Μπορεί να γίνει πόλεμος στην Ευρώπη σήμερα;

 

Μιλώντας στο ευρωπαϊκό κοινοβούλιο τον περασμένο μήνα, ο Πολωνός υπουργός Οικονομικών Jan Vincent-Rostowski διατύπωσε την εξής ανησυχητική προειδοποίηση: «Πρέπει πάση θυσία να σώσουμε την Ευρώπη. Ο κίνδυνος για έναν πόλεμο στα επόμενα δέκα χρόνια… είναι ένα πιθανό σενάριο. Αν εξαφανιστεί η ευρωζώνη, αν εκραγεί, τότε η ΕΕ δεν θα επιβιώσει. Και αν δεν αντέξει η ΕΕ, το όραμα της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης θα κινδυνέψει, και μπορεί να οδηγηθούμε σε μια κατάσταση, όπου σε κάποια χρόνια ίσως προκύψει κάποιος ακόμη πιο μεγάλος κίνδυνος…».

Πολλοί απόρησαν;

Πόλεμος στην Ευρώπη; Μάλλον απίθανο, ειδικά αν σκεφτούμε ότι οι περισσότεροι από τους Ευρωπαίους σήμερα δεν ήταν καν ζωντανοί την εποχή των τελευταίων μεγάλων συγκρούσεων.

Πράγματι, στις αρχές της δεκαετίας του `90, η Γιουγκοσλαβία διαλύθηκε μέσα από έναν αιματηρό πόλεμο, δίπλα μας. Τότε όμως, όλα αυτά έμοιαζαν απόμακρα, αν και απείχαν ελάχιστες μόνο ώρες απόσταση.

Σήμερα υπάρχουν κάποια βάσιμα επιχειρήματα για το πώς ένας πόλεμος είναι μάλλον απίθανος. Ισχύουν όμως, ειδικά εν όψει της καταιγίδας που απειλεί να σαρώσει την ΕΕ;

Ένα επιχείρημα είναι ότι οι Ευρωπαίοι ηγέτες δεν θα το επιτρέψουν. Αλλά για ποιους ηγέτες μιλάμε; Υπάρχουν οραματιστές; Μάλλον όχι. Και μια κατάρρευση της Ευρώπης, όχι μόνο θα έφερνε στο προσκήνιο ένα νέο τύπο ηγέτη, αλλά αυτός ο νέος τύπος θα επιτάχυνε την κατάρρευση.

Ήδη αρχίζουμε να βλέπουμε αυτόν τον νέο τύπο ηγετών, να εμφανίζεται στις περιφερειακές εθνικές πολιτικές σκηνές. Και δυστυχώς αυξάνεται η επιρροή τους μέρα με τη μέρα.

Οι Φλαμανδοί εθνικιστές, για παράδειγμα, έχουν μετατρέψει τον σχηματισμό μιας βελγικής κυβέρνησης σε απίθανη εξίσωση. Στην Ουγγαρία βλέπουμε επιρροές που οδήγησαν στην ψήφιση Συντάγματος, με γεύση 19ου αιώνα. Οι Αληθινοί Φιλανδοί, και οι Σλοβάκοι νεοφιλελεύθεροι, αν και μειοψηφίες, έχουν καταφέρει να πείσουν τις κυβερνήσεις τους να επιβάλουν σκληρούς όρους στον δανεισμό των Ελλήνων.

Για όλους αυτούς, η εθνική περηφάνια είναι πιο σημαντική από την διάσωση της Ευρώπης. Στην Γαλλία, με τον κίνδυνο το κυβερνών κόμμα να χάσει ψήφους από το Εθνικό Μέτωπο, αρχίζει τώρα και κινδυνολογεί για την παρουσία των Ρομά στη χώρα.

Ομοίως, στην Ολλανδία, οι εκεί ακροδεξιοί πιέζουν την κυβέρνηση να πάρει μια παράλογα εχθρική στάση απέναντι στην συμμετοχή της Βουλγαρίας και της Ρουμανίας στη Συνθήκη Σένγκεν. Τα παραδείγματα είναι άπειρα.

Οι πολιτικοί αυτού του είδους χαρακτηρίζονται, όχι από τάσεις συμβιβασμού, αλλά από μια υπεράσπιση των εθνικών συμφερόντων, ασχέτως κόστους, πολεμώντας πραγματικές, ή και φανταστικές απειλές, και «διορθώνοντας ιστορικά λάθη». Τι θα κάνουν αν ποτέ αναλάβουν την εξουσία; Θα απογοητεύσουν τους ψηφοφόρους τους, θα δείξουν αδυναμία, θα διαπραγματευτούν; Ή θα το πάνε μέχρι τέλους;

Ένα άλλο επιχείρημα είναι ότι «Δεν υπάρχουν πλέον λόγοι για έναν ευρωπαϊκό πόλεμο». Έτσι νομίζουμε. Η ευρωπαϊκή όμως προσπάθεια για ολοκλήρωση των τελευταίων χρόνων, και η κοινωνική και οικονομική επ