Μύθοι και αλήθειες για το 4ο Μνημόνιο

Η προοπτική 4ου Μνημονίου έχει ήδη αποτυπωθεί στο Eurogroup του Μαΐου 2016. Στο κείμενο που ακολουθεί εξηγείται γιατί οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας μετά το 2018 θα συνεχίσουν να καλύπτονται από ευρωπαϊκά κεφάλαια (4ο Μνημόνιο), γιατί το 4ο Μνημόνιο συνδέεται με την ελάφρυνση του χρέους και γιατί δεν εξαρτάται από την έξοδο στις αγορές.

Τα κεφάλαια του 4ου Μνημονίου

Στο τέλος του 3ου Μνημονίου, τον Αύγουστο 2018, θα υπάρχουν στη διάθεση της ελληνικής κυβέρνησης 28 δισ. ευρωπαϊκών κεφαλαίων. Τα 20 δισ. προέρχονται από το 3ο Μνημόνιο -προορίζονταν για την ανακεφαλαιοποίηση των τραπεζών αλλά δεν χρησιμοποιήθηκαν- και τα 8 δισ. ευρώ από τις επιστροφές των κερδών των Κεντρικών Τραπεζών (ANFA & SMP).

28 δισ. είναι αρκετά για να καλύψουν τις χρηματοδοτικές ανάγκες της Ελλάδας (Διάγραμμα Ι) τουλάχιστον μέχρι το 2021, με την προϋπόθεση ότι επιτυγχάνει πρωτογενή πλεονάσματα 1,5-2% ετησίως την τριετία 2019-2021.

Η αλλαγή χρήσης αυτών των κεφαλαίων απαιτεί μεν έγκριση ευρωπαϊκών οργάνων, όχι όμως κοινοβουλίων. Και θα δοθεί μάλλον εύκολα, αν αναλογιστεί κανείς πως η απάντηση της Ευρώπης στην «περήφανη διαπραγμάτευση» ήταν έγκριση επιπλέον δανείων ύψους 86 δισ. ευρώ.

Διάγραμμα Ι

Διάγραμμα Ι: Λήξεις δανείων ανά τρίμηνο. Οι χρηματοδοτικές ανάγκες της χώρας για την αποπληρωμή παλαιών δανείων από τον Σεπτέμβριο του 2018 μέχρι και το τέλος του 2021 αθροίζονται σε 21 δισ. €Η έγκριση του Eurogroup

Στην πραγματικότητα η έγκριση για την αλλαγή χρήσης των κεφαλαίων έχει ήδη προεξοφληθεί! Στο πλαίσιο των μεσοπρόθεσμων μέτρων ελάφρυνσης του ελληνικού χρέους, όπως καταγράφηκαν στην ανακοίνωση του Eurogroup (εδώ) τον περασμένο Μάιο, αναφέρεται ρητά:

Liability management – early partial repayment of existing official loans to Greece by utilizing unused resources within the ESM programme to reduce interest rate costs and to extend maturities.

Τα μη χρησιμοποιηθέντα κεφάλαια του ESM καθώς και τα κεφάλαια από τις επιστροφές των Κεντρικών Τραπεζών θα χρησιμοποιηθούν για την πρόωρη αποπληρωμή υφιστάμενων δανείων του επίσημου τομέα ως μέτρο μείωσης επιτοκίου και επιμήκυνσης των λήξεων των δανείων της Ελλάδας.

Πότε θα γίνει αυτό; Σύμφωνα με το Eurogroup στο τέλος του προγράμματος, οπότε και θα εξειδικευτούν τα μεσοπρόθεσμα μέτρα για την ελάφρυνση του χρέους. Ποια δάνεια θα προεξοφληθούν; Προφανώς εκείνα που τότε θα χρειάζεται να αναχρηματοδοτηθούν, δηλαδή όσα λήγουν το 2019, το 2020, κ.λπ.

Με δυο λόγια, τα κεφάλαια για το 4ο Μνημόνιο δεν είναι πολλά και είναι ήδη εξασφαλισμένα.

Οι ελληνικές υποχρεώσεις

Η Ελλάδα με το 3ο Μνημόνιο ανέλαβε υποχρεώσεις για α) επίτευξη υψηλών πρωτογενών πλεονασμάτων την τριετία 2019-2021, β) εκτεταμένες ιδιωτικοποιήσεις μέσω του Υπερταμείου. Οι υποχρεώσεις αυτές προστίθενται σε εκείνες που απορρέουν από τις ευρωπαϊκές συνθήκες και, ειδικότερα, για τις χώρες με υψηλό χρέος (εδώ).

Aρα και οι υποχρεώσεις του 4ου Μνημονίου είναι ήδη σε μεγάλο βαθμό οριοθετημένες.

Ανακεφαλαιώνω: υπάρχουν ευρωπαϊκά κεφάλαια ήδη εγκεκριμένα, επαρκή για τις ανάγκες της αναχρηματοδότησης του χρέους ως το 2021 και οι περιοριστικοί όροι που συνοδεύουν τη διάθεσή τους έχουν grosso modo οριστεί και ενσωματωθεί στις υποχρεώσεις της χώρας.

Αν δεν τα καταφέρουμε καλά με το 3ο Μνημόνιο, το 4ο είναι αναγκαστικό. Αλλά ακόμη κι αν τα καταφέρουμε, πάλι το 4ο Μνημόνιο θα «επιλέξουμε» λόγω χρέους. Γιατί τα ευρωπαϊκά δάνεια έχουν καλύτερους όρους. Και καλύτεροι όροι δανείων σημαίνει ελάφρυνση χρέους. Δηλαδή, ακόμα και αν το 2018 έχουμε εξέλθει επιτυχώς στις αγορές, η αναχρηματοδότηση των υφιστάμενων δανείων με τα περισσευούμενα κεφάλαια του ESM είναι η πιο συνετή επιλογή, αντί να καταφύγουμε στις αγορές. Διότι στις αγορές δεν υπάρχει για την Ελλάδα δανεισμός τόσο εξαιρετικά προνομιακός, όσο τα δάνεια του ESM: διάρκεια 30-40 χρόνια με επιτόκιο