Το υπερεκτιμημένο ισπανικό Atra Bilis teatro και ένα κινέζικο αριστούργημα

Από τον Γιάννη Βασιλείου και την Ηρώ Μητρούτσικου

Όταν το παραδοσιακό θέατρο, μιας άγνωστης -στους Έλληνες- κουλτούρας εξιτάρει, θυμίζοντας την «Όπερα της Πεντάρας», ενώ σύγχρονες ευρωπαϊκές προσπάθειες προσπαθούν να είναι ρηξικέλευθες, αλλά αποδεικνύονται άνευ περιεχομένου…

Κινέζικο θέατρο: «Η χήρα και ο γραμματιζούμενος»

Η ανάγνωση του δελτίου τύπου

της παράστασης, στο πρόγραμμα του φεστιβάλ Αθηνών, μου προκάλεσε ανάμεικτα συναισθήματα, όπως όταν διαβάζω μενού σε κινέζικο εστιατόριο. Όντας λάτρης της μεσογειακής κουζίνας δεν μου φαίνονται τόσο ευκολόπεπτες οι γλυκόξινες γεύσεις των κινέζικων πιάτων. Έτσι, με την ίδια επιφυλακτικότητα ξεκίνησα να παρακολουθήσω και τον θίασο παραδοσιακής όπερας Λιγιουάν (14ος αιώνας), ο οποίος είχε και πειραματικό προσδιορισμό. Οι αρχικές αμφιβολίες, όμως, υποχώρησαν και το έργο από τα πρώτα λεπτά με συγκίνησε. Το μοτίβο του ζηλιάρη συζύγου, καθώς και του ερωτευμένου ζευγαριού που καταφέρνει να ενωθεί παρ’ όλες τις εξωτερικές αντιξοότητες, είναι κλασσικό και απαντάται συχνά στην παγκόσμια λογοτεχνία. Η ιστορία είναι από μόνη της αστεία: Ο γραμματιζούμενος Ντονγκ υπόσχεται στον μελλοθάνατο σύμβουλο Πενγκ να επιτηρεί τη νέα και όμορφη χήρα του και να επισκέπτεται ανελλιπώς τον τάφο του κάθε μήνα για να του δίνει αναφορά…

Ο τρόπος, που μαγείρεψε αυτή την συνταγή ο σκηνοθέτης και ηθοποιός Τζεν Τζινπίν, ήταν με φροντίδα και σεβασμό στο κοινό. Δεν είχε καμία μυρωδιά μούχλας, αλλά σου άφηνε στον ουρανίσκο την δροσιά νερού από μια γάργαρη πηγή, βαθιά στα βουνά της κινέζικης παράδοσης. Οι ηθοποιοί εξέφραζαν την ζήλεια, τον έρωτα, την προδοσία την απελπισία και άλλα έντονα συναισθήματα με απλές και λιτές κινήσεις, όπως στην κινέζικη ζωγραφική, όπου μερικές αδρές γραμμές μόνο φτιάχνουν έναν πίνακα.

Στην πρώτη σκηνή τα κεριά που καίγονται απελευθέρωναν έντονες μυρωδιές «θυμιατίζοντας» τον χώρο και καθώς ήταν τοποθετημένα στην καρέκλα-θρόνο του άρχοντα, έπαιζαν και τον ρόλο ενός νοητού βωμού. Όπως και στην αρχαία Ελλάδα, έτσι και εδώ, το θέατρο δεν είναι μόνο ψυχαγωγία, αλλά και μυστηριακή λειτουργία. Η σκηνή με τα φαντάσματα, που πάνε να πάρουν τον ζηλιάρη σύζυγο και να τον μεταφέρουν στον Κάτω Κόσμο, θα μπορούσε να έχει γραφτεί από τον Σαίξπηρ, καθώς εισβάλλουν στον φυσικό κόσμο πλάσματα μαγικά και εξώκοσμα, όπως στο «Όνειρο μεσοκαλοκαιριάτικης νύχτας».

Η μουσική είναι από τα παλαιότερα σωζόμενα δείγματα κινέζικης όπερας! Ο χορός και τα τραγούδια μαζί με τα κοινωνικοπολιτικά σχόλια που απορρέουν από τους διαλόγους των ηρώων, φέρνουν στην μνήμη έργα του Μπρεχτ, όπως η «Όπερα της Πεντάρας». Το παραδοσιακό μακιγιάζ και οι κινήσεις των ηθοποιών, επίσης θύμιζαν comedia del arte και σκηνές από έργα όπως «Ο υπηρέτης δυο αφεντάδων» του Γκολντόνι, με υπόγειο σαρκασμό και σάτιρα.

Βγαίνοντας από την αίθουσα, είχες την αίσθηση ότι παρέλασαν μπροστά σου διάφορες περίοδοι και στιγμές του ευρωπαϊκού θεάτρου, ντυμένες με κινέζικα ενδύματα! Επίσης, σου μένει η ίδια βαθιά απορία που γεννιέται όταν βλέπεις τις πυραμίδες της Αιγύπτου και του Μεξικού, οι οποίες, ενώ είναι σε διαφορετικές ηπείρους μια εποχή που δεν υπήρχαν υπεραντλαντικά μέσα μεταφοράς, έχουν τόσες ομοιότητες μεταξύ τους… Θαυμάζεις πόσο μακριά και όμως, πόσο κοντά είναι οι άνθρωποι…

Ισπανικό Θέατρο της Ανχέλικα Λίντελ

Διαβάζοντας την συνέντευξη της ηθοποιού-συγγραφέως-σκηνοθέτιδας Ανχέλικα Λίντελ στην εφημερίδα του Φεστιβάλ Αθηνών, απόρησα γιατί τόση οργή και τόση άρνηση. Νόμιζα ότι διάβαζα συνέντευξη έφηβου τραγουδιστή που αρνείται τα πάντα… «Μισώ την φαντασία, η κοινωνική ζωή είναι σύμβαση και ψέματα, η γυναίκα είναι μισός άνθρωπος και η κατάσταση της αποτρόπαια, ο κόσμος αφόρητος, κίνητρα μου η οργή και η αγάπη, είμαι οργισμένη απλώς και μόνο γιατί έχω γεννηθεί…». Τέλος πάντων, καμιά φορά όλος αυτός ο πεσιμισμός μπορεί να δημιουργήσει πολύ καλή τέχνη. Έτσι πήγα να δω την παράστασή της: «Όλος ο ουρανός πάνω στη γη». Ο υπότιτλος: «το σύνδρομο της Γουέντυ» ήταν ο δεύτερος λόγος που με έκαναν να την προτιμήσω.

Η παράσταση αρχίζει και αφού την έχουμε ακούσει άπειρες φορές να ψάχνει φωνάζοντας την Γουέντυ, αρχίζει να συνουσιάζεται με έναν λόφο από χώμα, που βρίσκεται στο κέντρο της σκηνής. Αφού παρακολουθούμε, για κανά δεκάλεπτο, αυτή την ανούσια σκηνή, κι ενώ προσπαθώ να πείσω τον εαυτό μου ότι όλα αυτά κάποια σχέση θα έχουν και θα εξελιχθούν στην πορεία, βγαίνουν οι υπόλοιποι ηθοποιοί στην σκηνή. Δεν συμβαίνει τίποτα που να δικαιολογεί την σεξουαλική μίμηση που είδαμε πριν. Ο ηθοποιός που υποτίθεται ότι είναι ο Πήτερ Παν, κοντούλης με αλογοουρά, είναι φοβερή μορφή, αλλά μένει αχρησιμοποίητος!

Στην συνέχεια παρουσιάζεται ένα ζευγάρι συνταξιούχων από την Σαγκάη, το οποίο χόρευε βαλς στους δρόμους και η Λίντελ το ενσωμάτωσε στον θίασο. Μας λένε την μικρή τους ιστορία και πιστεύεις ότι κάτι, πραγματικά, εξαιρετικό θα ακολουθήσει, με αυτή την φέτα ζωής πάνω στην σκηνή. Εισέρχεται και στην σκηνή μια πολυμελής ορχήστρα και παίζουν ζωντανά βαλς για να χορέψει το ζευγάρι. Το κουστούμι της Κινέζας είναι φρικτό, ένα σύγχρονο, κιτς, κινέζικο φόρεμα χορού, κίτρινο, με πούπουλα στο τελείωμά του κι ένα κομμάτι ίδιου πανιού που μιμείται εσάρπα. Αντίθετα, τα περισσότερα ρούχα του θιάσου παραπέμπουν στην δεκαετία του ’70.

Τέσσερα βαλς στην σειρά, στην ίδια, αδιάφορη, χορογραφία! Όσο κι αν ήθελε να μας δείξει τις κοινωνικές συμβάσεις, τα νεύρα μας έσπαγε… Καλύτερα να ανέβαζε Ίψεν! Κάπου ενδιάμεσα έχει χωθεί και το θέμα του ναζιστή Μπρέιβικ που σκότωσε 77 παιδιά σε κατασκήνωση νεολαίας στην Νορβηγία (22/7/2011). Αν τώρα αυτό έχει κάποια σύνδεση με την «Χώρα του Ποτέ-ποτέ» και τα «Χαμένα παιδιά», μόνο η εξελιγμένη φαντασία του θεατή μπορεί να το πει, γιατί η παράσταση δεν δικαιολογούσε τίποτα…

Δεύτερο μέρος της παράστασης: πολύ μεγαλύτερο από το πρώτο και πολύ πιο ανυπόφορο. Η ίδια η Λίντελ, μόνη πια (οι υπόλοιποι δεν ξαναεμφανίζονται), αναλώνεται σε έναν παραληρηματικό μονόλογο, γεμάτο οργή για τις μητέρες, χωρίς αρχή, μέση και τέλος, χωρίς καμία ροή και χωρίς κανέναν στόχο! Να αλωνίζει πάνω κάτω την σκηνή, λέγοντας τα ίδια και τα ίδια και το μόνο που να αξίζει είναι η υποκριτική της. Τί να κάνεις, όμως, το υποκριτικό ταλέντο, όταν δεν μπορείς να συνδέσεις το κάθε τι που συμβαίνει πάνω στην σκηνή με το προηγούμενο ή το επόμενό του; Όταν βασανίζεις τον θεατή επί δυόμιση ώρες, για να του πεις ένα τίποτα; Μετά από αυτήν την παράσταση της υπερεκτιμημένης Λίντελ, εκτός του ότι πόναγε όλο μου το σώμα, νομίζω θα πρέπει να επανεκτιμήσω την Σάρα Κέιν.

The post Το υπερεκτιμημένο ισπανικό Atra Bilis teatro και ένα κινέζικο αριστούργημα appeared first on Attikipress.gr Ηλεκτρονική ενημέρωση. Τα γεγονότα τώρα.