Προς κάλπες τον Οκτώβριο

Του Λάμπρου Καλαρρύτη, εφημερίδα ΠΑΡΑΠΟΛΙΤΙΚΑ

Ξέρεις ποια ήταν η ιδιαιτερότητα αυτών των ευρωεκλογών;

- Οτι για πρώτη φορά ο ΣΥΡΙΖΑ βγήκε πρώτο κόμμα.

- Οχι μόνο. Οτι αυτές οι ευρωεκλογές μάς έβαλαν στην πιο παρατεταμένη προεκλογική περίοδο των τελευταίων ετών.

Η συζήτηση αυτή μεταξύ δύο υπουργών στη Βουλή έγινε με αφορμή την εκτίμηση,

σε ομήγυρη με «γαλάζιους» βουλευτές, ότι, έτσι όπως έχει διαμορφωθεί η κατάσταση σε επίπεδο οικονομίας, πολιτικής ρευστότητας και επαπειλούμενης κοινωνικής έντασης, οι πρόωρες εκλογές είναι θέμα χρόνου. Αυτό που δεν γνώριζαν οι δύο υπουργοί όταν μιλούσαν είναι ότι ένας τρίτος συνάδελφός τους είχε ήδη ζητήσει νομική γνωμοδότηση για το πόσο νωρίτερα από τον Μάρτιο του 2015 μπορεί να γίνει η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας. Ο λόγος για τον οποίο ζητήθηκε η γνωμοδότηση είναι ότι υπάρχει σχεδιασμός για πρόωρες εκλογές τον Οκτώβριο - και βέβαια ο συγκεκριμένος (κορυφαίος) υπουργός δεν κινήθηκε ερήμην του Μαξίμου. Το σκεπτικό είναι να συνδυαστούν οι πρόωρες εθνικές εκλογές με την πρόωρη εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας, η οποία θα αποτελέσει πρόσχημα και καταλύτη για τις εξελίξεις.

ΕΡΜΗΝΕΙΕΣ. Η νομική γνώμη ζητήθηκε διότι υπάρχουν διαφορετικές απόψεις για το αν το άρθρο 32 του Συντάγματος μπορεί να ερμηνευθεί με τρόπο ώστε η εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας να διεξαχθεί έως και έξι μήνες νωρίτερα ή αν το ανώτατο χρονικό όριο μετάθεσης είναι μικρότερο. «H εκλογή του Προέδρου της Δημοκρατίας από τη Bουλή γίνεται με ονομαστική ψηφοφορία και σε ειδική συνεδρίαση, που συγκαλείται από τον πρόεδρο της Bουλής έναν τουλάχιστον μήνα πριν λήξει η θητεία του», προβλέπεται στο Σύνταγμα.

Τα αίτια που ωθούν σε σχεδιασμό πρόωρων εκλογών είναι η βαθιά και παρατεταμένη αβεβαιότητα που προκύπτει από την απόφαση του ΣΥΡΙΖΑ να προκαλέσει εκλογές, καταψηφίζοντας οποιαδήποτε πρόταση σχετικά με το πρόσωπο του επόμενου Προέδρου της Δημοκρατίας.

Ο Αντώνης Σαμαράς πιστεύει και δηλώνει ότι θα βρει τους 180 βουλευτές που χρειάζονται για την εκλογή, επειδή όμως αυτή είναι μια υπόθεση που μπορεί να επιβεβαιωθεί, μπορεί και όχι, όλο το χρονικό διάστημα μέχρι τον Μάρτιο του 2015 θα μετατραπεί σε άτυπη προεκλογική περίοδο, με ό,τι αυτό συνεπάγεται. Πρόκειται για μια εξέλιξη που διόλου δεν χαροποιεί τους δανειστές, οι οποίοι βλέπουν ήδη σημάδια αποσυντονισμού της κυβέρνησης και δυσκολίας υλοποίησης των πολιτικών για τις οποίες έχει δεσμευθεί. Επιπλέον, και οι ίδιοι οι υπουργοί παραδέχονται ότι, μετά τον ανασχηματισμό, σχεδόν τα πάντα έχουν τελματώσει ακριβώς λόγω της αβεβαιότητας σε σχέση με τις εξελίξεις.

«ΞΗΛΩΜΑ». Στο Μέγαρο Μαξίμου, εξάλλου, παρακολουθούν με ανησυχία μια αλληλουχία γεγονότων, που επιτείνουν την κατάσταση και ενισχύουν την άποψη ότι οι πρόωρες εκλογές ίσως αποτελούν τη μόνη «φυγή προς τα εμπρός» - αν και αρκετοί εκτιμούν ότι θα πρόκειται για άλμα στο κενό.

Οι αλλεπάλληλες δικαστικές αποφάσεις που δικαιώνουν διάφορες κατηγορίες εργαζομένων και συνταξιούχων, ακυρώνοντας πλειάδα κυβερνητικών αποφάσεων, στην ουσία «ξηλώνουν» σταδιακά όλο και μεγαλύτερο μέρος του Μνημονίου, ανοίγοντας διαρκώς νέες τρύπες στον Προϋπολογισμό.

Τα «κόκκινα δάνεια» των τραπεζών, τα οποία έχουν ήδη φθάσει τα 77 δισ. ευρώ, και οι ληξιπρόθεσμες οφειλές προς το Δημόσιο, που έχουν ξεπεράσει τα 66 δισ. (πλέον προστίθεται 1 δισ. ευρώ νέα χρέη κάθε μήνα!), αποτελούν αδιάψευστο τεκμήριο της αδυναμίας όλο και περισσότερων πολιτών να ανταποκριθούν στις υποχρεώσεις τους. Και όλα αυτά χωρίς να έχει έρθει ακόμα ο φετινός… λογαριασμός στους φορολογούμενους. Αυτή η κατάσταση προοιωνίζεται οικονομικό και κοινωνικό αδιέξοδο στα όρια του κραχ και συνιστά από μόνη της λόγο για πρόωρες εκλογές.

ΤΟ ΕΠΙΧΕΙΡΗΜΑ. Η υλοποίηση του σχεδιασμού δεν θα είναι απλή υπόθεση. Κατ’ αρχήν, ο νυν Πρόεδρος της Δημοκρατίας, Κάρολος Παπούλιας, δεν φέρεται διατεθειμένος να παραιτηθεί, καθώς δεν επιθυμεί να ολοκληρώσει την πολιτική του καριέρα συνδέοντας το όνομά του με παιχνίδια πολιτικής και θεσμικής σκοπιμότητας.

Εξ ου και η νομική γνωμοδότηση που ζητείται για το χρονικό περιθώριο. Η άρνηση Παπούλια να συμπράξει, όμως, προκαλεί ένα μεγαλύτερο πρόβλημα από το ζήτημα του χρόνου. Το πώς ο πρωθυπουργός θα αιτιολογήσει τις πρόωρες εκλογές, έστω φέρνοντας ταυτόχρονα νωρίτερα την εκλογή Προέδρου. Το επιχείρημα θα είναι ότι η χώρα δεν αντέχει προεκλογική περίοδο οκτώ μηνών (έχοντας ήδη διανύσει και τους τρεις του καλοκαιριού σε ανάλογο κλίμα), λόγω της αβεβαιότητας περί την Προεδρική εκλογή. Αυτό, όμως, αυτόματα αναιρεί τη διαβεβαίωση του πρωθυπουργού ότι η παρούσα Βουλή μπορεί να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας. Και βέβαια το μείζον ερώτημα, εφόσον αποφασίσει να συμπλέξει την εκλογή Προέδρου με πρόωρες εκλογές, είναι τι θα προηγηθεί. Οι εθνικές εκλογές, ώστε η επόμενη Βουλή, αμέσως μόλις συγκροτηθεί σε σώμα, να εκλέξει Πρόεδρο; Ή η προσπάθεια εκλογής Προέδρου, οπότε η ενδεχόμενη αδυναμία συγκέντρωσης 180 ψήφων θα οδηγήσει σε εκλογές;

Οι σκοπιμότητες και τα ρίσκα των επιλογών

Η πιο υπερασπίσιμη επιλογή από τις δύο που αναφέρθηκαν παραπάνω -έλεγε στέλεχος του πρωθυπουργικού επιτελείου- είναι η δεύτερη, με αιτιολόγηση την αποφυγή παρατεταμένης ρευστότητας εξαιτίας της Προεδρικής εκκρεμότητας. Η πρώτη θα αφήσει πολλαπλώς έκθετο τον πρωθυπουργό. Δεν μπορεί να δικαιολογήσει απευθείας προσφυγή σε πρόωρες εκλογές, χωρίς να έχει προτείνει προηγουμένως Πρόεδρο της Δημοκρατίας και δίχως να έχει προσπαθήσει να αποσπάσει τη συναίνεση 180 βουλευτών που θα στηρίξουν την εκλογή. Με αυτόν τον τρόπο θα χρεώσει τις εκλογές στον Αλέξη Τσίπρα. Σε διαφορετική περίπτωση, θα χρεωθεί ο ίδιος αυτό που καταλογίζει στον πρόεδρο του ΣΥΡΙΖΑ, δηλαδή κινήσεις πολιτικής σκοπιμότητας, ακόμα και με κίνδυνο πρόκλησης αστάθειας. Εξάλλου, έλεγε έτερος συνεργάτης του πρωθυπουργού, «ο Αντώνης Σαμαράς έχει επανειλημμένως δηλώσει ότι οι κυβερνήσεις πρέπει να ολοκληρώνουν την τετραετία για να υπάρχει πολιτική ομαλότητα και αξιοπιστία. Δεν μπορεί να προκαλέσει ο ίδιος πρόωρες εκλογές στα καλά καθούμενα, χωρίς καν να δοκιμάσει να εκλέξει Πρόεδρο της Δημοκρατίας».

Σε κάθε περίπτωση, μία τέτοια κίνηση συνιστά ρίσκο. «Εκτός και αν οι δημοσκοπήσεις του Σεπτεμβρίου μάς δείχνουν μπροστά από τον ΣΥΡΙΖΑ, κάτι για το οποίο δεν θα στοιχημάτιζα, με τα σημερινά δεδομένα. Και πολύ φοβάμαι ότι αυτά του φθινοπώρου δεν θα είναι καλύτερα», έλεγε ο ίδιος άνθρωπος, ο οποίος όμως παραδεχόταν ότι και η σημερινή κατάσταση δεν προχωράει, καθώς εμφανίζει αφενός σημάδια πολιτικής παράλυσης, αφετέρου οικονομικά δείχνει να πηγαίνει σε «τοίχο». Οπότε οι πρόωρες εκλογές με αφορμή την εκλογή Προέδρου της Δημοκρατίας νωρίτερα ίσως αποτελούν «λύτρωση» και σημείο επανεκκίνησης. Δεν πέρασε απαρατήρητο, δε, ότι η πρόσκληση Τσίπρα στα υπόλοιπα κόμματα της αντιπολίτευσης και στους ανεξάρτητους βουλευτές να στηρίξουν την πρωτοβουλία του ΣΥΡΙΖΑ για κατάθεση στη Βουλή πρότασης διενέργειας δημοψηφίσματος σχετικά με την ιδιωτικοποίηση της «μικρής» ΔΕΗ αποτελεί πρόβα για το μπλοκάρισμα της Προεδρικής εκλογής. Για την κατάθεση πρότασης δημοψηφίσματος χρειάζονται 120 βουλευτές. Χρειάζονται 121 για να αποτρέψει ο ΣΥΡΙΖΑ την εκλογή Προέδρου.