Η σπειροειδής αύξηση μισθών-τιμών κι η σημασία της σήμερα στην Ευρωζώνη

Όλες οι χώρες της Ευρωζώνης, συμπεριλαμβανόμενης και της Κύπρου, έχουν υποστεί αυξήσεις στον πληθωρισμό το 2022. Σύμφωνα με τις πιο πρόσφατες ανακοινώσεις της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, ο μέσος πληθωρισμός στην ευρωζώνη έφτασε το 8.5% τον Ιανουάριο του 2023. Πιο συγκεκριμένα, στην Κύπρο ήταν στο 7.1%.

Παρόλο που ο πληθωρισμός αναμένεται να μειωθεί μέσα στο 2023 σε όλη την ευρωζώνη, θα παραμείνει σε υψηλότερα επίπεδα από τον επιθυμητό στόχο της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας που είναι το 2%.

Μια μακροοικονομική θεωρία που συσχετίζεται με τον πληθωρισμό είναι η σπειροειδής αύξηση μισθών και τιμών (price-wage spiral theory), που χρησιμοποιείται για να εξηγήσει τον φαύλο κύκλο μεταξύ αυξήσεων σε μισθούς και αυξήσεων σε τιμές. Βάσει της πιο πάνω θεωρίας, οι αυξήσεις μισθών αυξάνουν το διαθέσιμο εισόδημα και οδηγούν σε περισσότερη ζήτηση για αγαθά.

Στη συνέχεια, αυτό προκαλεί αύξηση στις τιμές, δημιουργώντας έτσι πιέσεις για περεταίρω αυξήσεις στους μισθούς. Μετέπειτα, οι υψηλότεροι μισθοί επηρεάζουν ανοδικά και το κόστος παραγωγής. Αυτό αντικατοπτρίζεται σε υψηλότερες τιμές. Μέσα από αυτή την αλληλεπίδραση μεταξύ τιμών και μισθών δημιουργείται μια σπειροειδής τάση αυξήσεων, όπου αύξηση στις τιμές θα οδηγεί σε αύξηση στους μισθούς και αντίστροφα. Οι οικονομίες που έχουν ήδη υψηλά επίπεδα πληθωρισμού είναι ιδιαίτερα ευάλωτες σε αυτό το φαινόμενο.

Διαχρονικά, έχουν υπάρξει διάφορα επεισόδια σπειροειδούς αύξησης μεταξύ μισθών και τιμών, όπως το 1970 με την πετρελαϊκή κρίση. Μια έρευνα από οικονομολόγους του Διεθνές Νομισματικού Ταμείου που ολοκληρώθηκε τον Νοέμβριο του 2022 δείχνει ότι από το 1960 μέχρι το 2021 έχουν υπάρξει 79 επεισόδια σπειροειδούς αύξησης μεταξύ μισθών και τιμών σε διάφορα μέρη του κόσμου. Μεταξύ αυτών βρίσκονται διάφορες χώρες της ευρωζώνης όπως και η Ελλάδα, με ένα επεισόδιο το 2008 και ένα το 2017. Επιπλέον, η έρευνα του Διεθνές Νομισματικού Ταμείου αναλύει ιστορικές περιπτώσεις που έχουν κοινά μακροοικονομικά χαρακτηριστικά με την κατάσταση της οικονομίας αυτή την περίοδο.

Το κύριο εύρημα είναι ότι με βάση τα ιστορικά στοιχεία που μελετήθηκαν, οι αυξήσεις των μισθών δεν πρέπει να θεωρούνται απαραίτητα ως σημάδι προς μια σπειροειδή αύξηση μισθών-τιμών. Παρ ’όλα αυτά, οι ερευνητές επισημαίνουν ότι ακόμη είναι πολύ νωρίς για να γνωρίζουμε εάν στο άμεσο μέλλον θα καταφέρουμε να αποφύγουμε αυτό το φαινόμενο.

Δεδομένου του αυξημένου πληθωρισμού αυτή την περίοδο, σε πρόσφατες τους δηλώσεις στελέχη της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας προειδοποιούν για τον κίνδυνο να βρεθούν οι χώρες της ευρωζώνης αντιμέτωπες με το φαινόμενο της σπειροειδούς αύξησης μισθών-τιμών. Ο Αντιπρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Luis de Guindos, μιλώντας στην Γερμανική εφημερίδα Süddeutsche Zeitung, εξήγησε ότι σε περιπτώσεις σπειροειδούς αύξησης μισθών και τιμών δεν υπάρχουν νικητές αφού η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα θα πρέπει να αυξήσει τα επιτόκια περισσότερο από ότι θα χρειαζόταν κανονικά.

Οι επόμενοι μήνες θα είναι κρίσιμοι για την πορεία του πληθωρισμού αλλά και της οικονομίας της ευρωζώνης γενικότερα. Τα επόμενα βήματα της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας και των κυβερνήσεων των χωρών της ευρωζώνης θα είναι καθοριστικά για να αποφύγουμε την επανάληψη μιας σπειροειδούς αύξησης μισθών-τιμών.

*BA, MPhil (Oxon) / PhD Candidate στην Πολιτική Οικονομία στο City, University of London