Αναγκαία η ορθολογική διαχείριση του νερού άρδευσης

του Νίκου Αβουκάτου

Στην Ελλάδα, η αρδευόμενη γεωργία ευθύνεται για τη διατάραξη των υδατικών ισοζυγίων διαφόρων περιοχών και τη δημιουργία ελλείψεων νερού. Σήμερα, οποιαδήποτε αύξηση της γεωργικής παραγωγής πρέπει απαραίτητα να βασίζεται στη σωστή εκτίμηση των αναγκών σε νερό των καλλιεργειών και σε σημαντικές βελτιώσεις στη λειτουργία, διαχείριση και απόδοση των αρδευτικών συστημάτων.

Η απαίτηση για αύξηση της παραγωγής συνδέεται με αύξηση της κατανάλωσης αρδευτικού νερού και η πρόκληση έγκειται στην αναζήτηση

διαδικασιών για περισσότερη παραγωγή με λιγότερο νερό.«Οι επιστήμονες, οι τεχνικοί και όλοι όσοι διαμορφώνουν αποφάσεις χρειάζεται να αξιολογήσουν τα πλεονεκτήματα και τα μειονεκτήματα των σύγχρονων αρδευτικών τάσεων και να βρουν καινοτόμες λύσεις και μεθόδους εξοικονόμησης αρδευτικού νερού με σκοπό την υιοθέτηση αειφόρων αρδευτικών πρακτικών», επισημαίνει ο Δημήτρης Παπαμιχαήλ,Καθηγητής Αρδεύσεων και Υδρολογίας Τμήμα Γεωπονίας Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.

Σύμφωνα λοιπόν με τον κ.Παπαμιχαήλ καθίσταται επιτακτική η ανάγκη της ορθολογικής διαχείρισης του αρδευτικού νερού για αυτό και προτείνει μια σειρά ενεργειών μεταξύ των οποίων είναι:

Η ελαχιστοποίηση των απωλειών μεταφοράς, διανομής και εφαρμογής του νερού στα αρδευτικά δίκτυα, ο σωστός σχεδιασμός των μεθόδων άρδευσης, η ακριβής εκτίμηση των αναγκών σε νερό άρδευσης των καλλιεργειών, με τη βοήθεια φυτικών συντελεστών προσαρμοσμένων στις ελληνικές συνθήκες, η διερεύνηση σχέσεων νερού – απόδοσης καλλιεργειών, ο εντοπισμός των περιόδων που είναι ευαίσθητες τόσο στην τελική απόδοση όσο και στη διαμόρφωση της ποιότητας, η επαναχρησιμοποίηση υποβαθμισμένων νερών, η συνεχής παρουσία εξειδικευμένων γεωπόνων στο χωράφι και η ανάπτυξη αρδευτικής συνείδησης των αγροτών, μέσω της κατάλληλης εκπαίδευσης.

Όπως εξηγεί ο ίδιος « για την ελαχιστοποίηση του κόστους άρδευσης πρέπει να δοθεί ιδιαίτερη προσοχή επειδή οι διαμορφούμενες συνθήκες παγκοσμιοποίησης της οικονομίας και ο σκληρός ανταγωνισμός που αυτή συνεπάγεται, όπως και η ανειλημμένη απόφαση της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μείωση ή και την κατάργηση των επιδοτήσεων, δημιουργούν ασφυκτικές πιέσεις στη διάθεση των ελληνικών αγροτικών προϊόντων στην Ελληνική, Ευρωπαϊκή και παγκόσμια αγορά.Η επιβίωση των προϊόντων μας θα εξαρτηθεί σε μεγάλο βαθμό από τη συμπίεση του κόστους παραγωγής, ένα μεγάλο μέρος του οποίου οφείλεται στις δαπάνες άρδευσης.

Μεταξύ των άλλων μέτρων που πρέπει να ληφθούν για την αποτελεσματική χρήση του νερού είναι η αποκατάσταση των φθορών των αρδευτικών δικτύων, η σωστή συντήρησή τους, ο εκσυγχρονισμός τους με συσκευές ρύθμισης και μέτρησης της ροής, η μελέτη της μετατροπής των ανοικτών αρδευτικών δικτύων σε κλειστά υπό πίεση, ο προγραμματισμός των αρδεύσεων με βάση τις συνθήκες κάθε περιοχής και τις ανάγκες σε νερό των καλλιεργειών, η ενημέρωση των αγροτών για τις ανάγκες σε νερό, η καθοδήγησή τους στην πράξη με πιλοτικές εφαρμογές, η ενίσχυσή τους για εγκατάσταση σύγχρονων συστημάτων, η τιμολόγηση του αρδευτικού νερού και η επιβολή οικονομικών κυρώσεων σε περιπτώσεις υπέρβασης του ανώτατου ορίου κατανάλωσης νερού ανά καλλιέργεια στην περιοχή.

Η εφαρμογή των παραπάνω προϋποθέτει την εναρμόνιση με την κοινοτική οδηγία 2000/60, την ενίσχυση των φορέων διαχείρισης υδατικών πόρων με εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό και υλικοτεχνική υποδομή και την ύπαρξη μιας ισχυρής και αποτελεσματικής υπηρεσίας Εγγείων Βελτιώσεων, που θα έχει εξειδικευμένο επιστημονικό προσωπικό, επαρκή οικονομική υποστήριξη και συνεχιζόμενα προγράμματα κατάρτισης των αγροτών.

Η εισαγωγή της σύγχρονης τεχνολογίας και της πληροφορικής με τη χρήση μαθηματικών μοντέλων είναι απαραίτητη για τον ορθολογικό προγραμματισμό των αρδεύσεων και την καλύτερη διαχείριση του αρδευτικού νερού. Τα μοντέλα επιτρέπουν τη συνεχή παρακολούθηση της υγρασίας του εδάφους έτσι ώστε στο ενδεικνυόμενο επίπεδο εδαφικής υγρασίας να εφαρμόζεται η απαιτούμενη ποσότητα αρδευτικού νερού.

«Είναι αυτονόητο ότι τα παραπάνω δεν μπορούν να επιτευχθούν σε επίπεδο παραγωγού αλλά με την εκπόνηση ερευνητικών προγραμμάτων από Πανεπιστήμια και Ερευνητικά Ινστιτούτα, τα αποτελέσματα των οποίων θα δώσουν πολύτιμες γνώσεις στους φορείς διαχείρισης του αρδευτικού νερού για την καθοδήγηση των παραγωγών τόσο με τη λειτουργία γραφείων αρδεύσεων, όσο και με την τηλεενημέρωσή τους», υπογραμμίζει ο κ. Παπαμιχαηλ.