Η ρωσική “αρκούδα” σταματάει πάλι στα σύνορα της Ελλάδας;

Σημαντική κινητικότητα στο ενεργειακό και στο γεωπολιτικό πεδίο, στα Βαλκάνια, παρατηρείται το τελευταίο διάστημα, ειδικά από τη μεριά τη μεριά της Μόσχας. Το γνωστό σχέδιο μεταφοράς ρωσικού φυσικού αερίου «South Stream», αρχίζει να υλοποιείται και μάλιστα ξεκινάει η κατασκευή του επίγειου τμήματος στη Βουλγαρία. Πρόσφατα έγινε γνωστό ότι θα περάσει και από το Κοσσυφοπέδιο. Όπως είναι γνωστό, ο ρωσικός αγωγός επρόκειτο να περάσει και από την Ελλάδα, αλλά αυτό το σχέδιο είτε έχει παγώσει, είτε έχει ματαιωθεί.

Οι

εξελίξεις στο σχέδιο του South Stream, θυμίζουν πολύ τον Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο, όταν ο «Κόκκινος Στρατός» σταμάτησε στη Βουλγαρία, στα σύνορα με την Ελλάδα, και συνέχισε κατόπιν στην Γιουγκοσλαβία. Προφανώς, από τότε πολλά έχουν αλλάξει, αλλά φαίνεται ότι η ιστορία επαναλαμβάνεται, ως έναν βαθμό τουλάχιστον, στην γεωπολιτική της ενέργειας. Ειδικότερα, ο ρωσικός αγωγός θα ποντιστεί στη Μαύρη Θάλασσα, και θα περάσει επίγεια από τη Βουλγαρία και την πρώην Γιουγκοσλαβία, για να καταλήξει στην Ιταλία και στην Κεντρική Ευρώπη.

Η Ελλάδα, όπως είναι γνωστό, ήταν ήδη από την αρχή της δεκαετίας του 2000 στα σχέδια της Μόσχας. Ο ίδιος ο Πούτιν μάλιστα, είχε καταστήσει σαφείς τις ρωσικές προθέσεις επανειλημμένως εδώ και αρκετά χρόνια. Το σχέδιο όμως, άρχισε να βαλτώνει με την άνοδο στην κυβέρνηση του Γ.Παπανδρέου, και πλέον σήμερα σπανίως αναφέρεται η Ελλάδα στις προθέσεις του ρωσικού μονοπωλίου φυσικού αερίου, της Gazprom. Η τελευταία, όπως είναι γνωστό, μαζί με μια ακόμη ρωσική εταιρεία, που δεν αποκλείεται να ήταν «βιτρίνα» της Gazprom, στόχευαν στην εξαγορά της ΔΕΠΑ-ΔΕΣΦΑ, αλλά την τελευταία στιγμή υποχώρησαν, εξαιτίας των ισχυρών πιέσεων που φέρονται να άσκησαν οι ΗΠΑ και οι Βρυξέλλες στην Αθήνα. Αν και, κατά διπλωματικούς κύκλους στη Μόσχα, δεν αποκλείεται η εκδήλωση κάποιου νέου ενδιαφέροντος για τις ελληνικές εταιρείες φυσικού αερίου, όλα δείχνουν ότι μάλλον οι πιθανότητες είναι μικρές.

Ενεργειακές «σφαίρες επιρροής»

Την ίδια στιγμή, η Ελλάδα φαίνεται ότι επιλέγεται για να ενταχθεί σε άλλη ενεργειακή «σφαίρα επιρροής». Όπως και με το τέλος του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου, έτσι και τώρα, στη Δυτική. Όσο «θολά», βέβαια, είναι σήμερα τα όρια ανάμεσα σε Ανατολή και Δύση. Έτσι, προ μηνών, με την εμφάνιση της κρατικής εταιρείας του Αζερμπαϊτζάν, SOCAR, ως κύριας για την εξαγορά του 66% των μετοχών του ΔΕΣΦΑ (Διαχειριστή Εθνικού Συστήματος Φυσικού Αερίου της Ελλάδας), η Ελλάδα εντάσσεται στο σχέδιο του αγωγού ΤΑΡ (Trans Adriatic Pipeline).

Η αζέρικη εταιρεία είναι διαχειρίστρια του αγωγού, ο οποίος θα ξεκινά από τα ελληνοτουρκικά σύνορα (Κήποι Έβρου) και θα καταλήγει στην Ιταλία μέσω Αλβανίας και υποθαλάσσιου αγωγού στην Αδριατική. Η κατασκευή του προβλέπεται να ξεκινήσει το 2014 και η ολοκλήρωση το 2018. Ο ΤΑΡ φαίνεται να έχει σαφές προβάδισμα έναντι του έτερου σχεδίου μεταφοράς αζέρικου αερίου στην Ευρώπη, Nabucco West, που παρακάμπτει την Ελλάδα και ακολουθεί διαδρομή μέσω Βουλγαρίας, Ρουμανίας και Ουγγαρίας μέχρι την Αυστρία. Τόσο ο ΤΑΡ, όσο και ο Nabucco, είναι αμερικανικής (σε σημαντικό βαθμό και ευρωπαϊκής) εμπνεύσεως, με στόχο το «στρίμωγμα» των Ρώσων.

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό με τα ανοίγματα που έχουν γίνει προς τις ΗΠΑ, αλλά και το Ισραήλ, για τα θαλάσσια κοιτάσματα στη Νοτιοανατολική Μεσόγειο, σε ελληνικές και κυπριακές περιοχές, συμβάλλουν στον σχηματισμό μιας εικόνας για το τι μέλλει γενέσθαι στο ενεργειακό «παιχνίδι» στην ευρύτερη γειτονιά μας.

Η κάθοδος στα Βαλκάνια

Μπροστά σε αυτά τα δεδομένα, και εξαιτίας της «κόντρας» που συνεχίζεται ανάμεσα στη Ρωσία και την Ουκρανία, δηλαδή το κυριώτερο έως τώρα πέρασμα των ρωσικών (παλιών σοβιετικών) αγωγών προς την Ευρώπη, η Ρωσία επέσπευσε τις διαδικασίες με τη Σόφια. Σε τέτοιο βαθμό μάλιστα, που η γνωστή –και σχετικώς αντιπολιτευόμενη- ρωσική εφημερίδα Κομμερσάντ είχε τίτλο: «H Gazprom «παραδόθηκε» στη Βουλγαρία» (http://rbth.gr/business/2013/11/05/h_gazprom_paradothike_sti_boylgaria_26249.html). Έτσι, πρόσφατα τη Βουλγαρία υπέγραψε συμφωνία με τη Ρωσία και, σύμφωνα με δημοσιεύματα, άρχισε η κατασκευή του επίγειου τμήματος του South Stream στη γείτονα χώρα. Μετά από μακροχρόνια, σκληρή διαπραγμάτευση, η Βουλγαρία φαίνεται πως αποκόμισε πολλά κέρδη.

Ιδού, σύμφωνα με το παραπάνω δημοσίευμα, τι υπογράφτηκε, μεταξύ άλλων:

1.Δυνατότητα πρόσβασης και σε άλλους προμηθευτές στο «Νότιο Ρεύμα», όπως απαιτεί η Ευρωπαϊκή Ένωση, και η Gazprom δεν είχε δεχθεί να εντάξει σε κανένα από τα άλλα έργα της. Προφανώς, αυτό έγινε κατόπιν πιέσεων της ΕΕ.

2.Η Gazprom προχώρησε σε νέα μείωση στο τιμολόγιο της για τη Βουλγαρία, και, σύμφωνα με τον επικεφαλής της, Αλεξέι Μίλερ, είναι «μια από τις χαμηλότερες στην Ευρώπη».

3.Η Gazprom συμφώνησε να παράσχει δάνειο με ευνοϊκούς όρους για την κατασκευή του αγωγού.

Ρωσικός Δούρειος Ίππος;

Ενδιαφέρον είναι ότι όλα αυτά σημειώνονταν περίπου την ίδια περίοδο που επισκεπτόταν την Ελλάδα ο Ρώσος υπουργός Εξωτερικών –ίσως ο πιο γνωστός σήμερα ΥΠΕΞ στον κόσμο- Σεργκέϊ Λαβρόφ.

Στο μεταξύ, σε πρόσφατη συνέντευξή του στο γαλλικό περιοδικό Nouvel Observateur, ο πρόεδρος της Βουλγαρίας, Ρόσσεν Πλέβνελιεφ, επιχειρεί με κάθε τρόπο να αλλάξει την εικόνα που σχηματίζεται για τη Βουλγαρία στη Δύση. Ο ίδιος λοιπόν, αφού, ούτε λίγο ούτε πολύ δίνει τον «προσωπικό-πολιτικό» λόγο του ότι «η Βουλγαρία δεν είναι ρωσικός Δούρειος Ίππος στην Ευρώπη», και διαβεβαιώνει επανειλημμένως για τον ευρωπαϊκό προσανατολισμό της Σόφιας, λέει, ανάμεσα στα άλλα, για τους Ρώσους: «Επαναλαμβάνω ότι οι Βούλγαροι είναι οι πιο φιλοευρωπαίοι μεταξύ των Ευρωπαίων. Εννοείται βέβαια, ότι για τη Ρωσία, η χώρα μας έχει στρατηγική σημασία. Και, όσον αφορά το σχέδιο του «South Stream», θεωρώ ότι είναι σημαντικό για τη Βουλγαρία, και εγώ είμαι υπέρ. Η Βουλγαρία και η Ρωσία μπορούν να συνεργαστούν στη βάση του αμοιβαίου οφέλους, και του σεβασμού της ευρωπαϊκής νομοθεσίας». (“La Bulgarie n’est pas le cheval de Troie de Moscou en Europe” http://tempsreel.nouvelobs.com/monde/20131108.OBS4682/exclusif-la-bulgarie-n-est-pas-le-cheval-de-troie-de-moscou-en-europe.html).

Στο χορό και το Κόσσοβο

Χθες επίσης, το ρωσικό ΜΜΕ, Russia Today (http://russian.rt.com/article/18125) δημοσιοποίησε την ανακοίνωση του γραφείου Τύπου της κυβέρνησης της Σερβίας, μετά την συνάντηση του πρωθυπουργού Ιβιτς Ντάτσιτς με τον επικεφαλής της Gazprom, Αλεξέϊ Μίλλερ. Εκεί συμφωνήθηκε ότι Ρωσία και Σερβία υποχρεούνται να κατασκευάσουν και μια επιπλέον διακλάδωση-«διχάλα» στον αγωγό, που θα περνάει από το Κόσσοβο-Μετόχι. Κάτι που, γεωπολιτικά, όπως είπαν, εξυπηρετεί την σταθερότητα στην περιοχή. Η έναρξη της κατασκευής του αγωγού στη Σερβία έχει προγραμματιστεί για τις 24 Νοεμβρίου 2013. Εκεί θα κατασκευαστεί αγωγός μήκους 450 χιλιομέτρων, που θα κοστίσει 1,7 δις.ευρώ.