Από χώρα transit, ένα τεράστιο hotspot όλη η Ελλάδα (photos)

Της Κωνσταντίνας Γιαννακοπούλου

Στην κόψη του ξυραφιού βρίσκεται η Ελλάδα, με το προσφυγικό να λαμβάνει διαστάσεις ανθρωπιστικού δράματος. Περισσότεροι από 30.000 πρόσφυγες και μετανάστες βρίσκονται μέχρι στιγμής εγκλωβισμένοι στη χώρα μας, ενώ καθημερινά εξακολουθούν να καταφθάνουν στα ελληνικά νησιά χιλιάδες άνθρωποι. Οι συνθήκες που επικρατούν σε Αθήνα και Ειδομένη λόγω της έλλειψης υποδομών, οργάνωσης και συντονισμού, είναι

Πλατεία Βικτωρίας: Στο ίδιο έργο θεατές

Δραματική παραμένει η κατάσταση στο κέντρο της Αθήνας, με πρόσφυγες και μετανάστες να διανυκτερεύουν τις τελευταίες ημέρες στην πλατεία Βικτωρίας εκτεθειμένοι στο κρύο και την υγρασία. Είναι οκτώ το πρωί και σιγά σιγά οι πρώτοι «φιλοξενούμενοι» της πλατείας έχουν αρχίσει να ξυπνάνε και να μαζεύουν τους υπνόσακους και τις κουβέρτες τους. Ανάμεσά τους και πολύ μικρά παιδιά, που με το που άνοιξαν τα μάτια τους ζητούν φαγητό.
Κάποιος με πλησιάζει δείχνοντάς μου ένα χαρτί. Είναι στα ελληνικά και μου ζητάει να του το μεταφράσω. Είναι 19 χρονών από το Αφγανιστάν και το έγγραφο λέει ότι σε 30 μέρες θα τον απελάσουν από την Ελλάδα. Το βλέμμα του συνοφρυώνεται και σκοτεινιάζει. «Έχεις κανένα νέο; Ξέρεις πότε θα ανοίξουν τα σύνορα; Θέλω να πάω στη Γερμανία να βρω την οικογένειά μου», μου λέει.
Η ατμόσφαιρα στην πλατεία είναι αποπνικτική, οι άνθρωποι εκεί έχουν να πλυθούν πάνω από δέκα μέρες. Αδειάζουν μπουκάλια με νερό πάνω στα κεφάλια τους για να ξεπλυθούν, ενώ εύλογα γεννιέται το ερώτημα αν υπάρχει τουαλέτα να χρησιμοποιήσουν. «Όχι», μου απαντούν, «καμία χημική τουαλέτα δεν υπάρχει στην πλατεία κι αν θες να χρησιμοποιήσεις αυτές των μαγαζιών είναι δύσκολη υπόθεση». Έτσι πηγαίνω στις καφετέριες και ρωτάω. Οι περισσότεροι είναι αρνητικοί, δεν τους επιτρέπουν την είσοδο γιατί δεν ξέρουν «πως να χρησιμοποιούν» τις τουαλέτες, «παίρνουν μαζί τους μπουκάλια με νερό και λούζονται και ξυρίζονται στους νιπτήρες»! Ορισμένα μαγαζιά έχουν κωδικούς στις τουαλέτες, γεγονός που συνεπάγεται ότι αν δεν είσαι πελάτης του μαγαζιού για να έχεις απόδειξη και κατ’ επέκταση κωδικό, δεν μπορείς να μπεις στην τουαλέτα.

Στα χέρια εθελοντών και ΜΚΟ η τύχη των προσφύγων

Ένα αγροτικό αυτοκίνητο σταματά στην πλατεία. Είναι από τις λαϊκές αγορές, φορτωμένο με τελάρα γεμάτα φρούτα για να προσφερθούν στους πρόσφυγες. Όπως μου λέει ο Γιώργος Θανάσαινας, αντιπρόεδρος της ομοσπονδίας λαϊκών αγορών, «Θέλουμε με αυτόν τον τρόπο να τους δείξουμε εμπράκτως την αλληλεγγύη και τη συμπαράστασή μας». Σακούλες με πορτοκάλια, μανταρίνια και μπανάνες γεμίζουν, αλλά ο κύριος Γιώργος δεν προλαβαίνει καλά-καλά να πατήσει το πόδι του στην πλατεία και δεκάδες άνθρωποι έχουν πέσει πάνω του και τις τραβάνε, τις σκίζουν, τα φρούτα κυλάνε στον δρόμο και αρκετοί ποδοπατιούνται για να τα πιάσουν. Το ένστικτο για επιβίωση έχει νικήσει την αξιοπρέπειά τους. «Κάποιοι θα αδικηθούν, αλλά δεν υπάρχει οργάνωση για να μοιραστούν σωστά», μου λέει.

Λίγο πιο πέρα μερικές γυναίκες με τρόφιμα, ρούχα και είδη πρώτης ανάγκης ανακατεύονται με τους πρόσφυγες, αγκαλιάζουν τα μωρά και τους δίνουν βρασμένα αυγά, σάντουιτς και σοκολάτες. Η κα Αργυρώ ήρθε από την Κηφισιά με τη νύφη και την κόρη της και όπως μου εξηγεί «Στεναχωριόμαστε με αυτή την κατάσταση, έχουμε και εμείς παιδιά και μας πονάει το δράμα τους, έτσι είπαμε να βοηθήσουμε με όποιο τρόπο μπορούμε. Οι Έλληνες είμαστε αλληλέγγυοι και το δείχνουμε σε κάθε ευκαιρία».

Από την άλλη, οι καταστηματάρχες της περιοχής, που βλέπουν τον τζίρο τους να συρρικνώνεται, δεν αντιμετωπίζουν και με τόσο καλό μάτι αυτή την αλληλεγγύη. «Κακώς οι συμπολίτες μας συντηρούν αυτή την κατάσταση. Με το να έρχονται και να τους δίνουν φαγητό δεν πρόκειται να φύγουν από την πλατεία για να πάνε στα κέντρα φιλοξενίας. Θέλουν να βρίσκονται εδώ, που μπορούν να έρθουν σε επαφή με τους διακινητές. Δεν μπορεί να συνεχιστεί, όμως, άλλο αυτή η κατάσταση, δεν πατάει πελάτης πλέον στα μαγαζιά μας. Με αυτή την εικόνα που έχει η πλατεία και όλη αυτή τη δυσωδία κανείς δεν κάθεται να πιει καφέ», μου λέει η κα Πόπη που συνάντησα σε καφετέρια επί της πλατείας Βικτωρίας.

«Ασφυξία» στον Πειραιά

Δραματική παραμένει η κατάσταση και στον Πειραιά, καθώς δεν σταματούν να φτάνουν «καραβιές» με πρόσφυγες και μετανάστες από τα νησιά του ανατολικού Αιγαίου. Στο λιμάνι ξεπερνούν τις 2.500 οι άνθρωποι που διαμένουν στις εγκαταστάσεις του ΟΛΠ, με τη διοίκηση του Οργανισμού να έχει διαθέσει τρεις επιβατικούς σταθμούς για την προσωρινή φιλοξενία τους. Οι συνθήκες είναι ασφυκτικές, οι άνθρωποι βρίσκονται κυριολεκτικά ο ένας πάνω στον άλλο. Πολλοί από τους πρόσφυγες έχουν εγκαταστήσει σκηνές στην Ε2 λόγω του μεγάλου συνωστισμού στους επιβατικούς σταθμούς.

Κίνδυνος για τα ασυνόδευτα προσφυγόπουλα

Δεν είναι λίγα τα παιδιά που βρίσκονται ασυνόδευτα στη χώρα μας και, όπως μου επισημαίνει ο γενικός διευθυντής της Unicef Ελλάδος Hλίας Λυμπέρης, διατρέχουν σοβαρό κίνδυνο αν δεν προστατευθούν. «Θέλουμε να συμβάλουμε με την εμπειρία που έχουμε και την τεχνογνωσία, να βοηθήσουμε την πολιτεία να διαχειριστεί αυτό το τεράστιο ζήτημα. Πρόκειται για μια ευάλωτη ομάδα του πληθυσμού που υπάρχει πιθανότητα να πέσει θύμα εκμετάλλευσης, παραμέλησης ή κακοποίησης, καθώς τα ίδια δεν μπορούν να προστατεύσουν τον εαυτό τους», υπογραμμίζει ο κ. Λυμπέρης και συνεχίζει: «Μπορεί κανείς να εικάσει ότι, πριν την έκρηξη των τελευταίων ημερών, τα ασυνόδευτα παιδιά στη χώρα μας ήταν 2000-2500. Αριθμός που μπορεί να αυξηθεί σημαντικά, αν συνεχιστεί αυτή η ροή». Όσον αφορά στο μέλλον αυτών των παιδιών, ο γενικός διευθυντής της Unicef Ελλάδος τονίζει: «Για όσα παιδιά από αυτά μείνουν στην Ελλάδα, αλλά και για όσα βρίσκονται εδώ με τις οικογένειές τους θα πρέπει οπωσδήποτε να υπάρξουν οι κατάλληλες προϋποθέσεις, ώστε να ενταχθούν ομαλά στην ευρύτερη κοινότητα και στο εκπαιδευτικό σύστημα».

Απελπιστική η κατάσταση στην Ειδομένη

Με το σταγονόμετρο περνούν τα σύνορα οι πρόσφυγες μετά την απόφαση της ΠΓΔΜ να κλείσει τα σύνορα. Χιλιάδες άνθρωποι παραμένουν εγκλωβισμένοι στην περιοχή, ανάμεσα στα σκουπίδια και τα λασπόνερα, παγιδευμένοι μεταξύ δύο χωρών. Η Ειδομένη έχει μετατραπεί σε μια κωμόπολη 12000 κατοίκων και χωρίς τη στοιχειώδη υγιεινή ενισχύεται ο φόβος για την εξάπλωση επιδημιών. Πολλοί εξ αυτών χωρίς σκηνές, με αδιάβροχα προσπαθούν να προστατευθούν από το κρύο και τη βροχή, ανάμεσά τους γυναίκες και μικρά παιδιά, ενώ ουρές μισού χιλιομέτρου σχηματίζονται για ένα σάντουιτς.

Η προσφυγική κρίση σε αριθμούς

Την κατακόρυφη αύξηση των προσφυγικών ροών για το πρώτο δίμηνο του 2016 επιβεβαιώνουν στοιχεία της ύπατης Αρμοστείας του ΟΗΕ, ενώ ο Διεθνής Οργανισμός Μετανάστευσης καταδεικνύει πως μια μεγάλη μερίδα των προσφύγων -περί το 34%- είναι παιδιά. Πιο συγκεκριμένα, από την 1η Ιανουαρίου μέχρι τις 29 Φεβρουαρίου 131.724 πρόσφυγες και μετανάστες διέσχισαν τη Μεσόγειο και οι 122.637 εξ αυτών έφθασαν στην Ελλάδα. Μόνο τον Ιανουάριο, επί 67.415 ανθρώπων που έφθασαν στην Ελλάδα, το 44% ήταν άνδρες, το 22% γυναίκες και το 34% παιδιά.

Εκατοντάδες θάνατοι από τις αρχές του Ιανουαρίου

Περισσότεροι από 418 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να διασχίσουν τη Μεσόγειο, στο διάστημα από την 1η Ιανουαρίου μέχρι τις 24 Φεβρουαρίου 2016, σύμφωνα με τον Διεθνή Οργανισμό Μετανάστευσης, ενώ συνολικά το 2015 3.770 άνθρωποι έχασαν τη ζωή τους προσπαθώντας να φθάσουν τις ευρωπαϊκές ακτές.