ΟΗΕ: Τρίτος γύρος παγκόσμιων διαπραγματεύσεων για τη μόλυνση από τα πλαστικά

Ο τρίτος γύρος των διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε εκπροσώπους των χωρών μελών των Ηνωμένων Εθνών ξεκινάει σήμερα στο Ναϊρόμπι, την πρωτεύουσα της Κένυας, για να οριστικοποιηθούν οι λεπτομέρειες μιας παγκοσμίως δεσμευτικής συμφωνίας με στόχο τη μείωση των πλαστικών απορριμμάτων.

Σύμφωνα με την ένωση κατασκευαστών πλαστικών Plastics Europe, 400,3 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού παράχθηκαν παγκοσμίως μέσα στο 2022 --διπλάσια ποσότητα σε σχέση με το 2002.

Περισσότερο από το 90% από την ποσότητα αυτή κατασκευάζεται από

υλικά που έχουν βάση το πετρέλαιο --παρότι έχει αυξηθεί το ποσοστό των ανακυκλωμένων και βιολογικής βάσης πρώτων υλών.

Η μεγαλύτερη ανησυχία είναι ο κύκλος ζωής του πλαστικού γιατί, από τη στιγμή που θα κατασκευαστεί, χρειάζεται αιώνες για να αποσυντεθεί.

Σύμφωνα με τους επιστήμονες, από όλη την ποσότητα πλαστικών απορριμμάτων που παρήχθη μεταξύ του 1950 και του 2018, το 76% απορρίφθηκε σε χωματερές ή στο περιβάλλον.

Εκτιμάται ότι μεταξύ 4,8 και 12,7 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς. Εκεί προκαλούν καταστροφή στα οικοσυστήματα, είτε ως μικροσκοπικά σωματίδια, γνωστά ως μικροπλαστικά ή μέσω της απελευθέρωσης τοξικών χημικών.

Σύμφωνα με έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environment Programme – UNEP), η παγκόσμια μόλυνση από τα πλαστικά μπορεί να μειωθεί κατά 80% μέχρι το 2040.

Τον Μάρτιο του 2022, εκπρόσωποι από περισσότερες από 170 χώρες στα Ηνωμένα Έθνη αποφάσισαν να αγωνιστούν για την επίτευξη συμφωνίας για την αντιμετώπιση της μόλυνσης από τα πλαστικά.

Στόχος της συμφωνίας είναι να καθοριστούν δεσμευτικά μέτρα για ολόκληρο τον κύκλο ζωής των πλαστικών - από τις ποσότητες στις οποίες παράγονται μεμονωμένα υλικά μέχρι τον σχεδιασμό πλαστικών προϊόντων και την απόρριψη και ανακύκλωση πλαστικών απορριμμάτων.

Μετά τις συναντήσεις στην Ουρουγουάη και τη Γαλλία, ο γύρος διαπραγματεύσεων στην Κένυα είναι ο τρίτος από τους πέντε. Μια σύνοδος κορυφής των κρατών αναμένεται να οριστικοποιήσει τη συμφωνία στα μέσα του 2025. Αλλά υπάρχει ακόμη πολύς δρόμος μέχρι τότε.

Οι διαπραγματευτές τονίζουν ότι δεν πρόκειται για δαιμονοποίηση ή απαγόρευση του πλαστικού. Αντίθετα, η συμφωνία θα πρέπει να καθορίσει εάν και σε ποιο βαθμό θα πρέπει να περιοριστεί η παραγωγή διαφόρων πλαστικών και με ποια μέσα θα πρέπει να επιτευχθεί αυτό.

Η συμφωνία θα ρυθμίζει τη χρήση ιδιαίτερα επιβλαβών χημικών συστατικών. Θα ασχολείται επίσης με τον χειρισμό πλαστικών απορριμμάτων τόσο σε μεμονωμένες χώρες όσο και πέρα από τα εθνικά σύνορα, καθώς και με τη συλλογή και επαναχρησιμοποίηση ανακυκλώσιμων υλικών.

Πρέπει επίσης να αποσαφηνιστούν οι μηχανισμοί χρηματοδότησης και λογοδοσίας.

Πολλά θεμελιώδη ερωτήματα εξακολουθούν να είναι αναπάντητα, όπως το τι καλύπτεται στην πραγματικότητα από το πεδίο εφαρμογής της συμφωνίας - επειδή ο όρος πλαστικό στην καθομιλουμένη περιλαμβάνει πολλούς διαφορετικούς τύπους πλαστικού.

Υπάρχει διαφωνία ως προς το ζήτημα των νομικά δεσμευτικών στόχων και κατά πόσο και σε ποιο βαθμό θα περιοριστεί η παραγωγή.

Ιδιαίτερα οι πλούσιες σε πετρέλαιο χώρες θέλουν να επικεντρωθούν στις διαδικασίες ανακύκλωσης και όχι στους περιορισμούς στην παραγωγή.

Διαφορετικά συμφέροντα συγκρούονται επίσης όσον αφορά τη χρηματοδότηση: οι αναπτυσσόμενες και οι αναδυόμενες χώρες αναμένουν από τις βιομηχανικές χώρες να βοηθήσουν στην κάλυψη του κόστους.

Χθες Κυριακή, μια ομάδα 20 διεθνών επιστημόνων έστειλε μια ανοιχτή επιστολή στους διαπραγματευτές ζητώντας τους να βάλουν την ανθρώπινη υγεία στο επίκεντρο των συνομιλιών και να στοχεύσουν σε μια συνθήκη που μειώνει τους όγκους παραγωγής πλαστικών και «επιβάλλει τη σωστή δοκιμή όλων των χημικών ουσιών στα πλαστικά».

Ο Κενυάτης πρόεδρος κάνει έκκληση για την επίτευξη προόδου στις διαπραγματεύσεις για την αντιμετώπιση της μόλυνσης από τα πλαστικά

Οι διαπραγματευτές που εργάζονται για την επίτευξη της πρώτης παγκόσμιας συνθήκης για την αντιμετώπιση της μόλυνσης από τα πλαστικά θα πρέπει να βιαστούν και να καταλήξουν σε συμφωνία, δήλωσε σήμερα ο πρόεδρος της Κένυας Ουίλιαμ Ρούτο κατά την έναρξη του τρίτου γύρου των διαπραγματεύσεων ανάμεσα σε εκπροσώπους των χωρών μελών των Ηνωμένων Εθνών στο Ναϊρόμπι, την κενυατική πρωτεύουσα.

Σύμφωνα με την ένωση κατασκευαστών πλαστικών Plastics Europe, 400,3 εκατομμύρια τόνοι πλαστικού παράχθηκαν παγκοσμίως μέσα στο 2022 -- διπλάσια ποσότητα σε σχέση με το 2002.

Περισσότερο από το 90% από την ποσότητα αυτή κατασκευάζεται από υλικά που έχουν βάση το πετρέλαιο -- παρότι έχει αυξηθεί το ποσοστό των ανακυκλωμένων και βιολογικής βάσης πρώτων υλών.

Εκτιμάται ότι μεταξύ 4,8 και 12,7 εκατομμύρια τόνοι πλαστικών απορριμμάτων καταλήγουν κάθε χρόνο στους ωκεανούς. Εκεί προκαλούν καταστροφή στα οικοσυστήματα, είτε ως μικροσκοπικά σωματίδια, γνωστά ως μικροπλαστικά ή μέσω της απελευθέρωσης τοξικών χημικών.

Σύμφωνα με έκθεση του Περιβαλλοντικού Προγράμματος των Ηνωμένων Εθνών (United Nations Environment Programme – UNEP), η παγκόσμια μόλυνση από τα πλαστικά μπορεί να μειωθεί κατά 80% μέχρι το 2040.

Οι εκπρόσωποι που συμμετέχουν στις διαπραγματεύσεις θα εξετάσουν μια λίστα με πιθανά μέτρα για να συμπεριληφθούν στη συνθήκη.

"Καλώ όλους τους διαπραγματευτές να αναλογιστούν ότι το 2024 απέχει μόλις έξι εβδομάδες από σήμερα και ότι υπάρχουν μόνο δύο ακόμη συναντήσεις μέχρι τότε", είπε ο Ρούτο κατά την έναρξη των διαπραγματεύσεων.

Τον Μάρτιο του 2022, εκπρόσωποι από περισσότερες από 170 χώρες στα Ηνωμένα Έθνη αποφάσισαν να αγωνιστούν για την επίτευξη συμφωνίας για την αντιμετώπιση της μόλυνσης από τα πλαστικά.

Οι συμμετέχοντες στο Ναϊρόμπι θα κληθούν να αποφασίσουν αν θα διατηρήσουν την ευρεία υποχρέωση για την αντιμετώπιση ολόκληρου του κύκλου ζωής των πλαστικών --περιλαμβανομένης της παραγωγής-- ή αν θα δώσουν προτεραιότητα στη διαχείριση των πλαστικών απορριμμάτων.

Η Κένυα συγκαταλέγεται σε εκείνες τις χώρες που επιθυμούν μια ισχυρή, δεσμευτική συμφωνία για την κατασκευή και χρήση των πλαστικών.

Έχει θεσπίσει πολλούς νόμους, που απαγορεύουν συγκεκριμένες χρήσεις των πλαστικών --όπως η πλαστική σακούλα-- από το 2017.

"Πρέπει να αλλάξουμε τον τρόπο που καταναλώνουμε, τον τρόπο που παράγουμε και πετάμε τα απορρίμματά μας. Είναι αναπόφευκτη η αλλαγή...", έκρινε ο Ρούτο.

Η βιομηχανία του πλαστικού και εξαγωγείς πετρελαίου και πετροχημικών, όπως η Σαουδική Αραβία, δεν επιθυμούν τον περιορισμό της χρήσης πλαστικού με το αιτιολογικό ότι η παγκόσμια συμφωνία θα πρέπει να προωθεί μια βελτιωμένη πολιτική ανακύκλωσης και επαναχρησιμοποίησης του πλαστικού.

"Η μεγάλη πλειονότητα των χωρών ανυπομονεί να προχωρήσουν οι διαπραγματεύσεις για να ολοκληρωθεί η δουλειά", δήλωσε η Πάμελα Μίλερ, η συμπροεδρεύουσα του Διεθνούς Δικτύου Εξάλειψης Ρυπογόνων Ουσιών, μια διεθνούς μκο.

"Από την άλλη, μια μικρή ομάδα χωρών με παρόμοιες απόψεις --κυρίως μεγάλων χωρών παραγωγής ορυκτών καυσίμων, πετροχημικών και εξαγωγείς πλαστικών, όπως η Σαουδική Αραβία και η Ρωσία--, επιχειρούν ενεργά την οπισθοδρόμησή μας", σχολιάζει.

Σαουδάραβες και Ρώσοι αντιπρόσωποι στις διαπραγματεύσεις δεν ήταν άμεσα διαθέσιμοι για να σχολιάσουν.

Πηγή: ΑΠΕ-ΜΠΕ