Αίγυπτος: σαν να μην πέρασε μια μέρα ή μήπως όχι;

Θέμα χρόνου, ή ακόμη και ωρών, θεωρείται η επίσημη ανακοίνωση της υποψηφιότητας για την προεδρική θέση του ισχυρού άνδρα της Αιγύπτου, του Αμπντέλ Φατάχ αλ Σίσι. Ο αλ Σίσι, τη Δευτέρα το πρωί, προήχθη από στρατηγός σε στρατάρχη από τον προσωρινό πρόεδρο Άντλι Μανσούρ, τον άνθρωπο δηλαδή που ο ίδιος «έχρισε» μεταβατικό πρόεδρο μετά την ανατροπή Μούρσι. Και τη Δευτέρα το απόγευμα, πήρε το «πράσινο φως» από το Ανώτατο Στρατιωτικό Συμβούλιο, στο οποίο προεδρεύει, να προχωρήσει σε κατάθεση υποψηφιότητας προς «ικανοποίηση

Η, κατά πολλούς αναμενόμενη και προσεκτικά μεθοδευμένη, αυτή εξέλιξη έρχεται ενώ στους αιγυπτιακούς δρόμους το αίμα συνεχίζει να ρέει άφθονο. Αφορμή, αυτή τη φορά, η συμπλήρωση τριών χρόνων, το Σάββατο 25 Ιανουαρίου, από την έναρξη των διαδηλώσεων που κατέληξαν στην εκδίωξη του, επί 30ετίας απόλυτου άρχοντα της χώρας Χόσνι Μουμπάρακ από την εξουσία. Τουλάχιστον 49 είναι οι νεκροί από τις σφοδρότατες συγκρούσεις κυρίως στο Κάιρο ανάμεσα στην αστυνομία και σε διαδηλωτές που πρόσκεινται στον ανατραπέντα Μουχάμαντ Μούρσι και την ισλαμιστική «Μουσουλμανική Αδελφότητα» αλλά και μεταξύ των τελευταίων και υποστηρικτών του στρατού. Επισήμως, οι συλλήψεις έφτασαν τις 1.000 και οι τραυματίες τους εκατοντάδες.

Την πολιτική αστάθεια εντείνει και η αυξανόμενη δράση ακραίων ισλαμιστικών ενόπλων ομάδων, η οποία πλέον είναι ξεκάθαρο ότι έχει κατά πολύ ξεπεράσει τα όρια της χερσονήσου του Σινά, όπου βρίσκονται σε εξέλιξη εκκαθαριστικές επιχειρήσεις εναντίον τους από τον Αύγουστο. Τελευταίο ηχηρό «δείγμα γραφής», οι έξι βομβιστικές επιθέσεις της περασμένης Παρασκευής, με στόχο κυρίως κτίρια της κρατικής μηχανής, όπως είναι η έδρα της αστυνομίας στο Κάιρο. Μπορεί ο απολογισμός να μην ήταν τόσο αιματηρός (έξι νεκροί και περίπου 100 τραυματίες), όμως ο συμβολισμός είναι βαρύς και υποσκάπτει το προφίλ του επάρκειας των αιγυπτιακών δυνάμεων ασφαλείας. Ενισχύθηκε δε από βίντεο που αναρτήθηκε στο you tube και διατείνεται ότι δείχνει την κατάρριψη στρατιωτικού ελικοπτέρου από ισλαμιστές ενόπλους στο Σινά. Την ευθύνη για την πλειοψηφία των επιθέσεων, και την κατάρριψη του ελικοπτέρου, διεκδικεί η οργάνωση «Ανσάρ Μπαϊτάλ Μακντίς», που δηλώνει «συγγένεια» με την «αλ Κάιντα». Αυτό δεν εμπόδισε την, υπό το στρατό, κυβέρνηση να «δείξει» ως «ηθικούς αυτουργούς» την ισλαμιστική «Μουσουλμανική Αδελφότητα» και τους οπαδούς της.

Αυτό το πολιτικό σκηνικό αβεβαιότητας και αστάθειας, που συμπληρώνεται από την ολοένα σκληρότερη καταστολή κάθε αντίδρασης και τη διαρκώς επιδεινούμενη πορεία της αιγυπτιακής οικονομίας, πολλοί αναλυτές δεν διστάζουν να το περιγράψουν ως «πρώτης τάξης έδαφος» για εμφύλια αντιπαράθεση. Σε αυτό ακριβώς το έδαφος, αναμένεται η επίσημη ανακοίνωση της υποψηφιότητας του στρατάρχη αλ Σίσι και η διεξαγωγή της προεκλογικής εκστρατείας. Και μάλιστα της προεδρικής προεκλογικής εκστρατείας, καθώς την Κυριακή ανακοινώθηκε από τον μεταβατικό πρόεδρο Μανσούρ ότι οι προεδρικές εκλογές θα γίνουν το αργότερο μέχρι τα μέσα Απριλίου και θα προηγηθούν τελικά των βουλευτικών.

Η ανακοίνωση πυροδότησε σειρά αντιφατικών αντιδράσεων. Πολλά κοσμικά κόμματα την υποδέχτηκαν θετικά εκτιμώντας ότι είναι αναγκαία η όσο το δυνατόν γρηγορότερη ανάδειξη μιας νέας εξουσίας που θα κληθεί ν’ αντιμετωπίσει το κλιμακούμενο χάος. Εντούτοις, πολλές πολιτικές δυνάμεις, συμπεριλαμβανομένων οργανώσεων και κινημάτων δικαιωμάτων και πολιτικών – ατομικών ελευθεριών που πρωτοστάτησαν στην ανατροπή Μουμπάρακ αλλά και στην κριτική κατά του ανατραπέντος προέδρου Μούρσι και της διακυβέρνησης από την «Μουσουλμανική Αδελφότητα» (την οποία παρομοίαζαν σε αυταρχισμό με αυτήν του Μουμπάρακ) εξέφρασαν έντονη ανησυχία τονίζοντας ότι η ανάδειξη προέδρου πριν από το νέο κοινοβούλιο εμπεριέχει τον κίνδυνο το σύνολο της εκτελεστικής εξουσίας να περάσει στα χέρια του μέχρις ότου γίνουν και οι βουλευτικές εκλογές (καθώς θα είναι ο μόνος εκλεγμένος θεσμός μετά την ανατροπή Μούρσι).

Μια τέτοια εξέλιξη, σημειώνουν, θα επηρεάσει όχι μόνο τις βουλευτικές εκλογές αλλά και την εφαρμογή του νέου συντάγματος το οποίο, ήδη, έχει γίνει αντικείμενο αμφισβήτησης. Αμφισβητείται τόσο για το περιεχόμενό του (επικριτές υπογραμμίζουν ότι «σιγοντάρει» τη διατήρηση της ανεξέλεγκτης εξουσίας του στρατού και αφήνει περιθώρια για σκληρότερα μέτρα καταστολής και επαναφορά των συνθηκών της εποχής Μουμπάρακ) όσο και για τον τρόπο έγκρισής τους, δια μέσου ενός δημοψηφίσματος, όπου δεν συμμετείχε η «Μουσουλμανική Αδελφότητα», ο στρατός βρισκόταν μέσα σε όλα τα εκλογικά κέντρα και καταγράφηκαν αρκετές παρατυπίες.

Τρία χρόνια μετά τις ιστορικές στιγμές της λαϊκής εξέγερσης στην πλατείας Ταχρίρ και την ανατροπή Μουμπάρακ η Αίγυπτος μοιάζει να βρίσκεται ακόμη σε σταυροδρόμι. Αρκετοί μιλούν ήδη για «χαμένη ευκαιρία», οπισθοδρόμηση και αποκατάσταση του καθεστώτος Μουμπάρακ καθώς η επικράτηση του αλ Σίσι στις επικείμενες προεδρικές εκλογές θεωρείται δεδομένη. Κάποιοι άλλοι, όμως, διαφωνούν. Επισημαίνουν ότι ό,τι έχει μεσολαβήσει τα τρία αυτά χρόνια ίσως δεν μοιάζει με αυτό που έχουμε στο μυαλό μας ως «δρόμο προς τη δημοκρατία» αλλά έχει διαμορφώσει άλλες κοινωνικές δυναμικές και στάσεις και ότι σε αντίθεση με παλαιότερα ούτε η εικόνα του στρατού είναι άφθαρτη, ούτε ο κόσμος νιώθει ανήμπορος ν’ αλλάξει τα πράγματα και να αντιδράσει. Αν όντως αυτό ισχύει μένει να φανεί, όπως και το προς σε ποια κατεύθυνση θα αντιδράσει ο κόσμος, καθώς η αναβίωση του διπόλου «στρατός – Μουσουλμανική Αδελφότητα» τείνει να συνθλίψει κάθε διαφορετική φωνή που αμφισβητεί εκ θεμελίων την κυρίαρχη τάξη και το υπάρχον σύστημα.

Το βέβαιο είναι ότι τις εξελίξεις παρακολουθούν με μεγάλο ενδιαφέρουν πολλές άλλες δυνάμεις, (σε περιφερειακό και παγκόσμιο επίπεδο) δεδομένης της γεωστρατηγικής θέσης της Αιγύπτου και του ρόλου της στον αραβικό και μουσουλμανικό κόσμο. Και ως γνωστόν οι δυνάμεις αυτές δεν είθισται να μένουν αμέτοχες σε γεγονότα που αφορούν τα σχέδια και τα συμφέροντά τους.