμβα δημιουργεί μια έκρηξη που είναι εκατομμύρια φορές πιο ισχυρή από αυτή μιας βρώμικης βόμβας. Το σύννεφο ακτινοβολίας από μια πυρηνική βόμβα θα μπορούσε να εξαπλωθεί από δεκάδες έως εκατοντάδες τετραγωνικά μίλια, ενώ η ακτινοβολία μιας βρώμικης βόμβας θα μπορούσε να διασκορπιστεί σε λίγα τετράγωνα ή μίλια από την έκρηξη. Μια βρώμικη βόμβα δεν είναι ένα «όπλο μαζικής καταστροφής» αλλά ένα «όπλο μαζικής αναστάτωσης», όπου η μόλυνση και το άγχος είναι οι κύριοι στόχοι των τρομοκρατών.

Επίπτωση μιας βρώμικης βόμβας

Η έκταση της τοπικής μόλυνσης θα εξαρτηθεί από διάφορους παράγοντες, όπως το μέγεθος της εκρηκτικής ύλης, η ποσότητα και ο τύπος του ραδιενεργού υλικού που χρησιμοποιείται, τα μέσα διασποράς και οι καιρικές συνθήκες. Όσοι είναι πιο κοντά βρίσκεται κάποιος  στο RDD είναι πιο πιθανό να υποστεί τραυματισμούς λόγω της έκρηξης. Καθώς το ραδιενεργό υλικό εξαπλώνεται, γίνεται λιγότερο συμπυκνωμένο και λιγότερο επιβλαβές. Η έγκαιρη ανίχνευση του τύπου του ραδιενεργού υλικού που χρησιμοποιείται θα βοηθήσει σε μεγάλο βαθμό τις τοπικές αρχές να συμβουλεύσουν την κοινότητα σχετικά με προστατευτικά μέτρα όπως η προστασία εντός της κατοικίας ή ακόμα η  γρήγορη έξοδο από την άμεση περιοχή. Η ακτινοβολία μπορεί εύκολα να ανιχνευθεί με εξοπλισμό που ήδη μεταφέρεται από πολλές μονάδες έκτακτης ανάγκης. Η επακόλουθη απολύμανση της πληγείσας περιοχής μπορεί να απαιτεί σημαντικό χρόνο και δαπάνες.

Οι άμεσες επιπτώσεις στην υγεία από την έκθεση στα χαμηλά επίπεδα ακτινοβολίας που αναμένονται από μια RDD θα είναι πιθανώς ελάχιστες. Οι επιπτώσεις της έκθεσης σε ακτινοβολία θα προσδιορίζονται από:

Την ποσότητα της ακτινοβολίας που απορροφάται από το σώμα.Το είδος της ακτινοβολίας (γάμα, βήτα ή άλφα).Την απόσταση από την ακτινοβολία σε ένα άτομο.Τα μέσα έκθεσης-εξωτερική ή εσωτερική (απορροφάται από το δέρμα, εισπνέεται ή καταπίνεται).Το χρονικό διάστημα που εκτίθεται.Οι επιπτώσεις της ακτινοβολίας στην υγεία τείνουν να είναι ευθέως ανάλογες με τη δόση ακτινοβολίας. Με άλλα λόγια, όσο μεγαλύτερη είναι η δόση ακτινοβολίας, τόσο μεγαλύτερος είναι ο κίνδυνος τραυματισμού.

Προστατευτικές ενέργειες

Γενικά, η προστασία από την ακτινοβολία παρέχεται από:Ελαχιστοποίηση του χρόνου έκθεσης σε ραδιενεργά υλικά.Μεγιστοποίηση της απόστασης από την πηγή ακτινοβολίαςΘωράκιση από εξωτερική έκθεση και εισπνοή ραδιενεργού υλικού.Λεπτομερέστερη καθοδήγηση παρέχεται στις ερωτήσεις και τις απαντήσεις στο τέλος αυτού του Backgrounder.

Πηγές ραδιενεργού υλικού

Τα ραδιενεργά υλικά χρησιμοποιούνται συνήθως σε νοσοκομεία, ερευνητικές εγκαταστάσεις, βιομηχανικές εγκαταστάσεις και εργοτάξια. Αυτά τα ραδιενεργά υλικά χρησιμοποιούνται για σκοπούς όπως η διάγνωση και η θεραπεία ασθενειών, η αποστείρωση εξοπλισμού και η επιθεώρηση των ραφών συγκόλλησης. Η Ρυθμιστική Επιτροπή Πυρηνικών, μαζί με 35 κράτη «Συμφωνίας» διαχειρίζονται περισσότερες από 21.000 άδειες τέτοιων υλικών. Η συντριπτική πλειοψηφία αυτών των υλικών δεν είναι χρήσιμα ως RDD.