Ανάλυση: Αλλαγές ηγεσίας σε Αστυνομία & «αστυνομία» - Συμβολισμοί νομιμότητας

Εορτασμοί για την «Ημέρα της Αστυνομίας» σήμερα, 30 Ιουνίου, στα κατεχόμενα εδάφη της Κύπρου. Η ημερομηνία συμπίπτει με την αλλαγή στην ηγεσία της. 

Όπως αναφέρει η Kıbrıs Postası (30/06/2020), η ηγεσία της «γενικής διεύθυνσης αστυνομίας» επισκέφθηκε στις 09:30πμ το μνημείο του Kemal Atatürk και μετά τους τάφους του Δρ Fazıl Küçük, πρώτου Αντιπροέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας και ενός εκ των επικεφαλής της απόσχισης του 1963 και του Rauf Denktaş,

Σήμερα το απόγευμα, ο Manavoğlu αποχωρεί από την ηγεσία της «γενικής διεύθυνσης αστυνομίας». Σύμφωνα με την «Kıbrıs» (30/06/2020), ο απερχόμενος «γενικός διευθυντής» παραδίδει στον νέο «γενικό διευθυντή» του «σώματος», Ahmet Soyalan. Ο Soyalan ήταν μέχρι πρότινος «αστυνομικός διευθυντής» της κατεχόμενης Λευκωσίας («SigmaLive», 17/06/2020). Η τελετή παράδοσης-παραλαβής θα γίνει απόψε στον κήπο της «γενικής διεύθυνσης αστυνομίας» στην παρουσία του Mustafa Akıncı.

Ο «πρωθυπουργός» του κατοχικού, τουρκοκυπριακού καθεστώτος Ersin Tatar δήλωσε περήφανος και στο μήνυμά του ανέφερε πως ήταν μεγάλη η συνεισφορά της τουρκοκυπριακής «αστυνομίας» στον «αγώνα» για «ύπαρξη, ελευθερία και κυριαρχία» («Gündem Kıbrıs», 30/06/2020). Ανέφερε πως η «γενική διεύθυνση της αστυνομίας» είναι το πιο σημαντικό στοιχείο για την «διασφάλιση της δικαιοσύνης», με ότι και αν αυτό σημαίνει σε μια περιοχή που υπέστη εθνοκάθαρση και υφίσταται παράνομη στρατιωτική κατοχή. 

Γιατί όμως η «αστυνομία» του αποσχιστικού καθεστώτος γιορτάζει τα 56 της χρόνια, δηλαδή ως έτος ίδρυσής της το 1964 και όχι, επί παραδείγματι, το 1983 που κήρυξε μονομερώς «ανεξαρτησία» το ψευδοκράτος; Διότι η χρονιά εκείνη ήταν κομβικής σημασίας στην προσπάθεια των Τουρκοκυπρίων για απόσχιση από το νόμιμο κράτος της Κυπριακής Δημοκρατίας.  

Ακόμη και πριν τα Ματωμένα Χριστούγεννα του 1963, Τουρκοκύπριοι των δικοινοτικών Σωμάτων Ασφαλείας, της Αστυνομίας και της Χωροφυλακής, ήταν μυημένοι στη συνωμοσία της ΤΜΤ. Μετά την έναρξη των «φασαριών», συμμετείχαν σε μάχες κατά των Κυπρίων συναδέλφων τους, συνδράμοντας έτσι στη προσπάθεια της τουρκοκυπριακής ηγεσίας να επιβάλει δια της βίας τη διχοτόμηση. Άλλωστε, δίκτυο της ΤΜΤ, η «TMPT», δρούσε εντός των Σωμάτων Ασφαλείας. Για παράδειγμα, Τουρκοκύπριοι αστυνομικοί και χωροφύλακες φέρονται να έπαιξαν κεντρικό ρόλο στην έξωση των Αρμενίων από τον «Αρμενομαχαλλά» της Λευκωσίας, τον οποίο ενέταξαν στον θύλακα τους («Σημερινή», 02/02/2020). 

Οι Τούρκοι αστυνομικοί έπαιξαν σημαντικό ουσιαστικό ρόλο στην κατοχή της Κύπρου, τόσο για τους Οθωμανούς, όσο και για τους Βρετανούς. Πολλοί από αυτούς τους Τουρκοκύπριους αστυνομικούς που στελέχωσαν την Αστυνομία και την Χωροφυλακή του νεοσύστατου δικοινοτικού κράτους, συμμετείχαν ήδη ως επικουρικοί στα βρετανικά αποικιοκρατικά Σώματα Ασφαλείας με σκοπό την κατάπνιξη του εθνικοαπελευθερωτικού αγώνα της ΕΟΚΑ για Αυτοδιάθεση-Ένωση. Η «αστυνομική» διάσταση συνδέεται συμβολικά και με τον βίο και την πολιτεία του ίδιου του Rauf Denktaş, του ανθρώπου που υπηρέτησε τη διχοτόμηση (με ή χωρίς ομοσπονδία) όσο κανένας άλλος. Ο Şeherli Mehmet, παππούς του Denktaş, ήταν Οθωμανός «ζαπτιές» και έζησε με αγωνία την εμπειρία της αποχώρησης των τελευταίων Οθωμανών στρατιωτών από την Κύπρο. Ο Mehmet διηγείτο με θλίψη στον μικρό Rauf πως υπεστάλη η τουρκική σημαία στη Λευκωσία και στη θέση της αναρτήθηκε η βρετανική. Όταν στις 16 Αυγούστου 1960 έφθασε στην Κύπρο η KTKA (γνωστή ως «ΤΟΥΡΔΥΚ») στα πλαίσια της Συνθήκης Εγγυήσεως, υπό την ηγεσία του Συνταγματάρχη Turgut Sunalp, ο Denktaş κάλεσε στην τελετή και όσους φίλους του παππού του ήταν ακόμη ζωντανοί. 

Στο δικό της μήνυμα, η λεγόμενη «υπουργός εσωτερικών» Ayşegül Baybars ανέφερε πως η «αστυνομία» πέρασε από πολλά στάδια «θεσμικής» εξέλιξης («BRTK», 29/30/2020). Ωστόσο, παρά την «θεσμική» εξέλιξη, η Baybars εξακολουθεί να μην είναι η πολιτική προϊστάμενή της «αστυνομίας». Ούτε βέβαια υπάρχει «υπουργείο δικαιοσύνης» καθώς η «αστυνομία» του αποσχιστικού καθεστώτος δεν υπάγεται σε πολιτική εξουσία, έστω και για τους τύπους. Ο έλεγχος της «αστυνομίας» ασκείται κατευθείαν από τον τουρκικό κατοχικό στρατό μέσα από την «Διοίκηση των Δυνάμεων Ασφαλείας». Να σημειωθεί πως εκτός από «υπουργείο δικαιοσύνης», το ψευδοκράτος δεν έχει ούτε δικό του «υπουργείο άμυνας». 

Πριν 20 χρόνια, τον Ιούνιο του 2000, ο Mustafa Akıncı, τότε «αντιπρόεδρος» της παράνομης «συγκυβέρνησης» UBP-TDK, ανέφερε πως στα πλαίσια της δημοκρατίας η «αστυνομία» θα έπρεπε να υπαχθεί στο «υπουργείο εσωτερικών» αντί στις στρατιωτικές αρχές. Ο τότε Ταξίαρχος Ali Nihat Özeyranlı αντίδρασε έντονα και κατηγόρησε τον Akıncı για προδοσία. Τον επόμενο μήνα, ο Özeyranlı διέταξε την «αστυνομία» να συλλάβει τον Τουρκοκύπριο Şener Levent της «Avrupa» και άλλους τρεις δημοσιογράφους. Παράδειγμα του στρατιωτικού, κατοχικού ελέγχου της Τουρκίας επί της «αστυνομίας», και κατά συνέπεια επί του υποτελούς καθεστώτος, φαίνεται και από τις δηλώσεις Özeyranlı ότι «οι συνθήκες» δεν επιτρέπουν την μετάβαση του ελέγχου της «αστυνομίας» στις «πολιτικές αρχές». Είχε επίσης απαιτήσει από τον «πρωθυπουργό» Derviş Eroğlu να παύσει τους «διευθυντές» των παράνομων «Bayrak» και «TAK» για... «λογοκρισία» του. 

Η κατοχική φύση της λεγόμενης «αστυνομίας» φάνηκε με τον πιο σκληρό τρόπο κατά τις διαδηλώσεις των μοτοσυκλετιστών τον Αύγουστο του 1996. Στο μπαλκόνι του φυλακίου του οδοφράγματος της κατεχόμενης Δερύνειας, μαζί με τον Denktaş βρίσκονταν ηγετικά στελέχη της «αστυνομίας», ενώ Τουρκοκύπριοι «αστυνομικοί» με αντιδιαδηλωτική εξάρτυση, γκλομπς και ασπίδες συμμετέχουν στο λιντσάρισμα του Τάσου Ισαάκ στις 11 Αυγούστου 1996, μαζί με τον μαινόμενο όχλο από «πολίτες» του ψευδοκράτους. 

Σήμερα, στο χώρο αυτό υπάρχει σημείο διέλευσης προς τα κατεχόμενα. Το αποσχιστικό καθεστώς και η Τουρκία θεωρούν τα σημεία διελεύσεως στα οδοφράγματα ως «σύνορα», γι' αυτό και τα στελεχώνουν από ψευδοαστυνομικούς. Τον Μάρτιο, «αστυνομικοί» του καθεστώτος κακομεταχειρίστηκαν βιαίως ειρηνευτές αστυνομικούς της UNPOL της UNFICYP διότι δήθεν «παραβίασαν τα σύνορα της ΤΔΒΚ», παραβιάζοντας ουσιαστικά οι ίδιοι το στάτους κβο της Πράσινης Γραμμής στην Οδό Λήδρας («SigmaLive», 10/03/2020). Η Κυπριακή Δημοκρατία, εκτός από την Αστυνομία Κύπρου, διατηρεί και στρατιωτική παρουσία της Εθνικής Φρουράς σε όλη τη Γραμμή Κατάπαυσης του Πυρός, απόδειξη πως δεν αποδέχεται την διχοτόμηση και την ύπαρξη «συνόρων» που αστυνομεύονται από «συνοριοφυλακή» («Σημερινή», 08/03/2020)

Ο γνωστός Τούρκος δημοσιογράφος Yusuf Kanlı, σε πρόσφατο άρθρο του στην «Hürriyet» (16/06/2020) (όπου καλεί τον ΟΗΕ σε ανάκληση του Ψηφίσματος 186 του Μαρτίου του 1964) αναφέρει πως μεταξύ Τουρκίας και κατεχομένων υπάρχει διαφορετικό είδος «πρακτικής της δημοκρατίας» διότι υπάρχει διαφορετική αντίληψη. Αυτό έχει επίδραση και στο σύστημα ποινικής δικαιοσύνης του υποτελούς στην Τουρκία καθεστώτος. «Υπάρχουν, βεβαίως, μερικές ανωμαλίες», γράφει αναφερόμενος στα κατεχόμενα, όπως το γεγονός πως η Διοίκηση των Δυνάμεων Ασφαλείας, και όχι οι πολιτικές αρχές, εποπτεύουν τόσο τα τμήματα αστυνομίας και πυρόσβεσης, όπως και η απουσία υπουργείου δικαιοσύνης. Αλλά παρόλο που οι έρευνες σχετικά με πολιτικούς ή ορισμένα πολιτικά ζητήματα ενδέχεται να απαιτούν έγκριση από την κυβέρνηση, το δικαστικό σύστημα, αν και όχι ανεξάρτητο, απολαμβάνει ένα προχωρημένο βαθμό αυτονομίας». Πρόσφατα υπεγράφη «πρωτόκολλο» ανταλλαγής πληροφοριών μεταξύ της «γενικής διεύθυνσης» των κατεχομένων και της τουρκικής Αστυνομίας («Kıbrıs», 21.05.20). 

Κατά σύμπτωση, σήμερα ανέλαβε καθήκοντα και ο νέος Αρχηγός της Αστυνομίας Κύπρου Στέλιος Παπαθεοδώρου και ο νέος Υπαρχηγός Χρήστος Μαυρής. Στον χαιρετισμό της, η νέα Υπουργός Δικαιοσύνης &Δημοσίας Τάξεως Έμιλυ Γιολίτη ανέφερε:

«Από σήμερα, θα ηγείστε ενός Σώματος αυξημένων δυνατοτήτων, αλλά και αυξημένων ευθυνών. Αυξημένων επιδόσεων, αλλά και αυξημένων προσδοκιών. Αναγνωρίζω ότι το έργο της Αστυνομίας και των μελών της είναι μια διαρκής προσπάθεια που δεν χωρά εφησυχασμό. Με τη δική σας συνδρομή και με τις αξίες που χαρακτηρίζουν εσάς και τα μέλη του Αστυνομικού Σώματος, σας καλώ να παραμείνετε κοντά στον πολίτη με όρους σεβασμού των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και προάσπισης των ελευθεριών, και να εργαστείτε δίδοντας το άπαν των δυνάμεών σας επικεντρωνόμενοι  τόσο στην πρόληψη όσο και στην καταπολέμηση όλων των μορφών εγκλήματος,  συνδράμοντας το έργο της Δικαιοσύνης και διαφυλάττοντας, σε όλες τις εκφάνσεις της, την ασφάλεια της κοινωνίας και την καθημερινότητα των πολιτών.

Εύχομαι να ηγηθείτε του αστυνομικού Σώματος με τα εχέγγυα που του προσδίδουν οι επί δεκαετίες αστυνομική πείρα και εμπειρία σας, με τις αρετές και τα προσόντα που σας αξίωσαν πρώτους τη τάξει Αξιωματικούς αλλά και με τη βοήθεια του Θεού να προστατεύει εσάς και τα μέλη της Αστυνομίας μας. Είμαι πεπεισμένη ότι θα ανταποκριθείτε στις προσδοκίες τόσο των πολιτών με υψηλό αίσθημα ευθύνης όσο και των μελών του Σώματος με γνώμονα την αξιοκρατία και τη χρηστή διοίκηση.» («ΓΤΠ», 30/6/2020)

Η Αστυνομία Κύπρου είναι το μόνο νόμιμο Σώμα Ασφαλείας με καθήκοντα αστυνόμευσης στην επικράτεια του ανεξάρτητου και κυρίαρχου κυπριακού κράτους. Η νομιμότητά της επιβεβαιώθηκε το 1964, σε αντίθεση με τις αποσχιστικές ενέργειες των Τουρκοκυπρίων, με το Ψήφισμα 186 του ΟΗΕ το οποίο επιβεβαίωσε πως η μοναδική κρατική Αρχή επί της νήσου ήταν η «Κυβέρνηση της Κύπρου», της «κυρίαρχης Κυπριακής Δημοκρατίας». Με το ίδιο ψήφισμα δημιουργήθηκε η Ειρηνευτική Δύναμη της UNFICYP, στην οποία υπήρχε το αστυνομικό τμήμα της UNCIVPOL, με το οποίο η Αστυνομία Κύπρου συνεργάστηκε και εξακολουθεί να συνεργάζεται («Σημερινή», 26/04/2020). 

Διαβάστε επίσης: 

Πώς θα ήταν Αστυνομία και Στρατός αν υπερψηφιζόταν το Σχέδιο Ανάν;

Οι μάχες στον Άγιο Σωζόμενο: Οι αστυνομικοί που έπεσαν υπέρ πατρίδος το 1964