To Ευρωπαϊκό – Αμερικάνικο Όνειρο

Σήμερα, τρεις ευρωπαϊκές χώρες είναι μεταξύ των επτά μεγαλύτερων οικονομιών του κόσμου. Σε δέκα χρόνια από τώρα, μόνο δύο θα παραμείνουν. Μέχρι το 2030, μόνο η Γερμανία θα εξακολουθεί να είναι στη λίστα και μέχρι το 2050, δεν θα υπάρχει καμιά. Πράγματι, μέχρι τότε, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα είναι ο μοναδικός εκπρόσωπος της Δύσης στην πρώτη επτάδα, γράφει ο Χαβιέ Σολάνα, πρώην Γραμματέας του ΝΑΤΟ.

Αυτό σημαίνει ότι τα ευρωπαϊκά κράτη είναι πολύ

μικρά για να ανταγωνιστούν χωριστά στον κόσμο του εικοστού πρώτου αιώνα. Είναι τόσο απλό. Μέχρι το 2030, σύμφωνα με την Παγκόσμια Τράπεζα, θα υπάρχουν δύο δισεκατομμύρια άνθρωποι, κυρίως Ασιάτες, στη μεσαία τάξη. Η πίεση στους πόρους του πλανήτη, στα αγαθά, το νερό και τα τρόφιμα θα είναι τεράστια, κάνοντας μια παγκόσμια εξισορρόπηση σχεδόν αναπόφευκτη. Και σε έναν κόσμο που χαρακτηρίζεται από αλληλεξάρτηση και συνεχή αλλαγή, η Ευρώπη θα διαπιστώσει ότι η ενότητα είναι δύναμη.

Πράγματι, εάν οι Ευρωπαίοι δεν εργαστούν προς την ολοκλήρωση, οι αναδυόμενες χώρες μπορούν να τους ξεπεράσουν, όσον αφορά την τεχνολογική ανάπτυξη, τη δημιουργία θέσεων εργασίας, το κόστος παραγωγής, το ταλέντο και τη δημιουργικότητα. Η Ευρωπαϊκή Ένωση εξακολουθεί να είναι ο τόπος όπου οικονομικοί και κοινωνικοί θεσμοί εξασφαλίζουν μια καλύτερη ποιότητα ζωής. Υπό αυτή την έννοια, η ζήτηση για μια ευρωπαϊκή φωνή στον κόσμο είναι σαφής -ο πρώην πρόεδρος της Βραζιλίας, Λουίς Ινάσιο Λούλα ντα Σίλβα, μίλησε για την ΕΕ ως μια «μοναδική διεθνή κληρονομιά»- διότι εγγυάται τις αξίες που αντιπροσωπεύουν την ανθρωπότητα στις καλύτερες στιγμές της.

Οι αξίες αυτές ενσωματώνονται εν μέρει στα καλά ανεπτυγμένα κράτη πρόνοιας της Ευρώπης, τα οποία αποτελούν σημαντική συνιστώσα της συλλογικής ταυτότητας των Ευρωπαίων και ένα κύριο σημείο υπερηφάνειας. Είναι αλήθεια, όσον αφορά την οικονομική ισότητα, υπάρχει μόνο μια διαφορά δύο προς ένα στο κατά κεφαλήν ΑΕΠ μεταξύ της πλουσιότερης πολιτείας των ΗΠΑ και την φτωχότερη (εκτός της Περιφέρειας της Κολούμπια), ενώ στην ΕΕ η αναλογία είναι 6,5 προς ένα. Αλλά, από την άποψη των συνθηκών μέσα στις πολιτείες των ΗΠΑ και στις χώρες της ΕΕ, τα πράγματα είναι πολύ διαφορετικά.

Ο μέσος συντελεστής Gini (όπου το μηδέν είναι η απόλυτη ισότητα και το ένα είναι η απόλυτη ανισότητα) στην Ευρώπη είναι 0,30, σε σύγκριση με το 0,45 στις ΗΠΑ. Ο συντελεστής της Κίνας είναι 0,47. Η αμερικανική κοινωνία είναι πολύ άνιση (και της Κίνας είναι λίγο περισσότερο). Στην Ευρώπη, ισχύει το αντίθετο. Οι κοινωνίες της είναι πολύ πιο ισότιμες, ενώ η σύγκλιση μεταξύ τους απέχει ακόμα πολύ (αυτό είναι, πράγματι, το μεγάλο έργο που αντιμετωπίζει η Ευρώπη).

Από αυτή την προοπτική, δεν είναι δύσκολο να κατανοήσουμε τη διεθνή έκκληση της Ευρώπης. Σκεφτείτε το εξής πείραμα σκέψης (μια παραλλαγή του «πέπλου της άγνοιας» που έπλασε ο φιλόσοφος John Rawls στην προσπάθειά του να σχεδιάσει μια δίκαιη κοινωνία): Λαμβάνοντας υπόψη το επίπεδο και την ποιότητα της κοινωνικής προστασίας, τη δημόσια εκπαίδευση και την υγειονομική περίθαλψη στην ΕΕ και τις ΗΠΑ, και χωρίς να γνωρίζετε εκ των προτέρων ποια θα ήταν η κοινωνική θέση σας σε κάθε κοινωνία, που θα προτιμούσατε να γεννηθείτε;

Αλλά, αν η Ευρώπη θέλει να διατηρήσει τους κοινούς θεσμούς της ευημερία της, θα πρέπει να δημιουργήσει οικονομική ανάπτυξη, προκειμένου να πληρώσει γι ‘αυτούς. Αυτό σημαίνει αύξηση της παραγωγικότητας και ενίσχυση της ανταγωνιστικότητας – και, εξίσου σημαντικό, την υποστήριξη της θέσης της Ευρώπης στον κόσμο.
Οι Ευρωπαίοι έχουν ένα νέο λόγο για να ελπίζουν, καθώς επιδιώκουν την επίτευξη των στόχων αυτών: μια διατλαντική συμφωνία ελεύθερου εμπορίου. Όχι πολύ καιρό πριν, στη δεκαετία του 1980, η Ευρώπη απορρίφθηκε (κυρίως από τους συντηρητικούς Αμερικανούς) με τον όρο «ευρωσκλήρωση». Η δεκαετία που ακολούθησε την πετρελαϊκή κρίση του 1979 σημαδεύτηκε από μια απότομη αύξηση της ανεργίας, τη φορολογική παράλυση, και, μάλιστα, το πάγωμα των διαπραγματεύσεων ένταξης για την Ισπανία και την Πορτογαλία. Οι ευρωπαϊκές οικονομίες ήταν σε στασιμότητα, ενώ οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία αναπτύσσονταν.

Εκείνο τον καιρό, η κοινή αγορά της Ευρώπης δεν ήταν ακόμη μια ενιαία αγορά. Στη συνέχεια, συνέβη μια ιστορική σύγκλιση των εθνικών συμφερόντων και των ιδεολογικών θέσεων (από τους Σοσιαλιστές του Φρανσουά Μιτεράν ως τους Συντηρητικούς της Μάργκαρετ Θάτσερ και τους Χριστιανοδημοκράτες του Χέλμουτ Κολ). Με μεγάλη διορατικότητα, οι ηγέτες της Ευρώπης κατέληξαν στο συμπέρασμα ότι ήταν η έλλειψη της ενσωμάτωσης των οικονομιών τους που εμπόδιζε την Ευρώπη να αναπτυχθεί τόσο έντονα όπως οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία.

Η λύση ήταν να δημιουργηθεί μια πολύ μεγαλύτερη αγορά: μια ενιαία αγορά. Η προσπάθεια αυτή κορυφώθηκε με την Ενιαία Ευρωπαϊκή Πράξη του 1986, η οποία έθεσε τα θεμέλια για τον ενάρετο κύκλο της ισχυρής ανάπτυξης και τη μείωση της ανεργίας στη δεκαετία του 1990.

Σήμερα, η Διατλαντική Συνεργασία Εμπορίου και Επενδύσεων (ΤΤΙΡ) είναι επιτέλους στο τραπέζι, με την υπόσχεση να ενισχύσει την ανάπτυξη τόσο στην ΕΕ όσο και στις ΗΠΑ. Το 2012, οι εξαγωγές των ΗΠΑ προς την ΕΕ ανήλθαν σε περίπου 206 δις ευρώ, ενώ οι εξαγωγές της ΕΕ προς τις ΗΠΑ ανήλθαν σε σχεδόν 300 δις ευρώ. Τριάντα εκατομμύρια θέσεις εργασίας στην Ευρώπη (περίπου 10% του συνολικού εργατικού δυναμικού) εξαρτάται από το εξωτερικό εμπόριο. Οι ποσότητες είναι τεράστιες, γεγονός που υποδηλώνει ότι η ΤΤΙΡ θα μπορούσε να έχει μια επίδραση συγκρίσιμη με εκείνη της ενιαίας αγοράς για την Ευρώπη.

Αλλά η αξιοποίηση του δυναμικού της ΤΤΙΡ απαιτεί την ολοκλήρωση του εγχειρήματος της ευρωπαϊκής ολοκλήρωσης. Αυτή η διαδικασία είναι μακρά και αργή, αλλά είναι ο μόνος τρόπος για να διατηρηθεί η σημασία της Ευρώπης ως διεθνής παράγοντας, έχοντα κάτι να πει και να προσφέρει. Πράγματι, υπήρξε αυτή η διαδικασία – που βρίσκεται τώρα στην έβδομη δεκαετία της – η οποία επέτρεψε στους Ευρωπαίους να απολαμβάνουν το υψηλότερο βιοτικό επίπεδο στον κόσμο.

project-syndicate