Πώς βρέθηκε ο Καβάφης στο σημείο G-20

Eικάζουν ορισμένοι, ότι το φάντασμα του διάσημου αλλ’ όχι εθνικού μας ποιητή περιπλανάται ελεύθερο μετά από το ντοκιμαντέρ μυθοπλασίας «Τη νύχτα που ο Φερνάντο Πεσσόα συνάντησε τον Κωνσταντίνο Καβάφη».

Θα μπορούσε η πορτογαλική πλευρά ν’ αντιτείνει την αντίστροφη εκδοχή, ώστε να πρόκειται για τη νύχτα που ο Καβάφης συνάντησε τον Πεσσόα. Ή, μήπως, τον Άλβαρο ντε Κάμπος, τον Ρικάρντο Ρέις, τον Αλμπέρτο Καέιρο, τον Μπερνάρντο Σουάρες ή οποιονδήποτε άλλον από τους 27 συνολικά «ετερώνυμους» που δημιούργησε ο μεγάλος μοναχικός της Λισαβώνας; Τι σημασία έχει, με τόσα «είδωλα»

του εαυτού του, αυτός που έγραψε «Το βιβλίο της Ανησυχίας» όχι μόνον εκπλήρωσε το καθήκον του, να ερμηνεύσει δηλαδή ένα κομμάτι του εικοστού αιώνα, αλλ’ αναδείχθηκε και σ’ εθνικό ποιητή της πατρίδας του. Τι σημασία έχει, επίσης, που δεν συναντήθηκαν ποτέ στην πραγματικότητα οι δυο τους, δεν διέσχισαν τον Ατλαντικό ως ταξιδιώτες του ίδιου πλοίου, δεν αποβιβάστηκαν στον Νέο Κόσμο.

Ναι, η ζωή είναι αυτό που εμείς την κάνουμε να είναι. Τα ταξίδια είναι, ουσιαστικά, οι ίδιοι οι ταξιδιώτες, καθώς αυτό που βλέπουμε, δεν είναι ποτέ αυτό ακριβώς που βλέπουμε, είναι αυτό που είμαστε. Ναι, κάτι παρόμοιο υποστηρίζει ο Πεσσόα, συμπατριώτης των μεγάλων θαλασσοπόρων, των κυρίως υπεύθυνων με δυο λόγια για την έναρξη της παγκοσμιοποίησης, από την ανακάλυψη των θαλάσσιων οδών και της Αφρικής ως την μετατροπή του πλανήτη σε ψηφιακή διεύθυνση. Όσο για τον Καβάφη, προτίμησε τα ταξίδια στην Ιστορία. Ανάμεσα στην Αίγυπτο και στην Ελλάδα, μηδέ Μουσουλμάνος, μηδέ Χριστιανός, κατεξοχήν κοσμοπολίτης.

Κι αν σήμερα επισκέπτεται την Ρωσία, δεν έχει να κάνει με την κοινή περιπέτεια της Πορτογαλίας και της Ελλάδας, με την περιπέτεια του Νότου και της Ευρώπης, όσο με την Μέση Ανατολή και την ανατολική Μεσόγειο, με την ελληνιστική επικράτεια και την Συρία, εκεί όπου λατρεύτηκε ο Ήλιος ως Θεός τυφλώνοντας ηγεμόνες και βασιλείς, τους Σελευκίδες και τους Αντιοχείς. Η τέχνη να επιστρέφεις, πιο σύγχρονος από τους μοντέρνους, διαρκώς, δήθεν ως ανταποκριτής του παρελθόντος. Ποιον ισχυρό να εμπιστευθείς; Λέει, στο «Ας φρόντιζαν»: Θ’ απευθυνθώ προς τον Ζαβίνα πρώτα / κι αν ο μωρός αυτός δεν μ’ εκτιμήσει / θα πάγω στον αντίπαλό του τον Γρυπό / κι αν ο ηλίθιος κι αυτός δεν με προσλάβει / πηγαίνω παρευθύς στον Υρκανό / κ’ είν’ η συνείδησίς μου ήσυχη / για το αψήφιστο της εκλογής. / Βλάπτουν κι οι τρεις τους την Συρία το ίδιο.

Δεν άλλαξαν πολλά, απ’ την αρχαία Αντιόχεια ως την σημερινή Αθήνα. Δεν το αντιλαμβάνονται στ’ ανάκτορα των Τσάρων οι Ομπάμα, Μέρκελ, Ζιπένγκ, Ολάντ, Ερντογάν και Κίρχνερ. Ας διάβαζαν. Κάτι άλλο, πλην των μεγεθών, των αξιών, των τιμών και των προϊόντων. Ποιο αόρατο χέρι τους μοιράζει στίχους στα ελληνικά, ενώ συζητούν για οικονομικά; Αν ήταν μια συνάντηση της WADA, θα τους απασχολούσαν τ’ αναβολικά. Αλλού για τα ναρκωτικά, αλλού τα εξοπλιστικά ή τα καλλυντικά. Για σεξουαλικά; Στο διάλειμμα. Για ποδοσφαιρικά; Κανένα πρόβλημα, αρκεί να μην προκύπτουν ζητήματα πολιτικά.

Να, για παράδειγμα, στην Ρεπούση επιτρέπεται να υποστηρίζει τον Καμίνη δημοσίως. Γιατί δεν έχει το ίδιο αναφαίρετο δικαίωμα, να δηλώνει οπαδός του U.C.K. ο νεαρός ποδοσφαιριστής του ΠΑΟΚ; Επειδή τιμωρήθηκε ο Κατίδης για τον φασιστικό χαιρετισμό και κατάφερε να ξεγλιστρήσει ο Αθανασιάδης που νοστάλγησε τον Παπαδόπουλο. Ποιος γνωρίζει πως τα σύμβολα της παραστρατιωτικής οργάνωσης κι η αλβανική σημαία έλκουν την καταγωγή τους από την πολεμική ανδρεία του Βυζαντίου, ποιος ν’ αναζητήσει ιστορικές πηγές σ’ ανιστόρητους και μισαλλόδοξους καιρούς;

Πιεζόμενος ασφυκτικά, ο Εργκίς (Ναργκίς, παρ’ ολίγον) Κάτσε αποσύρει την φωτογραφία του με την επίμαχη φανέλα από το facebook και επικαλείται άγνοια. Δεν είναι ο μόνος. Σε λονδρέζικη εφημερίδα, φιγουράρουν στη Δαμασκό, ο Τζον Κέρι με τον Άσαντ και τις συζύγους τους. Πέρυσι. Προχθές, ο διάδοχος της Χίλαρι ανακάλυψε με καθυστέρηση πως δειπνούσε κατά λάθος με στυγνό δικτάτορα που, επιπλέον, του απέκρυψε πως διέθετε όπλα χημικά. Μήπως αγνοεί ποιες εταιρείες τα παρασκευάζουν θησαυρίζοντας, ποιας υπερδύναμης αεροπλάνα τα εκσφενδονίζουν ανά δεκαετίες, στο Βιετνάμ, στα Βαλκάνια, στο Ιράκ ή αλλού, πρωταγωνιστώντας στο πρωτάθλημα των βομβαρδισμών; Εντάξει, ο Ιβάν Σαββίδης εξαντλεί την αυστηρότητά του νιώθοντας την ψυχρότητα του Πούτιν, οικοδεσπότη στη συνάντηση της Αγίας Πετρούπολης. Μιλώντας ποδοσφαιρικά, μιαν Λίγκα των πλουσίων δεν συγκροτούν οι Είκοσι, αναζητώντας το σημείο «G» για το μέλλον του πλανήτη;

Μαθήματα οικονομίας, προβλήματα χημείας, εξαιτίας της Συρίας. Για την ακρίβεια, στους αθλητές δεν επιτρέπεται να παρεμβαίνουν στην πολιτική, όπως κάνουν οι Αγορές και οι καθηγήτριες. Εξαιρέσεις; Να, ο βετεράνος άσος του NBA Nτένις Ρόντμαν αγκαλιάζεται με τον δικτάτορα της Β. Κορέας, ως διπλωματικός απεσταλμένος.

Κι ο άλλοτε ταχύτερος του κόσμου, ο Έντουιν Τζόνσον, αφού έχασε τα μετάλλια εξαιτίας του ντόπινγκ, τώρα που μεσουρανεί ο Γιουσέιν Μπολτ αντεπιτίθεται για λογαριασμό της εξυγίανσης και του Καθαρού Στίβου.

Μήπως είμαστε μια ωραία ατμόσφαιρα; Μάλλον, η υπόθεση των χημικών όπλων θυμίζει ολοένα και περισσότερο την υπόθεση του ντόπινγκ. Δείγματα, ελεγκτές, ανίχνευση ακριβείας, σκιές αμφιβολίας, δύο μέτρα, τέσσερα σταθμά, σκοπιμότητες κι ετεροχρονισμένες αποφάσεις, κυνισμός κι υποκρισία, να η παράνομη ουσία.

Παιχνίδια εντυπώσεων, Γερουσία με σκηνοθεσία. Την ώρα που στη Φουκουσίμα κυκλοφορεί το φάντασμα της Χιροσίμα, ο Αμερικανός υπουργός Εξωτερικών διαβεβαιώνει, μ’ αφορμή βίντεο ως αποδεικτικό υλικό, πως «κανείς δεν θα επινοούσε παρόμοιες σκηνές φρίκης». Το CNN το ρώτησε ή, πάλι, αγνοεί τις «μαρτυρίες» στο Κουβέιτ, τα «ντοκουμέντα» περί Σαντάμ;

Ευαίσθητες αθλήτριες, επιπόλαιοι ποδοσφαιριστές. Συγκριτικά, παραφράζοντας τον εξαιρετικά επίκαιρο Αλεξανδρινό που αναφέρει την Συρία σ’ οκτώ ποιήματά του, όλοι οι μεγάλοι του G-20 έχουν μερίδιο ευθύνης, με πράξεις ή παραλείψεις θαρρείς βλάπτουν εξίσου, τόσο την παγκόσμια ισορροπία όσο και την ανθρώπινη φαντασία.