ΠΓΔΜ: Βυθίζεται στο χάος ελλείψει πολιτικής συναίνεσης

Οι εκλογές στην ΠΓΔΜ, με τη στήριξη της ΕΕ και σκοπό να τερματίσουν την πολιτική κρίση, φαίνεται να οδήγησαν μάλλον σε μια βαθύτερη κρίση, εντείνοντας επικίνδυνα τις σχέσεις μεταξύ των δύο μεγαλύτερων εθνοτικών ομάδων της χώρας. Ο πρόεδρος της χώρας Γκιόργκε Ιβάνοφ έχει αψηφήσει τις εκκλήσεις της ΕΕ, των ΗΠΑ και του ΝΑΤΟ να

αφήσει τους Σοσιαλδημοκράτες και τα κόμματα που εκπροσωπούν το μεγάλη εθνοτική αλβανική μειονότητα να σχηματίσουν κυβέρνηση. Ο Ιβάνοφ υποστηρίζει ότι ένας τέτοιος συνασπισμός θα μπορούσε να απειλήσει την ενότητα της χώρας, καθώς τα Αλβανικά κόμματα θέλουν περισσότερα δικαιώματα για την κοινότητα τους και την ευρύτερη χρήση της αλβανικής γλώσσας. Όμως, οι υποστηρικτές της επίδοξης κυβέρνησης λένε ότι ο Ιβάνοφ προσπαθεί να προστατεύσει την δεξιά πτέρυγα του κόμματος VMRO-DPMNE, το οποίο κυβέρνησε την τελευταία δεκαετία και του οποίου ανώτερα στελέχη ερευνώνται με την υποψία της μεγάλης κλίμακας παράνομης υποκλοπής τηλεφωνικών συνδιαλέξεων και εκτεταμένης διαφθοράς.

«Το κάνει αυτό επειδή το VMRO τον ελέγχει και αυτή είναι η διαταγή τους», λέει η Ραντμίλα Σεκερίνσκα, αντιπρόεδρος των Σοσιαλδημοκρατών (SDSM). Ο αρχηγός του κόμματος Ζόραν Ζάεφ κατηγόρησε τον Ιβάνοφ ότι έχει «οργανώσει πραξικόπημα», αρνούμενος να τον ορίσει ως πρωθυπουργό την περασμένη εβδομάδα, παρότι έχει την υποστήριξη των 67 μελών στο κοινοβούλιο των 120 εδρών, μετά τις εκλογές του περασμένου Δεκεμβρίου.

Η ΠΓΔΜ, μια χώρα περίπου 2,1 εκατομμυρίων κατοίκων, αποσχίστηκε ειρηνικά από την Γιουγκοσλαβία που κατέρρευσε στη δεκαετία του 1990, αλλά κλονίστηκε από μια εξέγερση αλβανόφωνων ανταρτών το 2001. Μετά τη διαμεσολάβηση της ΕΕ και του ΝΑΤΟ, η σύγκρουση σταμάτησε πριν καταλήξει σε εμφύλιο. Οι επικριτές του VMRO-DPMNE κατηγορούν για την τρέχουσα κρίση τον αρχηγό του κόμματος και τον επί χρόνια πρωθυπουργός Νίκολα Γκρουέφσκι. Ο Γκρουέφσκι είχε θεωρηθεί ως ένας φιλοευρωπαίος τεχνοκράτης όταν ανέλαβε τα καθήκοντά του το 2006 και οι ηγέτες της ΕΕ αισθάνονταν ευγνώμονες για τη βοήθεια της κυβέρνησής του στο κλείσιμο της διαδρομής των Δυτικών Βαλκανίων για τους πρόσφυγες και τους μετανάστες το περασμένο έτος. Ο υπουργός Εξωτερικών της Αυστρίας Σεμπάστιαν Κουρτς μίλησε ακόμη και σε μια προεκλογική συγκέντρωση του VMRO-DPMNE τον περασμένο Νοέμβριο.

Αλλά ο Γκρουέφσκι κατηγορείται από ακτιβιστές των ανθρωπίνων δικαιωμάτων και Δυτικούς διπλωμάτες για ένα όλο και πιο αυταρχικό καθεστώς, γεμίζοντας τις κρατικές θέσεις με μέλη του κόμματος και καταστέλλοντας σημαντικά μέσα μαζικής ενημέρωσης και μη κυβερνητικές οργανώσεις. "Ο Γκρουέφσκι και ο στενός κύκλος του είναι έτοιμοι να κάνουν τα πάντα, συμπεριλαμβανομένης και της ενθάρρυνσης μιας εθνοτικής σύγκρουσης, για να ξεφύγουν από τη φυλακή", δήλωσε ο Γιόβε Κεκενόφσκι, λέκτορας πολιτικών επιστημών και συνιδρυτής του κόμματος, ο οποίος εκδιώχθηκε όταν επέκρινε την ηγεσία.

Αλλά χιλιάδες διαδηλωτές, συμπεριλαμβανομένων και πολλών οπαδών του VMRO-DPMNE, έχουν διαμαρτυρηθεί στο κέντρο των Σκοπίων τις τελευταίες ημέρες για την υποστήριξη της θέσης του προέδρου. Φορώντας κασκόλ και κορδέλες σε έντονο κόκκινο και κίτρινο χρώμα, τα χρώματα της σημαίας της ΠΓΔΜ, οι διαδηλωτές κρατούσαν πανό ενάντια στην ΕΕ και τραγουδούσαν πατριωτικά τραγούδια.

Η Σόνια Σπασενόφσκα, μια 50χρονη οικονομολόγος, και ο σύζυγός της ήταν ανάμεσα στους διαδηλωτές την περασμένη Πέμπτη το βράδυ, έχοντας διανύσει 40 χιλιόμετρα από τη δυτική πόλη του Τέτοβο, όπου η πλειοψηφία των κατοίκων είναι Αλβανοί. «Θα θέλαμε να δείξουμε στην Ευρωπαϊκή Ένωση ότι είμαστε ένα σκληρό έθνος και πάντα αγωνιζόμαστε για την πατρίδα μας», δήλωσε. «Αν δεχτούμε την αλβανική πλατφόρμα, αυτό θα σήμαινε το τέλος του έθνους της ΠΓΔΜ». Οι διαμαρτυρίες ήταν κατά κύριο λόγο ειρηνικές, αλλά δύο δημοσιογράφοι ξυλοκοπήθηκαν και η κάμερα τους καταστράφηκε, καθώς προσπαθούσαν να καλύψουν τη διαδήλωση την περασμένη Τρίτη.

Οι Αλβανοί, που αποτελούν περίπου το ένα τέταρτο του πληθυσμού της ΠΓΔΜ, λένε ότι ο Ιβάνοφ είναι αυτός ο οποίος απειλεί την ενότητα της χώρας, μπλοκάροντας μια κυβέρνηση η οποία θα βοηθήσει την κοινότητά τους να αισθάνονται περισσότερο συνδεδεμένοι με το κράτος. «Οι Αλβανοί αισθάνονται πολίτες δεύτερης κατηγορίας στην ίδια τους τη χώρα», δήλωσε ο Κασίφ Μπακιού, επίκουρος καθηγητής δημοσίου δικαίου στο Πανεπιστήμιο του Τέτοβο.

Οι αναλυτές δεν βλέπουν κανένα σημάδι για το τέλος της πολιτικής αστάθειας. «Ακόμα και αν σχηματιστεί μια νέα κυβέρνηση, θα αντιμετωπίσει διαρκείς προκλήσεις, συμπεριλαμβανομένης της αστάθειας στη χώρα και της συνεχής πίεσης από τον Γκρουέφσκι» δήλωσε ο Ντίμιταρ Μπέτσεφ, συνεργάτης της δεξαμενής σκέψης Atlantic Council με έδρα την Ουάσιγκτον. «Αυτή τη στιγμή η χώρα είναι πολύ διχασμένη και το VMRO δεν έχει χάσει τον πυρήνα της υποστήριξή του».

Η τρέχουσα κρίση ξεκινά από το 2015, όταν ο αρχηγός των Σοσιαλδημοκρατών Ζάεφ κατηγόρησε τον Γκρουέφσκι ότι ενορχηστρώνει την παράνομη παρακολούθηση χιλιάδων ανθρώπων, συμπεριλαμβανομένων δικαστών, ξένων διπλωματών, δημοσιογράφων ή ακόμη και μελών του δικού τους υπουργικού συμβουλίου. Ο Ζάεφ έδωσε στη δημοσιότητα ηχογραφήσεις των υποκλοπών για να αποκαλύψει την εκτεταμένη κατάχρηση εξουσίας και την εκλογική νοθεία μεταξύ των ανώτερων αξιωματούχων. Ο Γκρουέφσκι χαρακτήρισε το σκάνδαλο ως μια προσπάθεια από μία ανώνυμη υπηρεσία πληροφοριών του εξωτερικού να καταστρέψει το κόμμα του, υποστηρίζοντας ότι οι ηχογραφήσεις είχαν παραποιηθεί.

Μετά από μια αρχικά διστακτική αντίδραση, η ΕΕ πρότεινε ένα σχέδιο για την επαναφορά της πολιτικής τάξης. Αυτό περιελάμβανε τη δημιουργία μιας ειδικής μονάδας δίωξης για να ερευνήσει τα στοιχεία που παρείχαν οι υποκλοπές - και πρόωρες εκλογές, οι οποίες πραγματοποιήθηκαν τελικά στο τέλος του περασμένου έτους, αφού αναβλήθηκαν δύο φορές.

Το κόμμα του Γκρουέφσκι κέρδισε 51 έδρες στις εκλογές, δύο περισσότερες από τους Σοσιαλδημοκράτες. Αλλά δεν ήταν σε θέση να σχηματίσει ένα βιώσιμο συνασπισμό. Οι Σοσιαλδημοκράτες και τα Αλβανικά κόμματα στη συνέχεια συμφώνησαν σε έναν κυβερνητικό συνασπισμό αλλά ο Ιβάνοφ αρνήθηκε να δώσει στον Ζάεφ εντολή να σχηματίσει μια νέα κυβέρνηση.

Η επικεφαλής εξωτερικής πολιτικής της ΕΕ Φεντερίκα Μογκερίνι τον προέτρεψε να αλλάξει στάση, σε μια επίσκεψή της στην ΠΓΔΜ την περασμένη Πέμπτη. «Ζήτησα από τον Πρόεδρο να προβληματιστεί σχετικά με την μελλοντική πορεία για να ανατρέψει την απόφασή του προς το συμφέρον όλων των πολιτών της χώρας» δήλωσε σε δημοσιογράφους στα Σκόπια.

Η Ρωσία, η οποία όλο και περισσότερο εκφέρει τη γνώμη της στα βαλκανικά ζητήματα τα τελευταία χρόνια, πήρε την πλευρά του Ιβάνοφ, κατηγορώντας τη Δύση ότι τάσσεται υπέρ της δημιουργίας μιας «Μεγάλης Αλβανίας». Το VMRO-DPMNE υποστηρίζει ότι η καλύτερη διέξοδος από την κρίση θα είναι οι νέες εκλογές, που θα πραγματοποιηθούν παράλληλα με τοπικές δημοσκοπήσεις που έχουν ήδη προγραμματιστεί για τον Μάιο.

«Ανεξάρτητα από το αν εμείς ή το SDSM σχηματίσει κυβέρνηση, θα έχει μια πολύ μικρή πλειοψηφία και δεν θα είναι σταθερή μακροπρόθεσμα», δήλωσε ο Αλεξάνταρ Νικολόσκι, γραμματέας του VMRO-DPMNE για τη διεθνή συνεργασία. Ο Γκρουέφσκι πρότεινε μια άλλη διέξοδο: το κόμμα του να στηρίξει μια κυβέρνηση Σοσιαλδημοκρατών αν εγκατέλειπε την πλατφόρμα των αλβανικών κομμάτων. Αλλά οι Σοσιαλδημοκράτες δεν έδειξαν κανένα ενδιαφέρον για την πρόταση.

Η Κβέτε Κονέσκα, αναλύτρια στο Control Risks Group με έδρα το Λονδίνο, λέει ότι η πολιτική κρίση της ΠΓΔΜ είναι πολύ βαθύτερη από μια πάλη για την εξουσία μεταξύ των δύο μεγάλων κομμάτων. «Οι άνθρωποι δεν έχουν εμπιστοσύνη πια - είτε πρόκειται για την αστυνομία, τα δικαστήρια, την κυβέρνηση, ή τα πολιτικά κόμματα. Αυτό είναι ένα μακροπρόθεσμο πρόβλημα που θα μπορούσε να επηρεάσει πολύ περισσότερο την κοινωνία από το αν θα είναι στην κυβέρνηση ο Γκρουέφσκι ή όχι», είπε. «Δεν ξέρουν ποιος θα κάνει κάτι την επόμενη στιγμή, επειδή φαίνεται ότι κανείς δεν είναι πραγματικά σύμφωνος με το Σύνταγμα και το νόμο».

politico.eu

Διαβάστε περισσότερα