Τι παιχνίδι παίζει η Ελλάδα;

Η επαναλαμβανόμενη βούληση της Ελλάδας και των πιστωτών της να φέρουν όλη την ευρωζώνη στο χείλος της καταστροφής παρουσιάζει ένα δύσκολο και συναρπαστικό ερώτημα για τους θεωρητικούς της οικονομίας: τι παιχνίδι παίζουν πραγματικά;

Επιφανειακά, γράφει ο Mark Buchanan, φαίνεται σαν το κλασικό παιχνίδι θάρρους, στο οποίο κάθε πλευρά προσπαθεί να δείξει αποφασισμένη για να κάνει την άλλη να υποχωρήσει. Οι πιστωτές, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, του Διεθνούς Νομισματικού Ταμείου και της Ευρωπαϊκής Κεντρικής

Τράπεζας, επιμένουν ότι δεν μπορούν να προσφέρουν περισσότερη ανακούφιση χρέους ούτε και να χαλαρώσουν περαιτέρω τις απαιτήσεις τους αναφορικά με τη λιτότητα. Η Ελλάδα πιέζει για περισσότερα, αφήνοντας να εννοηθεί ότι δεν θα διστάσει να χρεοκοπήσει, προκαλώντας πιθανώς τη διάλυση της νομισματικής ένωσης, εάν δεν ικανοποιηθούν τα αιτήματά της

Μπορεί επίσης να αντιμετωπίζουν το «δίλημμα του κρατούμενου», σύμφωνα με μία άλλη θεωρία που παρουσίασε τον περασμένο Φεβρουάριο ο αρθρογράφος του Bloomberg, Justin Fox. Και οι δύο πλευρές θα ευνοούνταν εάν συνεργάζονταν, ωστόσο η δυσπιστία τους αποτρέπει να το κάνουν. Κατά συνέπεια, οι πιστωτές συνεχίζουν να απαιτούν όρους που είναι πολύ επαχθείς για να τους δεχθεί η Ελλάδα και η Ελλάδα συνεχίζει την πορεία προς μια άτακτη χρεοκοπία που θα κοστίσει αρκετά στους πιστωτές. Ωστόσο, αυτή η ερμηνεία θα ήταν πιο πιθανό να ισχύει εάν τα δυνητικά κέρδη και οι ζημιές και για τους δύο παίκτες ήταν περίπου ισοδύναμα, κάτι που δεν ισχύει σε αυτήν την περίπτωση, λόγω του τεράστιου μειονεκτήματος της Ελλάδας.

Ίσως ένα άλλο κλασικό παιχνίδι – εκείνο του τελεσίγραφου- μπορεί να προσφέρει μια καλύτερη αναλογία. Στο παιχνίδι, κάθε παίκτης λαμβάνει κάποια χρήματα, ας πούμε 100 δολάρια, αλλά μπορεί να τα κρατήσει μόνο πείθοντας τον άλλο παίκτη να αποδεχθεί μέρος του ποσού. Εάν τα δύο μέρη ενδιαφέρονται αποκλειστικά για τη μεγιστοποίηση της χρηματοοικονομικής τους ευημερίας, ο πρώτος παίκτης μπορεί θεωρητικά να προσφέρει μόλις 1 δολάριο. Εξάλλου, ακόμα κι αυτό το ποσό είναι καλύτερο από το τίποτα για τον δεύτερο παίκτη.

Όταν όμως πραγματικοί άνθρωποι παίζουν το παιχνίδι, δεν λειτουργεί έτσι. Ο δεύτερος παίκτης έχει την τάση να απορρίπτει οποιαδήποτε προσφορά μικρότερη των 30 δολ., θεωρώντας την προσβλητική. Ως αποτέλεσμα, κανένας παίκτης δεν παίρνει χρήματα. Το παιχνίδι αγγίζει τα εσώψυχα των ανθρώπων και ξυπνά βαθιά συναισθήματα, αποδεικνύοντας ότι οι άνθρωποι δεν είναι ψύχραιμες οικονομικές αριθμομηχανές. Δεν μπορεί να το κατανοήσει κάποιος, χωρίς να σκεφτεί την ανθρώπινη αντίληψη της δικαιοσύνης και της τιμής.

Αυτό φαίνεται να ταιριάζει στη σημερινή κατάσταση στην Ευρώπη. Οι πιστωτές θεωρούν ότι η Ελλάδα, που είναι σε μια θέση αδυναμίας, πρέπει να είναι ευγνώμων για την ανακούφιση που της προσφέρουν και να προχωρήσει στις οικονομικές μεταρρυθμίσεις. Εξάλλου, αυτό είναι καλύτερο από το τίποτα. Ωστόσο η Ελλάδα, αναγνωρίζοντας παράλληλα την ανάγκη για μεταρρυθμίσεις, βλέπει ότι οι πιστωτές μπορούν να αντέξουν οικονομικά να κάνουν περισσότερα και αισθάνεται προσβεβλημένη από τον πόνο που πρέπει να υπομείνει. Εάν είναι απαραίτητο, οι Έλληνες είναι έτοιμοι να διακινδυνεύσουν την ανατίναξη του ευρώ για να διατηρήσουν την ανεξαρτησία και την αξιοπρέπειά τους.

Από αυτή την άποψη, δεν είναι πραγματικά μια οικονομική αντιπαράθεση. Οι τεχνικές λεπτομέρειες των μηχανισμών χρηματοδότησης και των χρονοδιαγραμμάτων αποπληρωμής είναι απλώς τα μέσα με τα οποία ασκείται η εξουσία από τη μία πλευρά και αντιστέκεται η άλλη. Έτσι, όταν ο Έλληνας πρωθυπουργός Αλέξης Τσίπρας χαρακτήρισε την τελευταία πρόταση των πιστωτών «παράλογη», θα μπορούσε να ήταν, διότι, από την ευρεία προοπτική της ανθρώπινης αξιοπρέπειας, ήταν παράλογη. Και όταν ο Ζαν-Κλοντ Γιούνκερ φέρεται να αρνήθηκε να απαντήσει σε μια μεταγενέστερη τηλεφωνική κλήση του Τσίπρα, θα μπορούσε να το είχε πράξει, επειδή ήταν εντελώς μπερδεμένος από τον παραλογισμό στην Ελλάδα.

Το παιχνίδι «τελεσίγραφο» μας διδάσκει ότι η ελληνική αντιπαράθεση δεν μπορεί να γίνει κατανοητή μέσα από το φακό του οικονομικού ορθολογισμού και μόνο. Εκείνοι που προσπαθούν να το πράξουν κινδυνεύουν να κάνουν έναν δαπανηρό λάθος υπολογισμό.

bloombergview.com

Διαβάστε περισσότερα