Μεγάλη μείωση του εργατικού δυναμικού

Πάνω από 2,7 εκατομμύρια άτομα σε παραγωγική ηλικία στη χώρα μας σήμερα είναι ανενεργά, παρότι θα μπορούσαν να ενταχθούν στο εργατικό δυναμικό, σημειώνει η Παγκόσμια Τράπεζα. Το συμπέρασμα αυτό επιβεβαιώνει και το Τμήμα Δημογραφίας στο Πανεπιστήμιο Θεσσαλίας το οποίο τονίζει ότι η Ελλάδα εμφανίζεται να διαθέτει έως και 20% περισσότερο αναξιοποίητο ανθρώπινο δυναμικό εργάσιμης ηλικίας απ’ ό,τι άλλες χώρες της Ευρωπαϊκής Ένωσης!

Την ίδια ώρα

σε 1.035.580 άτομα ανήλθε τον Μάρτιο του 2023 το σύνολο των εγγεγραμμένων στο μητρώο της ΔΥΠΑ, γεγονός που σημαίνει ότι για κάθε άνεργο που καταγράφεται σήμερα στην Ελλάδα υπάρχουν περίπου έξι άτομα τα οποία υποαπασχολούνται και θα μπορούσαν να αποτελούν μέρος του εργατικού δυναμικού.

Σύμφωνα με τα τελευταία ευρήματα της ΓΣΕΒΕΕ το αποτέλεσμα της μείωσης της ανεργίας οφείλεται στο brain drain και όχι στην αύξηση της απασχόλησης.

«Η σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας που παρατηρήθηκε τα τελευταία χρόνια είναι περισσότερο το αποτέλεσμα της μείωσης του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και της επακόλουθης μείωσης του εργατικού δυναμικού και όχι τόσο της αύξησης της απασχόλησης. Το συμπέρασμα αυτό ισχύει ακόμη περισσότερο για τις νέες και τους νέους που είδαν την απασχόλησή τους να μειώνεται από το 2018 μέχρι το 2021, παρότι το ποσοστό ανεργίας τους μειώθηκε! Η εικόνα αυτή δημιουργεί σαφείς προβληματισμούς για τη δυναμική που παρουσιάζει η ελληνική οικονομία κατά την περίοδο που ακολουθεί την έξοδο από τις πολιτικές των μνημονίων με τους δανειστές» σημειώνει ο Αλέξης Ιωαννίδης, διδάκτορας Οικονομικών Επιστημών του Τμήματος Οικονομικών Επιστημών του Πανεπιστημίου Μακεδονίας, που υπογράφει την έρευνα.

Συνεχής επιδείνωση

Η πολύ δύσκολη και επιδεινούμενη κατάσταση που αντιμετωπίζουν οι νέες και οι νέοι περιγράφεται και από ένα φάσμα άλλων χαρακτηριστικών της απασχόλησης, που φωτίζουν, καθένα με διαφορετικό τρόπο, τη συγκριτικά δυσχερή θέση τους.

«Είναι εντυπωσιακό το γεγονός», αναφέρει χαρακτηριστικά η έρευνα, «ότι, αν και νέοι/ες στην αγορά εργασίας, το μεγαλύτερο μέρος των ανέργων μεταξύ τους είναι μακροχρόνια άνεργοι /ες. Αυτοί/ές που βρήκαν εργασία παρουσιάζουν τα μεγαλύτερα ποσοστά μη εθελούσιας μερικής απασχόλησης και μη εθελούσιας προσωρινής απασχόλησης σε σχέση με τις μεγαλύτερες ηλικίες. Ο χρόνος εργασίας τους είναι σημαντικά μεγαλύτερος από αυτόν των μεγαλύτερων ηλικιών, που είναι ήδη πολύ μεγάλος σε πανευρωπαϊκό επίπεδο».

Κακοπληρωμένοι νέοι

Η παραπάνω εικόνα συμπληρώνεται με τα επαγγέλματα που ασκούν.

Εκτός από λίγα επαγγέλματα υψηλής τεχνολογίας, στα οποία κατέχουν μεγαλύτερα μερίδια, τα συνηθισμένα επαγγέλματα προς τα οποία κατευθύνονται οι νέες και οι νέοι είναι τα κακοπληρωμένα επαγγέλματα των υπηρεσιών χαμηλής ειδίκευσης, παρά το υψηλό μορφωτικό τους επίπεδο. Αλλά ακόμη και στα εισοδήματα που κερδίζουν από την εργασία τους έχουν πολύ μικρότερες αμοιβές από τους εργαζομένους μεγαλύτερων ηλικιών.

Η εικόνα αυτή γίνεται ακόμη πιο απογοητευτική αν συγκριθεί με ευρωπαϊκές χώρες όπως η Πορτογαλία, καθώς η απόδοση της ελληνικής οικονομίας και της αγοράς εργασίας τα χρόνια μετά την κρίση είναι πολύ προβληματική. Η Πορτογαλία παρουσιάζει πολύ μεγαλύτερο ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό και περίπου 25% περισσότερες θέσεις εργασίας από την Ελλάδα, το οποίο συνεπάγεται ένα πολύ μικρότερο ποσοστό ανεργίας σε σχέση με την Ελλάδα.

Χώρα ανειδίκευτων

Σύμφωνα με τον πρόεδρο της ΓΣΕΒΕΕ Γιώργο Καββαθά, το νεαρής ηλικίας εργατικό δυναμικό είναι κατά κανόνα σε θέση να ικανοποιήσει την πλειονότητα των αναγκών μιας αγοράς εργασίας υψηλής ειδίκευσης, αλλά δυστυχώς το παραγωγικό και οικονομικό σύστημα της χώρας μας δεν προσφέρει ικανοποιητικό αριθμό θέσεων εργασίας υψηλών δεξιοτήτων.

Αυτό, όπως φαίνεται και από τη μελέτη, αποτρέπει τους νέους ηλικίας έως 29 ετών να αναζητούν εργασία, με αποτέλεσμα (σε συνδυασμό και με τη διαρροή εγκεφάλων) να μειώνεται σημαντικά το εργατικό δυναμικό και να περιορίζεται το ποσοστό ανεργίας της συγκεκριμένης ηλικιακής ομάδας.

Έτσι, για την ηλικία που τελειώνει την υποχρεωτική εκπαίδευση (Γυμνάσιο) μέχρι τα επόμενα πέντε έτη (ηλικίες 15-19) το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό είναι πάρα πολύ χαμηλό, μόνο 4,1%, καθώς το μεγαλύτερο τμήμα (89,2%) αυτής της ηλικιακής ομάδας συνεχίζει τις σπουδές.

Η ηλικιακή ομάδα από 20 έως και 24 έτη παρουσιάζει μεγαλύτερο ενδιαφέρον από τη σκοπιά της αγοράς εργασίας. Το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό αυξάνεται ραγδαία στο 40% περίπου, ενώ το ποσοστό ανεργίας μειώνεται λίγο (σε σχέση με τους 15-19 ετών), αλλά εξακολουθεί να είναι πάρα πολύ υψηλό (πάνω από 34%).

Η πλειονότητα των νέων 20-24 ετών εξακολουθεί να σπουδάζει (60% περίπου), οπότε πρόκειται για την ηλικιακή ομάδα κατά την οποία συμβαίνει, σε μεγάλο βαθμό, η μετάβαση από τις σπουδές στην απασχόληση. Το ποσοστό ανεργίας (34,6%) είναι, σύμφωνα με τον Αλέξη Ιωαννίδη, τρομακτικό και μπορεί να ωθήσει νέους και μορφωμένους κατά τεκμήριο ανθρώπους στην αναζήτηση μίας καλύτερης ζωής στο εξωτερικό.

Η εκτίμηση αυτή συνάδει τόσο με τη μείωση του ποσοστού ανεργίας στην επόμενη κατηγορία όσο και με τη μείωση του πληθυσμού. Συγκεκριμένα, στην τελευταία ηλικιακή ομάδα των νέων 25-29 ετών, το ποσοστό συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό έχει ήδη φτάσει στο 80%, λίγο πιο κάτω από το συνηθισμένο ποσοστό συμμετοχής (85%) για τους εργαζόμενους μέχρι τα 50 έτη.

Ωστόσο το ποσοστό αυτών που εκπαιδεύονται ακόμη είναι πολύ υψηλό (17% περίπου), πολύ υψηλότερο από κάθε επόμενη ηλικιακή ομάδα. Συνεπώς, καταλήγει η μελέτη, ένα μεγάλο μέρος της μετάβασης στην απασχόληση πραγματοποιείται και σε αυτή την ηλικιακή κατηγορία. Όσο για το ποσοστό ανεργίας είναι και σε αυτή την περίπτωση πολύ υψηλό, 27,2%, αλλά έχει μειωθεί σε σχέση με τους νεότερους. Ωστόσο πάνω από το ένα τέταρτο των νέων αυτής της ηλικιακής ομάδας είναι άνεργοι.

Αδύναμη η οικονομία

Συγκρίνοντας τα στοιχεία αυτά με τα προηγούμενα έτη (από το 2018 έως το 2021), παρατηρούμε ότι για τις ηλικιακές ομάδες 15-19 και 20-24 η συνολική απασχόληση μειώθηκε από το 2018 έως το 2021. Αυτό στην πράξη σημαίνει πως η όχι και ιδιαίτερα σημαντική μείωση του ποσοστού ανεργίας που παρατηρείται μεταξύ των ετών αυτών οφείλεται αποκλειστικά στη μείωση του πληθυσμού ή στη μείωση του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό ή και στα δύο ταυτόχρονα για την ομάδα 20-24 ετών.

Μόνο για την ηλικιακή ομάδα 25-29 ετών παρατηρείται μία μικρή αύξηση των θέσεων απασχόλησης μεταξύ του 2018 και του 2021, αλλά και πάλι η αύξηση αυτή είναι ποσοστιαία πολύ μικρή (στα όρια του στατιστικού σφάλματος), ενώ το μεγαλύτερο μέρος της μείωσης του ποσοστού ανεργίας οφείλεται στη σημαντικότατη μείωση του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό (περίπου 4%) ενώ ο πληθυσμός της ομάδας αυξήθηκε ελαφρά.

Η γενική εικόνα της διαχρονικής εξέλιξης των δεικτών αυτών δείχνει ότι η απασχόληση για τους νέους ανθρώπους έμεινε πρακτικά σταθερή και η μείωση του ποσοστού ανεργίας οφείλεται κυρίως στη μείωση του ποσοστού συμμετοχής στο εργατικό δυναμικό.

Αυτή η μείωση της συμμετοχής είναι, σύμφωνα με τον Ιωαννίδη, αποτέλεσμα της αποθάρρυνσης των νέων ανέργων από τις δυσκολίες εύρεσης εργασίας και προφανώς αποτελεί σημάδι αδυναμίας και όχι δύναμης της ελληνικής αγοράς εργασίας και της ελληνικής οικονομίας γενικότερα.

Το Ινστιτούτο Μικρών Επιχειρήσεων της ΓΣΕΒΕΕ τέλος επισημαίνει πως υπάρχει η ανάγκη για τη λήψη άμεσων και αποφασιστικών μέτρων πολιτικής για την αλλαγή της υπάρχουσας κατάστασης.

Διαβάστε επίσης:

Εμφύλιες εκλογο-συγκρούσεις: Πόσο κινδυνεύουν τα «μεγάλα» κόμματα από τα όμορφα «μικρά»

Σταθερή στις διεκδικήσεις της η Άγκυρα – Αμήχανος κατευνασμός από την Αθήνα

Ο Μητσοτάκης επιτίθεται στον Τσίπρα μέσω… Βαρουφάκη