Η εξέγερση του σκλάβου Pham Van Chi

Δεν έγραψε ούτε λέξη για την Κύπρο ο Επίτροπος Εθελοντισμού και Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων Γιάννης Γιαννάκης, στο μήνυμά του για τη σημερινή παγκόσμια ημέρα για την υπενθύμιση του δουλεμπορίου και της κατάργησής του.

Γιατί μπορεί να πέρασαν 225 χρόνια από την 23η Αυγούστου 1791, όταν ξεκίνησε η εξέγερση των σκλάβων στο Σάντο Ντομίνγκο (σημερινή Αϊτή και Δομινικανή Δημοκρατία) και η νικηφόρα πάλη για την ελευθερία και τα ανθρώπινα δικαιώματα, αλλά ακόμα και σήμερα, στην Κύπρο

του 21ου αιώνα, ευημερούν οι δουλέμποροι και υποφέρουν οι σκλάβοι από τρίτες χώρες, όπως ο άτυχος νεαρός Βιετναμέζος της φωτογραφίας.

Ο Pham Van Chi ήρθε στα 22 του, τον Μάρτη 2010, γεμάτος δύναμη, υγεία και όρεξη για ζωή, να εργαστεί στο νησί για να βοηθήσει τη φτωχή του οικογένεια πίσω στο Βιετνάμ. Ακριβώς τέσσερα χρόνια αργότερα, τον Μάρτη 2014, επέστρεψε στην πατρίδα του απελπισμένος, με μιαν απόπειρα αυτοκτονίας πίσω του, άστεγος, απένταρος και σακατεμένος σωματικά και ψυχολογικά, μετά από ηλεκτροπληξία στον χώρο εργασίας του - και μάλιστα χωρίς να έχει πάρει ούτε σεντ για αποζημίωση.

Δυο μέρες πριν ανέβει στο αεροπλάνο για το Βιετνάμ, με εισιτήριο που του έκοψαν οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, ήρθε στο γραφείο μου ντροπαλός και συνεσταλμένος, σήκωσε τα μάτια του προς εμένα, μάτια μαύρα σαν το κάρβουνο, που μάζεψαν όλη την απόγνωση του κόσμου και μου είπε: «Σε παρακαλώ, βοήθησέ με να πάω πίσω στην πατρίδα μου, το Βιετνάμ! Η Κύπρος υπήρξε η μεγαλύτερη κατάρα στη ζωή μου…».

Έγραψα τότε ότι με κεραυνοβόλησε η ξεψυχισμένη του έκκληση και ότι ένιωσα να βουλιάζω μέσα σ’ ένα τεράστιο κύμα ντροπής γιατί η χώρα μου, ο τόπος που γεννήθηκα και αγαπώ, έγινε η κατάρα στη ζωή ενός ανθρώπου.

Μιλώ για την ντροπή που έπρεπε να αισθάνονται εκείνοι που για μήνες πολλούς εκμεταλλεύονταν βάρβαρα τον Pham Van Chi, τον σκλάβο από το Βιετνάμ που ξεσκάτιζε τις φάρμες τους σε κτηνώδη ωράρια, από το χάραμα μέχρι βαθιά τη νύχτα, χωρίς να τον πληρώνουν ούτε ένα σεντ, εκείνοι που τον ξυλοκοπούσαν, τον άφηναν νηστικό, τον πέταξαν στον δρόμο και τον εξαθλίωσαν σε σημείο που να αποπειραθεί ν’ αυτοκτονήσει.

Ο Pham Van Chi, που το καλοκαίρι 2011 αναγνωρίστηκε επίσημα από το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας ως θύμα εργασιακού trafficking, υπήρξε επίσης θύμα της αδιαφορίας, αδράνειας και ολιγωρίας των κρατικών υπηρεσιών, που απέτυχαν να τον προστατεύσουν μετά το τρομερό ατύχημα και να οδηγήσουν στο δικαστήριο τους εργοδότες που παρανόμησαν.

Να αναφέρω χαρακτηριστικά ότι οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας, που με βάση τον νόμο είχαν ευθύνη για την ευημερία και την αξιοπρεπή διαβίωσή του για όσο καιρό ήταν στο έδαφος της Δημοκρατίας, εφόσον ήταν αναγνωρισμένο θύμα trafficking, όχι μόνο απέκοψαν το επίδομά του, αλλά αρνήθηκαν, αρχικά, να του καταβάλουν την τιμή του εισιτηρίου του για να επιστρέψει στο Βιετνάμ - σχετικό αίτημα προς τις Υπηρεσίες για επαναπατρισμό του και για καταβολή του αεροπορικού εισιτηρίου του έγινε από το Γραφείο Καταπολέμησης Εμπορίας Προσώπων της Αστυνομίας.

Μου είπε, μεταξύ άλλων, ο νεαρός Βιετναμέζος: «Τον τελευταίο χρόνο μένω σε σπίτια γνωστών μου σε διάφορα μέρη της Κύπρου, γιατί δεν έχω χρήματα, ούτε σπίτι και δεν με βοήθησε κανένας, εκτός από κάποιες μη κυβερνητικές οργανώσεις (όπως η ΚΙΣΑ και η Cyprus Stop Trafficking) και ελάχιστα άτομα με καλή θέληση.

Έπαιρνα ένα επίδομα από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και ενώ ανέμενα την υπόθεση της ηλεκτροπληξίας και της αποζημίωσής μου να παρουσιαστεί στο δικαστήριο, πληροφορήθηκα τον Ιούλιο 2012 ότι η υπόθεση είχε κλείσει, δήθεν λόγω έλλειψης στοιχείων…

Δύο από τους τέσσερεις δικηγόρους με τους οποίους ήρθα σε επαφή ήταν διεφθαρμένοι, ενώ η Αστυνομία που διερευνούσε την ποινική πτυχή της υπόθεσής μου πήγε στη φάρμα δύο χρόνια μετά το ατύχημα(!), με αποτέλεσμα να μην μπορεί να στοιχειοθετήσει υπόθεση στο δικαστήριο εναντίον των εργοδοτών μου…».

Ο Pham Van Chi ήρθε στην Κύπρο με νόμιμη βίζα για εργασία σε κτηνοτροφική μονάδα κοντά στη Λάρνακα. «Η δουλειά μου», μου είπε, «ήταν να φροντίζω και να αρμέγω τα ζώα. Άρχιζε στις 4-5 το πρωί και τέλειωνε στις 9-10 τη νύχτα, με ένα διάλειμμα διόμισι ωρών από 12μ.-2.30μμ. Δούλευα δηλαδή 14-15 ώρες. Μου έδιναν ληγμένο φαγητό, ενώ με ξυλοκόπησαν τρεις τέσσερεις φορές.

Όπως συνέβη και με όλους τους άλλους εργάτες στη φάρμα, μου είπαν ότι θα μου απέκοβαν 50 ευρώ από τον υποτιθέμενο μισθό μου, για το κόστος διατροφής μου, αλλά ποτέ δεν με πλήρωσαν για την εργασία μου εκεί. Μετά από τρεις βδομάδες δουλειάς, ζήτησα από τον εργοδότη μου να μου πει τη διεύθυνση της φάρμας για να τη δώσω στην κοπέλα μου (συμπατριώτισσά μου), που εργαζόταν τότε ως οικιακή βοηθός στη Λευκωσία.

Αντ' αυτού, ο εργοδότης μου με κτύπησε και με πέταξε στον δρόμο. Μη έχοντας πού να πάω, έμεινα εκεί για δύο εβδομάδες. Ο εργοδότης μου με ξαναπήρε πίσω για άλλες τρεις εβδομάδες σκληρής δουλειάς και συχνών ξυλοδαρμών, χωρίς να με πληρώσει ούτε σεντ. Σε μιαν απελπισμένη προσπάθεια να ζητήσω βοήθεια, έκοψα τους καρπούς μου.

Αυτό κινητοποίησε τον εργοδότη μου, που ειδοποίησε τη συμπατριώτισσά μου από το Βιετνάμ, που ενεργούσε ως μεσάζων εξεύρεσης εργασίας. Ήρθε και με πήρε από τη φάρμα και με μετέφερε στο σπίτι της στη Λευκωσία, όπου έμεινα για διόμισι μήνες, μέχρι που βρήκα άλλη εργασία. Ήταν άλλη μια φάρμα, όπου δεν μας έδιναν καν φαγητό - σε όλους τους εργάτες έδιναν μόνο γάλα κι αυτή ήταν η μόνη μας τροφή για όλη την ημέρα.

Έμεινα εκεί μόνο για μια μέρα, που βέβαια δεν την πληρώθηκα και επέστρεψα στη Βιετναμέζα μεσάζοντα, όπου έμεινα για άλλες 15 μέρες. Τον Ιούλιο 2010 έπιασα δουλειά σε ένα χωριό κοντά στην πόλη της Πάφου, να καθαρίζω το περιβόλι και να μαζεύω τα φρούτα. Ο εργοδότης μου μού έδωσε μια μακριά μεταλλική ράβδο για να φτάνει την κορυφή των δέντρων. Καθώς τη χρησιμοποιούσα, ένιωσα ξαφνικά ένα σοκ και παρέλυσα.

Έπεσα από το δέντρο και έχασα τις αισθήσεις μου. Όταν συνήλθα, ήμουν πεσμένος κάτω από το δέντρο και πονούσα σε όλο το σώμα μου. Συνειδητοποίησα ότι το δεξί μου χέρι ήταν καμένο και ότι έλειπαν τρία μου δάκτυλα. Καμένο ήταν και μέρος του αριστερού χεριού μου, όπως και τα δυο μου πόδια. Κοίταξα πάνω και είδα τρία ηλεκτρικά καλώδια κατά μήκος των κλαδιών στην κορφή του δέντρου απ' όπου είχα πέσει. Κατάλαβα ότι υπέστην ηλεκτροπληξία.

Παρά τα τραύματά μου, σύρθηκα μέχρι το αυτοκίνητο του εργοδότη μου, σε απόσταση εκατόν περίπου μέτρων, και είδα τον εργοδότη μου να περπατά προς εμένα, οπότε κατέρρευσα και λιποθύμησα. Ξύπνησα στο νοσοκομείο της Πάφου, όπου έτυχα νοσηλείας. Κανείς δεν κάλεσε την Αστυνομία να αναφέρει το συμβάν.

Το απόγευμα της επόμενης μέρας, ο εργοδότης μου με πήρε στο σπίτι μιας Βιετναμέζας γνωστής μου στη Λεμεσό, όπου έμεινα για 2-3 μέρες. Τα χέρια μου μύριζαν άσχημα και είχαν σημάδια μόλυνσης. Η γυναίκα τηλεφώνησε στον εργοδότη μου, που με μετέφερε σε ιδιωτική κλινική, όπου μου καθάρισαν τις πληγές και μου έβαλαν επιδέσμους. Ο γιατρός είπε ότι τα εγκαύματα ήταν σοβαρά και θα έπρεπε να μεταφερθώ σε νοσοκομείο.

Την ίδια μέρα ο εργοδότης μου με μετέφερε στο νοσοκομείο της Λευκωσίας, όπου παρέμεινα για δύο μήνες. Μου έκαναν αρκετές εγχειρήσεις και μου τοποθέτησαν μοσχεύματα δέρματος και στα δυο μου χέρια. Οι πληγές γιατρεύτηκαν προσωρινά, αλλά έχασα τρία δάχτυλα στο δεξί μου χέρι και νιώθω πόνο στα σημεία όπου αποκόπηκαν.

Μονίμως τραυματισμένα είναι το αριστερό μου χέρι και τα πόδια μου, κι έτσι δεν έχω την ίδια ικανότητα για εργασία, όπως προηγουμένως. Ο εργοδότης μου μού είπε να μην αναφέρω την υπόθεση στην Αστυνομία και μου υποσχέθηκε ότι θα με αποζημίωνε. Πράγματι δεν ανέφερα τίποτε στην Αστυνομία, αλλά δεν κράτησε την υπόσχεσή του. Βρέθηκα χωρίς χρήματα, χωρίς ρούχα και ήμουν τυχερός που με στήριξε η κοπέλα μου στη Λευκωσία οικονομικά, για να μπορώ να αγοράζω φαγητό και φάρμακα».

Τον Φεβρουάριο 2011 συνελήφθην από την Αστυνομία ως παράνομος μετανάστης. Με έκλεισαν στα κρατητήρια Λακατάμειας για περισσότερους από 4 μήνες και μετά εξέδωσαν εισιτήριο για να με απελάσουν. Μετά από παρέμβαση της ΚΙΣΑ, που την είχε ενημερώσει η κοπέλα μου για την περίπτωσή μου, απολύθηκα από τα κρατητήρια τον Ιούνιο 2011 και ήρθα σε επαφή με δικηγόρο για να ζητήσω αποζημιώσεις μέσω δικαστηρίου, από τον εργοδότη μου στην Πάφο, για τον τραυματισμό μου.

Του έδωσα όλα τα στοιχεία της υπόθεσης και τα πιστοποιητικά του νοσοκομείου, και στο μεταξύ η ΚΙΣΑ ανέφερε στην Αστυνομία την υπόθεσή μου και αναγνωρίστηκα επίσημα ως θύμα εργασιακού trafficking. Έπαιρνα ένα επίδομα από τις Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας και ενώ ανέμενα την υπόθεση να παρουσιαστεί στο δικαστήριο, πληροφορήθηκα τον Ιούλιο 2012 ότι είχε κλείσει λόγω έλλειψης στοιχείων (αφού η Αστυνομία πήγε στη φάρμα δύο χρόνια μετά το ατύχημα…).

Ο δικηγόρος μου μού είπε ότι ποτέ δεν έκανε αίτηση στο δικαστήριο για αποζημιώσεις, ενώ οι Υπηρεσίες Κοινωνικής Ευημερίας διέκοψαν αμέσως την παροχή του επιδόματός μου. Δεύτερος δικηγόρος υποσχέθηκε να με βοηθήσει, αλλά δεν έκανε τίποτε και πέρασαν άλλοι 4 μήνες. Ήρθα σε επαφή με τρίτο δικηγόρο, ενώ είχα μείνει χωρίς χρήματα και ανίκανος για εργασία.

Συνελήφθην τον Μάιο 2013 από την Αστυνομία, που ήθελε να με απελάσει και μάλιστα με κτύπησαν όταν αρνήθηκα. Απολύθηκα αργότερα, μετά από παρέμβαση του Υπουργείου Εσωτερικών. Τον Δεκέμβρη 2013 κατάφερα να εντοπίσω τον δικηγόρο μου, που άλλαζε συνεχώς γραφεία και αριθμούς τηλεφώνων, και μου είπε ότι ποτέ δεν έκανε αίτηση για την υπόθεσή μου. Σε αυτό το χρονικό σημείο, έμαθα ότι η μητέρα μου είναι πολύ άρρωστη και αποφάσισα να πάω πίσω στο Βιετνάμ, γιατί δεν ελπίζω πια ότι θα καλυτερεύσουν οι συνθήκες της ζωής μου στην Κύπρο…».

*Το άρθρο αφιερώνεται στους ιδιώτες και στις επιχειρήσεις που εργοδοτούν σκλάβους σαν τον Pham Van Chi, αλλά και στους δικηγόρους και στις κρατικές υπηρεσίες, που του συμπεριφέρθηκαν όπως περιέγραψε ο ίδιος πιο πάνω.