Το κράτος – μπάτσος και το κράτος – πατερούλης γεννά τέρατα

Γράφει ο Τάσος Παππάς

Ζήτημα πρώτο. Ιδιωτικοποίηση του ΟΠΑΠ: Ελύθη.
Πάμε για το δεύτερο. Πανηγυρίζει η κυβέρνηση επειδή διεκπεραίωσε επιτυχώς, κατά την άποψή της, την πρώτη ιδιωτικοποίηση ύστερα από τρία χρόνια πιέσεων της τρόικας. Ως προς αυτό πράγματι πέτυχε. Αν η συγκεκριμένη επιλογή είναι προς το συμφέρον της κοινωνίας, μένει να αποδειχθεί. Οι αντιρρήσεις είναι πολλές, και επί της αρχής και επί της ουσίας.
Οι διαφωνίες, επί της ουσίας, έχουν να κάνουν με το γεγονός ότι στην τελική φάση του διαγωνισμού υπήρχε μόνο ένας ενδιαφερόμενος [περίεργο], ότι το τίμημα είναι χαμηλό, αν κρίνουμε με βάση την προβλεπόμενη κερδοφορία του Οργανισμού και ότι το νέο αφεντικό δεν έχει......
δεσμευθεί, όπως θα έπρεπε να απαιτήσει μια κυβέρνηση που έχει απέναντι της ανεργία της τάξεως του 27%, για τη δημιουργία νέων θέσεων απασχόλησης.
Επί της αρχής, τώρα, οι ενστάσεις αφορούν τη στρατηγική των ιδιωτικοποιήσεων που είναι το βαρύ πυροβολικό του νεοφιλελευθερισμού. Για την κυρίαρχη ιδεολογία, το κράτος δεν μπορεί να παίξει το ρόλο του επιχειρηματία, οφείλει να παραμερίσει, να περιορίσει τις δραστηριότητές του και να αφήσει τις δυνάμεις της αγοράς ελεύθερες να λύσουν τα προβλήματα, χωρίς να βάζει εμπόδια και χωρίς να θέτει ρυθμίσεις και κανόνες στη λειτουργία της οικονομίας.
Ωστόσο, οι θιασώτες αυτής της κατ’ ευφημισμόν ελευθεριακής θεωρίας δεν αρνούνται συνολικά το κράτος. Δεν είναι αναρχικοί οι άνθρωποι. Δεν θέλουν μεν να μπλέκεται το κράτος στα πόδια της αγοράς, θέλουν όμως να παρεμβαίνει όταν, για παράδειγμα, κινδυνεύουν οι τράπεζες για να τις σώσει με τα χρήματα των φορολογουμένων, ή όταν οι απελπισμένοι ξεσηκώνονται για να τους «συνετίσει» με τους κατασταλιτκούς μηχανισμούς που διαθέτει.
Σ’ αυτές τις περιπτώσεις το κράτος είναι χρήσιμο. Νυχτοφύλακας και μπάτσος.
Αυτή η πολιτική υπηρετείται με θρησκευτική ευλάβεια από τις κυβερνήσεις [Συντηρητικές και Σοσιαλδημοκρατικές] τις τελευταίες δεκαετίες και, όπως προκύπτει από τα μεγέθη, είναι υπεύθυνη για την εκτίναξη της ανεργίας, την αύξηση των ανισοτήτων, την αποδόμηση του κοινωνικού κράτους, την ελαστικοποίηση των εργασιακών σχέσεων και την κλιμάκωση της βίας.
Δεν αλλάζει όμως, παρά τις αντιδράσεις. Και δεν αλλάζει, γιατί το αντίπαλο ιδεολογικό δέος που οχυρώνεται πίσω από τη θέση «όλα στο κράτος», έχει απαξιωθεί αφού -όπου δοκιμάστηκε- γέννησε τέρατα.
Η εμπειρία έχει δείξει ότι μόνο ένα μεικτό σύστημα [συνεργασία δημόσιου και ιδιωτικού] μπορεί να εξουδετερώσει τις υπερβολές και τις ακρότητες της αγοράς και να αποτρέψει την ασφυξία που προκαλεί η δεσποτική παρουσία του κράτους στις οικονομικές δραστηριότητες. Το σχήμα λειτούργησε σε εθνικά όρια. Σήμερα όμως, την εποχή της παγκοσμιοποίησης, είναι ζητούμενο. Το συμπέρασμα πάντως είναι ότι ούτε ο καπιταλισμός- καζίνο ούτε ο κρατικοποιημένος «σοσιαλισμός» είναι ελκυστικά μοντέλα.