Υπαρκτός και κατασκευασμένος κίνδυνος

του Δημήτρη Β. Τριανταφυλλίδη

Μια ατελείωτη σειρά αποτρόπαιων βίντεο με αποκεφαλισμούς αιχμαλώτων αλλά και ομήρων, είναι μέχρι στιγμής, οι «ανακοινώσεις» του υπουργείου Προπαγάνδας του νεόκοπου «Ισλαμικού κράτους», το οποίο περιλαμβάνει εδάφη από το Ιράκ και τη Συρία. Προς το παρόν.

Τα βίντεο αυτά αποτελούν πλέον το «εμπορικό σήμα» του ISIS και κάθε αναγγελία για προβολή στο διαδίκτυο προκαλεί ρίγη αποτροπιασμού σε ολόκληρη την κοινωνία της Δύσης, πλην των ελάχιστων παραφρόνων που στο όνομα μιας αλληλεγγύης (;) επιμένουν να τους

υποστηρίζουν, στηριζόμενοι στην κλασσική «ανάλυση»: ο εχθρός του εχθρού μου είναι φίλος μου.

Η φρίκη είναι δικαιολογημένη, γιατί το Ισλαμικό κράτος εκπροσωπεί σήμερα το απόλυτο Κακό, τη δύναμη της καταστροφής και της ερήμωσης, παρόμοια με εκείνη του ναζισμού κατά τον 20ο αιώνα. Επικαλούμενο τη δική του ερμηνεία της ισλαμικής θεολογικής σκέψης, το Ισλαμικό κράτος ξεκαθαρίζει τις σχέσεις του και λύνει εκκρεμότητες αιώνων, όχι τόσο απέναντι στη Δύση, όσο απέναντι σε άλλες σχολές σκέψης του Ισλάμ.
Δεδομένης της απόλυτης παντοδυναμίας της εικόνας αλλά και των δυνατοτήτων που προσφέρουν οι νέες τεχνολογίες, η πλειοψηφία της κοινής γνώμης της Δύσης, ταυτίζει το Ισλαμικό κράτος με όλο τον κόσμο του Ισλάμ, διαμορφώνοντας συνθήκες γενικευμένης σύρραξης, αλλά και παραβίασης των καταστατικών αρχών της ίδιας της δυτικής κοινωνίας ως προς τα ατομικά και πολιτικά δικαιώματα των μουσουλμάνων κατοίκων των δυτικών κοινωνιών.

Εκπροσωπώντας μια θανάσιμη απειλή για τις αξίες, τις αρχές αλλά και την ίδια την ύπαρξη της δυτικής κοινωνίας, το Ισλαμικό κράτος, σε επικοινωνιακό επίπεδο έχει πετύχει το στόχο του. Η Δύση αμήχανη και αποσβολωμένη παρακολουθεί τις εξελίξεις στην περιοχή ενισχύοντας τους Κούρδους, τους ιρακινούς και σύριους αντιπάλους των τζιχαντιστών του Ισλαμικού κράτους, αλλά αποφεύγοντας να λάβει ενεργό μέρος. Προς το παρόν.
Την ίδια στιγμή αγωνιά για την τύχη των δυτικών ομήρων, αλλά και προσπαθεί, αφενός να ταυτοποιήσει τους δυτικούς αποκεφαλιστές του Ισλαμικού κράτους και, αφετέρου, να παρεμποδίσει δυτικούς υπηκόους να ενταχθούν στις γραμμές του ή να επιστρέψουν από την περιοχή και να προκαλέσουν προβλήματα στις τοπικές κοινωνίες.

Το μείγμα είναι εκρηκτικό και χρειάζεται μια μικρή μόνο θρυαλλίδα για να ζήσουμε σκηνές που θα πάνε το δυτικό πολιτισμό αιώνες πριν. Η κοινή γνώμη της Δύσης, ο μέσος πολίτης (αν υπάρχει κάτι τέτοιο) δεν θα κάτσει να ασχοληθεί με τις διαφορές ανάμεσα στους διαφόρους κλάδους του Ισλάμ. Δεν τον ενδιαφέρει κάτι τέτοιο, αλλά ούτε και έχει τις γνώσεις που απαιτούνται. Εκείνο που τον ενδιαφέρει είναι η ασφάλεια του και κάθε κίνδυνος θα αντιμετωπίζεται πολύ σκληρά. Αυτό δίνει την ευκαιρία σε πολλές κυβερνήσεις να εντείνουν τα μέτρα ασφαλείας και μαζί με αυτά να καθιερώσουν αυταρχικές μεθόδους διακυβέρνησης. Ένας επιπλέον κίνδυνος είναι η ενστικτώδης, άναρχη συμπεριφορά των πολιτών σε περίπτωση που αντιμετωπίσουν έναν υπαρκτό, ανύπαρκτο ή κατασκευασμένο κίνδυνο.

Ο πόλεμος κατά του Ισλαμικού κράτους θα είναι μακροχρόνιος και σκληρός. Ταυτόχρονα, θα είναι και μια θαυμάσια ευκαιρία για τη Δύση να επαναπροσδιορίσει τις σχέσεις της με το Ισλάμ γενικότερα, αφήνοντας κατά μέρος προκαταλήψεις αλλά και ενοχές του παρελθόντος. Η τοποθέτηση των πραγμάτων στις ιστορικές τους διαστάσεις και ο επανακαθορισμός των προτεραιοτήτων, σε ένα κόσμο ασταθή και διαρκώς μεταβαλλόμενο, όπου το παλιό consensus έχει καταργηθεί και το νέο δεν έχει επιτευχθεί ακόμη, είναι, προφανώς, μια δύσκολη, επίπονη και χωρίς εγγυήσεις καλών αποτελεσμάτων προσπάθεια.