Ζώντας με τους Άλλους…

Η εποχή μας χαρακτηρίζεται από την έντονη κυκλοφορία πληθυσμών. Οι εξαθλιωμένοι εγκαταλείπουν τις εστίες τους, άλλοι λόγω της βίας που καταστρέφει τις χώρες τους και άλλοι από τις συνέπειες της κλιματικής αλλαγής. Οι χώρες του ευρωπαϊκού νότου, μαζί και η πατρίδα μας, βιώνουν με δραματικό τρόπο τις συνέπειες της μετανάστευσης: οικονομικό κόστος, ξενοφοβία, βία.

Η ΕΕ, για άλλη μια φορά, δεν πρόβλεψε τα γεγονότα και άφησε τα σύνορά της αφύλακτα και τις χώρες του νότου στο έλεος των απελπισμένων. Έτσι, στα προβλήματά τους προστέθηκε ένα ακόμη, με παρενέργειες μάλιστα που δοκιμάζουν τη λειτουργία

Η μη πρόβλεψη και η απουσία μεταναστευτικής πολιτικής διόγκωσαν την κατάσταση και τώρα η διαμορφωμένη πραγματικότητα πρέπει να αντιμετωπιστεί με τέτοιο τρόπο ώστε η παρουσία των αλλοδαπών να γίνει πιο εύκολη γι’ αυτούς και πιο επωφελής για τους αυτόχθονες.

Κατά τους σχεδιασμούς της χώρας μας, ακόμη και αν ένα μέρος των αλλοδαπών απελαθεί, ο μεγάλος όγκος θα παραμείνει. Συνεπώς επιβάλλεται να αναζητηθούν τρόποι ομαλής συμβίωσης.

Η πρώτη απαίτηση απέναντι σε όλους τους κατοίκους μιας χώρας, είτε είναι αυτόχθονες είτε όχι, είναι ο σεβασμός των νόμων και των θεσμών. Βέβαια οι αλλοδαποί έχουν το δικό τους πολιτιστικό υπόβαθρο που μπορεί, μέσα από διαδικασίες αλληλεπίδρασης και ενσωμάτωσης να αποτελέσει μια συνιστώσα της κουλτούρας της χώρας φιλοξενίας, εκτός και αν η κουλτούρα των αλλοδαπών προσκρούει στο ισχύον νομικό πλαίσιο. Πρέπει να καταστεί σαφές ότι όταν τα πολιτισμικά στοιχεία των ξένων δεν είναι αντίθετα με τους νόμους, μπορούν να υπόκεινται σε κριτική όχι όμως σε απαγόρευση.

Η αλληλοκατανόηση μεταξύ των κατοίκων μιας χώρας απαιτεί την γνώση των βασικών κωδίκων της. Το ρόλο για τη δημιουργία του περιβάλλοντος αλληλοκατανόησης καλείται να τον παίξει η εκπαίδευση, με τη διαμόρφωση ενός κοινού πλαισίου που θα επιτρέψει στις διάφορες κουλτούρες να επικοινωνούν μεταξύ τους. Ο τελικός στόχος πρέπει να είναι η κατανόηση των «συμφωνηθέντων υπονοούμενων» που εκφράζουν ένα κοινωνικό σύνολο.

Προαπαιτούμενο για την επίτευξη του στόχου αυτού είναι η γνώση της γλώσσας της χώρας υποδοχής. Η καλή της γνώση είναι το καταλυτικό εργαλείο για τη συμμετοχή στην κοινή ζωή, ο μεταφορέας αξιών. Η γνώση της γλώσσας όμως δεν αρκεί. Οι κάτοικοι μιας χώρας πρέπει να έχουν και κοινή μνήμη, να μάθουν δηλαδή την ιστορία της.

Η Ευρώπη οφείλει να αξιοποιήσει τους μετανάστες με βάση τις αρχές που διέπουν τη λειτουργία της δημοκρατίας. Είναι κοινώς αποδεκτό ότι η μετανάστευση συμβάλλει στην αναγκαία ανανέωση του πληθυσμού, αυξάνοντας το ποσοστό των ενεργών πολιτών. Και κάτι ακόμα: οι μετανάστες χαρακτηρίζονται από το επιχειρηματικό πνεύμα και την ικανότητα καινοτομίας, κάτι που οι Έλληνες το γνωρίζουν καλά από τη δική τους μεταναστευτική ιστορία.

Το πρόβλημα της μετανάστευσης θα κυριαρχεί για πολλά χρόνια ακόμη στην Ευρώπη και φυσικά στο μέτωπό της την Ελλάδα και για το λόγο αυτό πρέπει να δοθεί βαρύτητα στο να αξιοποιηθούν οι θετικές πλευρές της. Άλλωστε, από τον τρόπο που βλέπουμε τους άλλους κρίνεται και ο βαθμός βαρβαρότητας που διαθέτει ο πολιτισμός μας.

Η ιστορία μάς έχει διδάξει πώς να μπαίνουμε στη θέση των άλλων και το ίδιο θα κάνουμε και τώρα που βρισκόμαστε σε δοκιμασία….

Ο. Καθηγητής Χρήστος Β. Μασσαλάς-π. Πρύτανης του Πανεπιστημίου Ιωαννίνων

E-mail:[email protected]