Μάθημα για τα fake news από το νηπιαγωγείο

Μιντιακός αλφαβητισμός για τα fake news από το νηπιαγωγείο.

Στα αληθινά δεν πρόκειται για σύντομο ανέκδοτο. Συμβαίνει. Εντάξει, προφανώς και όχι εδώ. Εδώ τα fake news πάνε «σφαίρα». Βέβαια μαθαίνω ότι στα δικά μας σχολεία κάτι γίνεται από εκπαιδευτικούς, οι οποίοι εισάγουν προς συζήτηση το θέμα των fake news, κυρίως μέσα από το μάθημα της Γλώσσας. Αλλά κάτι συστηματικό δεν υπάρχει. Διαφορετικά θα είχε γίνει είδηση.

Στη Φινλανδία όμως έχουν εντάξει στο εθνικό σύστημα εκπαίδευσης και μάλιστα

από νωρίς, μάθημα, κανονικό, με το οποίο τα παιδιά διδάσκονται πως να εντοπίζουν τις ψεύτικες ειδήσεις, πως να αναγνωρίζουν τις αληθινές πληροφορίες και αληθινή ενημέρωση από τη meta-αλήθεια.

Διόλου τυχαία η Φινλανδία, η οποία έχει κάνει εθνικό σκοπό να «βγάζει» γενιές πολιτών εκπαιδευμένων στην εντοπισμό της παραπληροφόρησης και της προπαγάνδας, είναι πρώτη στην λίστα 41 χωρών της Ευρώπης σε «θωράκιση» της κοινής γνώμης απέναντι στις ψευδείς ειδήσεις, και μάλιστα για πέμπτη συνεχόμενη χρονιά, σύμφωνα με έρευνα του Open Society Institute της Βουλγαρίας.

Στη Φινλανδία, τονίζουν αξιωματούχοι του ερευνητικού ινστιτούτου ότι, η επιτυχία δεν έγκειται μόνον στο αποτέλεσμα του ισχυρού εκπαιδευτικού συστήματος δημόσιας Παιδείας, από τα καλύτερα στον κόσμο, αλλά ιδίως στην συντονισμένη προσπάθεια να εκπαιδευτούν οι μαθητές στις ψεύτικες ειδήσεις, ώστε να τις κατανοούν και να τις αναγνωρίζουν. Ο εγγραμματισμός στα ΜΜΕ αρχίζει από την προσχολική ηλικία και έχει κάθετη και οριζόντια ανάπτυξη.

Ένα τυπικό μάθημα για την εκπαιδευτικό Σάαρα Μάρτικα έχει ως εξής: Παρουσιάζει στους μαθητές της ογδόης γυμνασίου άρθρα ειδήσεων και μαζί συζητούν: Ποιος είναι ο σκοπός του άρθρου, πώς και πότε γράφτηκε, ποιοι είναι οι βασικοί ισχυρισμοί του αρθρογράφου. «Ό,τι είναι καλό ή ωραίο δεν σημαίνει ότι είναι αληθινό ή έγκυρο», κάνει σαφές η δασκάλα.

Σε μια τάξη τον περασμένο μήνα έδειξε στους μαθητές τρία βίντεο από το TikTok και ύστερα συζήτησαν τα κίνητρα των δημιουργών και την επίδραση που είχαν τα βίντεο στα παιδιά.

«Ανεξάρτητα από το τι διδάσκει ο εκπαιδευτικός, είτε πρόκειται για το μάθημα της φυσικής αγωγής, είτε μαθηματικά, είτε γλώσσα, πρέπει να αναλογιστεί πως θα συμπεριλάβει αυτά τα στοιχεία στη δουλειά του, στα παιδιά και τους νέους», εξηγεί στον New York Times ο Λιο Πέκαλα, διευθυντής του Εθνικού Οπτικοακουστικού Ινστιτούτου της Φινλανδίας, το οποίο επιβλέπει την εκπαίδευση στα Μέσα Ενημέρωσης.

Για τους εκπαιδευτικούς αποτελεί πρόκληση η δημιουργία συζήτησης μέσω αποτελεσματικών μαθημάτων για τα fake news. Η καθηγήτρια Μέσης εκπαίδευσης στο Ελσίνκι, Μαρί Ουσίταλο αρχίζει από τα βασικά, όπως λέει, διδάσκοντας στους μαθητές τη διαφορά μεταξύ αυτών που βλέπουν στο Instagram και το TikTok και εκείνων που διαβάζουν στις φινλανδικές εφημερίδες. «Αν δεν κατανοήσουν τη σχέση των σόσιαλ μίντια και της δημοσιογραφίας δεν θα μπορούν να καταλάβουν τις κατασκευασμένες ειδήσεις ή οτιδήποτε άλλο σχετικό», σημειώνει.

Στα 16 χρόνια που διδάσκει η κυρία Ουσίταλο έχει παρατηρήσει μείωση των δεξιοτήτων κατανόησης κειμένων από τα παιδιά, τάση την οποία αποδίδει στο ότι οι μαθητές αφιερώνουν λιγότερο χρόνο στα βιβλία και περισσότερο στα βιντεοπαιχνίδια και τα βίντεο. Έτσι «οι μαθητές είναι πιο ευάλωτοι στα fake news και δεν μπορούν να αναγνωρίσουν παραπλανητικές ή λάθος πληροφορίες» επισημαίνει.

Χαρακτηριστικό παράδειγμα, βίντεο που διακινήθηκαν στο TikTok και το Twitter το περασμένο καλοκαίρι και παρουσίαζαν την πρωθυπουργό της χώρας, Σάνα Μαρίν να διασκεδάζει σε πάρτι, υπονοώντας ότι είχε κάνει χρήση ουσιών. Ο ισχυρισμός κατέπεσε πανηγυρικά καθώς σχετικό τεστ που έκανε η πολιτικός βγήκε αρνητικό.

«Δεν μπορώ να κάνω τα παιδιά να σκέφτονται όπως εγώ, μπορώ όμως να τους δώσω εργαλεία για να σχηματίσουν δίκη τους γνώμη», είπε η εκπαιδευτικός.

Ανάμεσα στις χώρες με υψηλή βαθμολογία στη «θωράκιση» κατά των fake news είναι οι Νορβηγία, Δανία, Εσθονία, Ιρλανδία, Σουηδία. Στις ευάλωτες συγκαταλέγονται οι Γεωργία, Βόρεια Μακεδονία, Κοσσυφοπέδιο, Τουρκία, Βοσνία- Ερζεγοβίνη, Αλβανία. Η Ελλάδα είναι στην 30ή θέση του πίνακα.

Διαβάστε επίσης:

ΕΡΤ: Μαρτυρίες για τον τρόμο και τον αποκλεισμό που βίωσαν παιδιά και μεγάλοι στο Ολοκαύτωμα

Τηλεθέαση: Ρίζωσε στην κορυφή «η γη της ελιάς»

Αλλαγές στα μερίδια τηλεθέασης λόγω… ρεπό στο «Survivor all star» – Πρώτος ο Alpha