Όταν η αμερικανική προπαγάνδα εκμεταλλεύεται αθώα παιδιά

Όμορφος κόσμος, αγγελικά πλασμένος; Αυτό προσπαθούν να μας πείσουν οι φωτογραφίες που κατά κόρον αξιοποιούν οι Ηνωμένες Πολιτείες και το ΝΑΤΟ από τους διαφόρους «ειρηνευτικούς» πολέμους στο Αφγανιστάν και αλλού. Εκεί εικονίζονται κατά συρροήν χαρούμενα παιδιά που συναντούν εξίσου χαρούμενους αμερικανούς στρατιώτες, δημιουργώντας μιάν… ωραία ατμόσφαιρα.

Ο φωτογράφος και ρεπόρτερ του Foreign Policy James Thomas Snyder εκφράζει διακριτικά τις αμφιβολίες του και ζητά έναν «κώδικα ηθικής» για την χρήση των φωτογραφιών: μαρτυρεί ότι

η φωτογραφική εσοδεία του από τις εμπόλεμες ζώνες και η κατόπιν αξιοποίηση των φωτογραφιών από τους αρμόδιους οργανισμούς δημιουργεί μια πολύ έντονη αντίθεση ανάμεσα στην πραγματικότητα του πολέμου και στις ανάγκες προπαγάνδας των κατακτητών (την οποία φυσικά δεν χαρακτηρίζει ως τέτοια).

Γράφει μεταξύ άλλων: «Θυμάμαι μια συγκεκριμένη εικόνα από την αποστολή των ΗΠΑ στο ΝΑΤΟ στις Βρυξέλλες, μία με αμερικανούς στρατιώτες να συναντούν ιθαγενή παιδιά στην Φαρά του Αφγανιστάν. Οι αμερικανοί συνάδελφοί μου ξετρελλάθηκαν, και εμένα μου άρεσε – τι να μη σου αρέσει; Η αγνή χαρά ενός παιδιού είναι προφανής για τον καθένα. Η φωτογραφία αναρτήθηκε έξω από τα γραφεία της αμερικανικής στρατιωτικής αντιπροσωπείας στις Βρυξέλλες, με δικαιολογημένη περηφάνια, αλλά εγώ δεν το χρησιμοποίησα στην καμπάνια μου. Εξήγησα ότι, ενώ ήταν αισθητικά καλή, δεν μεταφέρει τίποτα το πραγματικό ή το συγκεκριμένο για την αποστολή στο Αφγανιστάν. Έκανε τους ανθρώπους να αισθάνονται καλά, αλλά χρειαζόμουν εικόνες που θα μπορούσαν να προσφέρουν περισσότερα. Γι’ αυτό και ένιωσα έκπληξη όταν η ίδια εικόνα εμφανίστηκε σε μια παρόμοια εκστρατεία για την σύνοδο του ΝΑΤΟ στο Σικάγο το 2012, μαζί με πολλές περισσότερες φωτογραφίες των παιδιών. Επρόκειτο για υπερβολικά feel-good φωτογραφίες – απ’ αυτές που μπορείτε να δείτε σε μια καρτ ποστάλ τυπωμένη σε ανακυκλωμένο χαρτί και πωλούμενη προς όφελος της UNICEF». Σε απόλυτη αντίθεση με την μαρτυρούμενη πραγματικότητα του πολέμου.

Η προπαγάνδα, δηλαδή η προσπάθεια εξάπλωσης συγκεκριμένων απόψεων και αντιλήψεων, αποτελεί μιαν απολύτως θεμιτή πρακτική για κάθε καθεστώς, αφ’ ής στιγμής δεν ξεπερνά κάποια όρια. Τι γίνεται όμως όταν δημοκρατικά εκλεγμένα καθεστώτα, όπως των ΗΠΑ και των χωρών του ΝΑΤΟ, προσπαθούν κατ’ εξακολούθησιν να πείσουν τους «κυρίαρχους λαούς» τους ότι στις εμπόλεμες χώρες λαμβάνουν χώρα… εξαιρετικά ταξίδια αναψυχής που γεμίζουν χαρά, ελευθερία και δημοκρατία τον τοπικό πληθυσμό; Πού σταματά η θεμιτή ωραιοποίηση και πού αρχίζει η μαζική εξαπάτηση; Και πού κρύβεται η «αντιπροσωπευτικότητα» του πολιτεύματος σε αυτά τα πλέγματα σχέσεων κυβερνήσεως-πολιτών, τα οποία αλλοτριώνονται σε σχέσεις καθεστώτος-υπηκόων;

Αστυάναξ Καυσοκαλυβίτης