Η ιδιωτικότητα (ή μήπως ηλιθιότητα;) των Ολυμπιακών αξιών

Δεν πρέπει να μας εκπλήσσει το κόστος των χειμερινών Ολυμπιακών Αγώνων στη Ρωσία. Όμως η ρίζα των προβλημάτων στο Σότσι βρίσκεται πολύ πιο βαθιά, στην υποτιθέμενη απολιτική φύση του αθλητισμού, σχολιάζει ο Ian Buruma, καθηγητής Δημοκρατίας, Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων και Δημοσιογραφίας στο Bard College.

Δεν πρέπει να εκπλήσσει κανέναν το γεγονός ότι οι προετοιμασίες για τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες

στο Σότσι κατέληξαν να είναι εξωφρενικά ακριβές και βουτηγμένες στη διαφθορά. Η κλίμακα του υπερβολικού κόστους είναι, ωστόσο, συγκλονιστική. Το κόστος κατασκευής για χιονοδρομικές πίστες, παγοδρόμια, δρόμους, χώρους και γήπεδα για χειμερινά σπορ σε ένα υποτροπικό θέρετρο της Μαύρης Θάλασσας ξεπέρασε τα 50 δις δολάρια. Οι επικριτές λένε ότι τα μισά από αυτά ήταν είτε έχουν κλαπεί ή καταβλήθηκαν ως μίζες στις παρέες του προέδρου Βλαντιμίρ Πούτιν, που απλά έτυχε να κερδίσουν τις μεγαλύτερες συμβάσεις.

Ένας επικριτής, ένας Ρώσος επιχειρηματίας που ονομάζεται Βαλέρι Μορόζοφ, ισχυρίζεται ότι και οι υπάλληλοι στο γραφείο του Πούτιν ζήτησαν απολαβές για τις συμβάσεις. Αφού του είπαν ότι «θα πνιγεί στο αίμα», ο Μορόζοφ εγκατέλειψε τη χώρα. Αλλά τι να περιμένει κανείς σε μια χώρα όπου οι μεγάλες επιχειρήσεις, το οργανωμένο έγκλημα και η πολιτική συμπίπτουν τόσο συχνά; Και, επιπλέον, η Ρωσία δεν είναι η μόνη χώρα όπου τα Ολυμπιακά αθλήματα, οι αγώνες Φόρμουλα Ένα (που επίσης θα γίνουν σε λίγους μήνες στο Σότσι), ή το Παγκόσμιο Κύπελλο Ποδοσφαίρου αποτελούν μια αφορμή για κλοπές και χρηματισμούς.

Στη συνέχεια, υπάρχει το θέμα της παράλογης νομοθεσίας της χώρας υποδοχής, η οποία μπορεί να κάνει μια διεθνή αθλητική διοργάνωση να φαίνεται απρεπής. Οι φυλετικοί νόμοι της ναζιστικής Γερμανίας ίσχυαν σταθερά όταν έγιναν οι Ολυμπιακοί Αγώνες του 1936 στο Βερολίνο, όπως και οι περιορισμοί στην ελευθερία του λόγου στην Κίνα το 2008. Η Ρωσία, από την πλευρά της, ενέκρινε την απαγόρευση της «ομοφυλοφιλικής προπαγάνδας» - έναν νόμο του Πούτιν τόσο γελοίο και χαλαρό ώστε οι αρχές να μπορούν να τον χρησιμοποιήσουν για να συλλάβουν τον οποιοδήποτε.

Ο Πούτιν, ο οποίος δεν κατανοεί καθόλου τις αντιρρήσεις των επικριτών του, διαβεβαίωσε τον κόσμο ότι οι ομοφυλόφιλοι αθλητές και οι επισκέπτες στους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες θα είναι απολύτως ασφαλείς, εφ 'όσον «αφήσουν ήσυχα τα παιδιά». Η υπόθεση εδώ είναι ότι οι ομοφυλόφιλοι είναι παιδεραστές κατά βάθος. Για να είναι ασφαλές το Σότσι, το μόνο που χρειάζεται είναι να συγκρατηθούν μέχρι να επιστρέψουν στις παρακμιακές χώρες τους. Η Ρωσία, εν τω μεταξύ, θα διατηρήσει αξιοπρεπείς παραδοσιακές αξίες. Όπως ενημέρωσε το δήμαρχος του Σότσι Ανατόλι Παχόμοφ το BBC, «εμείς δεν έχουμε (ομοφυλόφιλους) στην πόλη μας».

Αυτό το είδος της μισαλλοδοξίας, με σκοπό να κινητοποιήσουν τα πιο αδαή τμήματα της ρωσικής κοινωνίας που στηρίζουν τον πρόεδρο, υποθάλποντας τις προκαταλήψεις τους, θα έπρεπε να προκαλέσει μεγαλύτερες διαμαρτυρίες. Περισσότεροι από 50 διεθνείς αθλητές των Ολυμπιακών Αγώνων έχουν ήδη εκφράσει δημοσίως την αντίθεσή τους στο νόμο. Θα ήταν καλό εάν μιλούσαν περισσότεροι αθλητές, παρά τις προσπάθειες των ρωσικών διοργανωτών να απαγορεύσουν πολιτικές δηλώσεις.

Όμως η ρίζα των προβλημάτων στο Σότσι βρίσκεται πολύ πιο βαθιά από τις διεφθαρμένες πρακτικές των φίλων του Πούτιν ή την απέχθεια της νομοθεσίας του για την ομοφυλοφιλική προπαγάνδα. Ξανά και ξανά, είτε πρόκειται για τη Βραζιλία ή το Κατάρ που προετοιμάζονται για το Παγκόσμιο Κύπελλο ποδοσφαίρου ή τους Ολυμπιακούς Αγώνες που πραγματοποιήθηκαν σε καταπιεστικές και αυταρχικές κοινωνίες, η ίδια αντίφαση γίνεται εμφανής. Ακόμη και αν η FIFA, η παγκόσμια ομοσπονδία ποδοσφαίρου, ή η Διεθνής Ολυμπιακή Επιτροπή επιμένουν ότι είναι πάνω από την πολιτική, οι μεγάλοι αγώνες τους είναι αντικείμενο πολιτικής εκμετάλλευσης από κάθε είδους καθεστώτα, μερικά από αυτά κάθε άλλο παρά σεβαστά. Ως αποτέλεσμα, ο αθλητισμός γίνεται πολιτική. Και όσο πιο πολύ η FIFA και η ΔΟΕ διακηρύσσουν την πολιτική τους αθωότητα, τόσο το καλύτερο για τα καθεστώτα που χρησιμοποιούν διεθνείς αθλητικές εκδηλώσεις για τους δικούς τους σκοπούς.

Η αντίφαση αυτή ανάγεται στην αρχή του σύγχρονου ολυμπιακού κινήματος. Ο βαρόνος Πιερ ντε Κουμπερτέν, σοκαρισμένος από την ήττα της Γαλλίας σε έναν καταστροφικό πόλεμο με την Πρωσία το 1871, αρχικά είχε ως στόχο να αποκαταστήσει τον ανδρισμό των Γάλλων, ενθαρρύνοντας οργανωμένους αγώνες. Στη συνέχεια, έγινε πιο φιλόδοξος και διεύρυνε το όραμά του και σε άλλες χώρες.

Σε έναν κόσμο που τόσο συχνά σπαράσσεται από στρατιωτικές επιχειρήσεις, ο Κουμπερτέν πίστευε ότι η ειρήνη και η διεθνής αδελφοσύνη θα μπορούσαν να επιτευχθούν με την αναβίωση των αρχαίων Ελληνικών Ολυμπιακών Αγώνων. Επέμεινε από την αρχή ότι οι αγώνες του θα είναι πάνω από την πολιτική, γιατί η πολιτική είναι διχαστική, ενώ ο σκοπός των αγώνων θα είναι να φέρει τους ανθρώπους κοντά. Δεν ήταν όλοι ευχαριστημένοι με αυτήν την ιδέα. Ο Σαρλ Μοράς, ηγέτης της βαθιά αντιδραστικής Action Française, είδε τους Ολυμπιακούς Αγώνες του Κουμπερτέν ως μια φιλελεύθερη αγγλοσαξωνική διαπλοκή για να υπονομεύσουν το φυλετικό σθένος και την εθνική υπερηφάνεια. Αλλά άλλαξε σύντομα γνώμη, όταν παρακολούθησε τους πρώτους σύγχρονους Ολυμπιακούς Αγώνες το 1896 και διαπίστωσε ότι ο διεθνής αθλητισμός δημιούργησε μια καλή ευκαιρία για τον επιθετικό σωβινισμό, τον οποίον ενέκρινε αρκετά.

Ωστόσο, ο Κουμπερτέν επέμενε στο όνειρό του περί απολιτικής αδελφοσύνης. Ο Καρλ Μαρξ περιέγραψε κάποτε το να είσαι απολιτικός ως μια μορφή ιδιωτικότητας. Στην αρχαία Ελλάδα, οι «ιδιώτες» ήταν άνθρωποι οι οποίοι ανησυχούσαν μόνο για τις ιδιωτικές τους υποθέσεις και απέρριπταν κάθε πολιτική ζωή. Ο Κουμπερτέν έκανε την ιδιωτικότητά του κοινή. Κι έτσι, στην ηλικία των 73, ένα χρόνο πριν τον θάνατό του, ο άρρωστος Κουμπερτέν κατάφερε να καταγράψει μια ομιλία, που μεταδόθηκε στο γήπεδο στο Βερολίνο κατά τους Ολυμπιακούς Αγώνες του 1936 , σχετικά με τις αρχές της ισότητας και της αδελφοσύνης. Εν τω μεταξύ, ο Χίτλερ και το πρωτοπαλίκαρο του, εκμεταλλεύονταν τους αγώνες για να ενισχύσουν το κύρος του ναζιστικού Ράιχ.
Και τότε, επίσης, οι αθλητές αποθαρρύνονταν από το να εκφράζουν τις απόψεις τους. Οι διαμαρτυρίες κατά του ρατσισμού των Ναζί κατεστάλησαν με Ολυμπιακές διαλέξεις σχετικά με την απολιτική φύση του αθλητισμού. Ελάχιστοι συμβιβασμοί έγιναν. Οι πινακίδες που απαγόρευαν στους Εβραίους να βρίσκονται σε δημόσιους χώρους διακριτικά απομακρύνθηκαν κατά τη διάρκεια των αγώνων. Και μερικοί Εβραίοι αθλητές και αθλήτριες διακριτικά απορρίφθηκαν από τις εθνικές ομάδες.

Τίποτα δεν έχει αλλάξει από τότε. Σήμερα, η ΔΟΕ εξακολουθεί να τυλίγει τον εαυτό της στον ευγενή μανδύα της απολιτικής Ολυμπιακής «ιδιωτικότητας», ενώ ο Πούτιν χρησιμοποιεί τους Χειμερινούς Ολυμπιακούς Αγώνες για να δοκιμάσει να προσθέσει λάμψη στο ολοένα και περισσότερο αυταρχικό και παραπαίον ρωσικό κράτος. Δεν υπάρχει αμφιβολία ότι οι Αγώνες θα ενθουσιάσουν τους τηλεθεατές σε όλο τον κόσμο. Αλλά ας σκεφτούμε τους ομοφυλόφιλους και άλλους ευάλωτους πολίτες, οι οποίοι θα πρέπει να ζουν κάτω από την διεφθαρμένη και όλο και πιο δεσποτική εξουσία του Πούτιν όταν το πάρτι τελειώσει.

http://www.project-syndicate.org/commentary/ian-buruma-on-how-the-supposed-apolitical-nature-of-sports-has-been-a-boon-for-despots

Διαβάστε περισσότερα