Θέατρο για διαφορετικούς ή διαφορετικό θέατρο;

Attikipress.gr |Ηλεκτρονική ενημέρωση.

Του Αντώνη Γαζάκη

Η παράσταση «Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα», μετά από μια σειρά επιτυχημένων εμφανίσεων σε Θεσσαλονίκη και Αθήνα, επέστρεψε στην πόλη απ’ όπου ξεκίνησε συμμετέχοντας στις “Γιορτές Ανοιχτού Θεάτρου” που διοργανώνει ο Δήμος Θεσσαλονίκης στο

θέατρο Κήπου, καταμεσής του καλοκαιριού. Εμείς την είδαμε την πρώτη βραδιά (21/7), σε ένα κατάμεστο θέατρο με ένα κοινό που, αν και γνώριζε ότι επρόκειτο να δει κάτι ιδιαίτερο, δεν φαινόταν να υποψιάζεται ότι στο τέλος θα πρόσφερε ένα τόσο ειλικρινές και παρατεταμένο χειροκρότημα στους “Εν δυνάμει”.

Οι “Εν δυνάμει” είναι μια ανεξάρτητη ομάδα νέων με σωματικές ή νοητικές αναπηρίες, συνομήλικων εθελοντών, γονιών και φίλων. Συστάθηκε από την Ελένη Δημοπούλου και τη Μαρία Ιωαννίδου το 2008 με σκοπό να στηρίξει και να διευκολύνει τα μέλη της να ενταχθούν ισότιμα στο κοινωνικό σύνολο. Έκτοτε οργανώνει, αναπτύσσει και προωθεί μεικτές καλλιτεχνικές, πολιτιστικές, κοινωνικές και εκπαιδευτικές δράσεις και, σύμφωνα με τις διακηρύξεις της, επιδιώκει, μέσω της θεατρικής τέχνης, τη ρήξη με την παραδοσιακή αντίληψη του κοινώς αποδεκτού και με τις συμβατικές φόρμες κατανόησης της κοινωνικής ζωής.

Η θεατρική ομάδα, με την καλλιτεχνική διεύθυνση της Ελ.Δημοπούλου, ηθοποιού και σκηνοθέτιδας με πολύχρονη εμπειρία στην Πειραματική Σκηνή της «Τέχνης», είχε παρουσιάσει σε Θεσσαλονίκη, Αθήνα, Κωνσταντινούπολη και Χαλκιδική από το 2011 τα έργα: «Πρωινό άστρο» του Γιάννη Ρίτσου (2011), «Νόμιζα ήσουν ξένος» (μαρτυρίες προσφύγων και αποσπάσματα θεατρικών και λογοτεχνικών κειμένων, 2013), «Η Κυράνη του δάσους» της Φωτεινής Φραγκούλη (2013). Με τη φετινή παράσταση, όμως, πέρασε σε κάτι πολύ πιο δύσκολο: η ασφυκτική ανάγκη των μελών της ομάδας “Εν δυνάμει” να μοιραστούν ανοιχτά τις -συχνά επώδυνες ή παράλογες- προσωπικές τους ιστορίες, μέσα από ένα καλλιτεχνικό γεγονός, τους οδήγησε σε μια διαδικασία επεξεργασίας του δικού τους πρωτότυπου υλικού και σε μια σειρά από πρόβες, που κράτησαν μήνες. Η τελική σύνθεση και επιμέλεια του υλικού που προέκυψε, και στο οποίο εντάχθηκαν και κείμενα των Ξαβιέ Ντυρενζέ, Νικηφόρου Βρεττάκου, Τέλλου Φίλη, Τζ. Μ. Κουτσί, ανήκουν στην Ελένη Ευθυμίου, ηθοποιού και απόφοιτου του Τμήματος Θεάτρου του ΑΠΘ, η οποία σκηνοθέτησε και την παράσταση έχοντας ως βοηθό σκηνοθέτη την Δημοπούλου.

«Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα»

Όλα αυτά ο θεατής τα έχει λίγο-πολύ κατά νου. Ξέρει ότι πηγαίνει να δει μια ομάδα που έχει ανάμεσα στα μέλη της ανθρώπους με αναπηρίες. Γνωρίζει, επίσης, ότι η παράσταση περιστρέφεται γύρω από τις εμπειρίες των ανθρώπων αυτών. Με βάση αυτά τα δεδομένα, τα βασικότερα ερωτήματα που θέτει, πριν ξεκινήσει η παράσταση, αφορούν το αν θα δει μια πραγματική παράσταση με καλλιτεχνική αξία ή κάτι που θα θυμίζει περισσότερο σεμινάριο ευαισθητοποίησης, το αν και κατά πόσον μπορούν να ανταπεξέλθουν τα άτομα με αναπηρία στις απαιτήσεις μιας θεατρικής παράστασης, το αν και κατά πόσον τα άτομα αυτά υποδύονται κάποιο ρόλο.

Από τα πρώτα κιόλας λεπτά της παράστασης -είχε προηγηθεί μια μάλλον αχρείαστη εισαγωγή με τους ηθοποιούς να παρουσιάζουν, τρόπον τινά, το θέμα του έργου πριν φορέσουν τα κοστούμια τους- φάνηκε ότι τα ερωτήματα αυτά, όπως και πολλά άλλα, απαντιούνται επί σκηνής με τον πιο θετικό και εποικοδομητικό τρόπο. Πρώτα-πρώτα, γίνεται πολύ γρήγορα ξεκάθαρο στον θεατή ότι βλέπει μια άρτια τεχνικά παράσταση: μουσική, φωτισμοί, βίντεο, κοστούμια, κινησιολογία, υποστηρίζουν άριστα τους ηθοποιούς που παίζουν με φυσικότητα, χωρίς, όμως, αυτή η φυσικότητα να καταφεύγει ποτέ στην ευκολία του να «παίξουν» την αναπηρία τους. Υπήρχαν πολλές στιγμές που το κοινό δεν καταλάβαινε αν είχε εμπρός του έναν ανάπηρο ή έναν ηθοποιό που παίζει τον ανάπηρο.

Το θέμα της παράστασης είναι φυσικά η ζωή των ανθρώπων με αναπηρία, των ανθρώπων-ανεμιστήρων, απωθητικών λόγω του «θορύβου» τους και ταυτόχρονα ελκυστικών χάρη στη δροσιά που παράγουν! Είναι δοσμένο μέσα σε σχεδόν δυο ντουζίνες σκηνές που μετατρέπουν τις εμπειρίες αυτών των ανθρώπων με τόσο διαφορετικές αναπηρίες σε μια κοινή ανθρώπινη εμπειρία, η οποία, τελικά, ξεπερνά τα όρια της αναπηρίας και μιλά, στην ουσία, για την εμπειρία του να είναι κανείς «άλλος», «διαφορετικός», ανεξάρτητα από το αν έχει κάποια «διαγνωσμένη» αναπηρία. Αυτό που ξεκινά σαν μια γροθιά στο στομάχι, για το πώς νιώθει ένας γονιός που γεννά και μεγαλώνει έναν άνθρωπο με νοητική υστέρηση, με σύνδρομο Down, με κώφωση κοκ. -οι συγκεκριμένες σκηνές είναι μέσα στην απλότητά τους από τις πιο σοκαριστικές σκηνές που έχουμε δει στο θέατρο- εξελίσσεται σε μια κατάδυση στην ανθρώπινη κατάσταση εν συνόλω, όπου το χαμόγελο και το δάκρυ εναλλάσσονται διαρκώς, καθώς δεν ανακαλύπτουμε μόνο ανθρώπους ικανούς για συναισθήματα, επιθυμίες και φόβους σαν εμάς μας, αλλά και τους ίδιους τους εαυτούς μας σε αυτούς.

Τα προβλήματα των ανθρώπων με αναπηρία και της συμβίωσης μαζί τους, δεν κρύβονται κάτω από το χαλί, ούτε, όμως, εκσφενδονίζονται κατάμουτρα στον θεατή για να του γεννήσουν τον οίκτο. Αντίθετα, παρουσιάζονται στις πραγματικές τους διαστάσεις με χιούμορ και αγάπη, ανεξάρτητα από το αν αυτές οι διαστάσεις είναι άλλοτε τεράστιες και άλλοτε ελάχιστες. Μια από τις πιο αστείες και πιο κομβικές σκηνές της παράστασης είναι, και θεωρητικά ,μια από τις πιο «βαριές» σκηνές του έργου, όταν παρουσιάζονται από τη σκοπιά της ιατρικής οι διάφορες αναπηρίες με τη βοήθεια μερικών κιλών πορτοκάλια και στην οποία συμμετέχει σε ένα αρμονικό κινούμενο σύνολο όλος σχεδόν ο θίασος.

Η παράσταση, έχοντας ξεπεράσει πολλές φορές τους σκοπέλους του διδακτισμού και του μελοδραματισμού, ολοκληρώνεται με τις προσευχές των παιδιών αυτών στο Θεό. Η τελευταία από αυτές θα ηχεί για πολύ καιρό στα αυτιά των θεατών: «Θεέ, δεν θέλω άλλους εθελοντές· Θέλω φίλους.» Τα χειροκροτήματα και τα χαμόγελα των θεατών, κάτω από τα βουρκωμένα μάτια τους, στο τέλος της παράστασης μπορεί να μην την κάνουν αμέσως πράξη, αλλά σίγουρα είναι μια καλή αρχή.

Η σκηνοθεσία της Ελ.Ευθυμίου δίνει στην παράσταση έναν εξαιρετικό ρυθμό και κρατάει αμείωτο το ενδιαφέρον. Τα ευρήματα σε κάθε σκηνή αποφεύγουν την ευκολία και την εκζήτηση, αλλά εκτός από την πρωτοτυπία τους, το βασικό τους προτέρημα είναι ότι δένουν λειτουργικά με το θέμα της. Ο λόγος, δραματουργικός και ανθρώπινος, έχει τέτοια συνοχή που ο θεατής αδυνατεί να διακρίνει τί ανήκει στα μέλη της ομάδας και τί όχι. Η μουσική και οι βιντεοπροβολές υπηρετούν τη δράση, χωρίς να αποσπούν την προσοχή. Τέλος, οι ηθοποιοί, όπως ειπώθηκε ήδη, κατορθώνουν να ανταποκριθούν άριστα στις ανάγκες μιας παράστασης, όπου διαρκώς η πραγματικότητα και το θέατρο συμπλέκονται -εκ των πραγμάτων-, δίνοντας την απόλυτη αίσθηση της δεμένης ομάδας.

Εν κατακλείδι, μια παράσταση που βιώνεται, συγκινώντας και προβληματίζοντας, με τον έναν ή τον άλλο τρόπο, όλους τους θεατές της.

«Ο άνθρωπος ανεμιστήρας ή πώς να ντύσετε έναν ελέφαντα»
ΘΕΑΤΡΙΚΗ ΟΜΑΔΑ «Εν δυνάμει»
Καλλιτεχνική διεύθυνση: Ελένη Δημοπούλου

Συντελεστές:
Η τελική σύνθεση δεν αποτελεί προϋπάρχουσα θεατρική δραματουργία, αλλά προέκυψε μέσα από τις πρόβες από τα μέλη της ομάδας. Η τελική σύνθεση και επιμέλεια έγινε από την Ελένη Ευθυμίου.
Σκηνοθεσία-Μουσική: Ελένη Ευθυμίου
Σκηνικά-Κοστούμια: Ελισάβετ Αντάπαση
Φωτισμοί: Richard Anthony
Βίντεο: Δημήτρης Ζάχος
Οργάνωση Παραγωγής-Βοηθός σκηνοθέτη: Ελένη Δημοπούλου
Επικοινωνία: BrainCo

Το νέο trailer της παράστασης:

Παίζουν: Κλ.Αντωνοπούλου, Β.Ασίκογλου, Μ.Δαχλύθρα, Ελευθ.Δρακουλίδου, Μαργ. Καϊναδά, Δ.Καλαγκάνης, Κ.Καλαγκάνης, Αν.Καλίντσεβα, Αν.Καρυοφύλλη, Ευαγγ.Καρυοφύλλη, Μ.Κολτσίδα, Βαγγ.Κοσμίδης, Γ.Κουϊτζόγλου, Ν.Κυπαρίσσης, Παρμ.Κυριακούλης, Ευτ.Κώστα, Λωξ.Λούκας, Δ.Μέξης, Αγγ.Μούσιου, Θ.Νανάσης, Μιχ.Ντολόπουλος.
Στην παράσταση ακούγονται κείμενα των: Ξαβιέ Ντυρενζέ, Νικηφόρου Βρεττάκου, Τέλλου Φίλη, Τζ. Μ. Κουτσί.

Διάρκεια παράστασης: 80 λεπτά

Το άρθρο Θέατρο για διαφορετικούς ή διαφορετικό θέατρο; εμφανίστηκε πρώτα στο Attikipress.gr |Ηλεκτρονική ενημέρωση. - Τα γεγονότα τώρα|.