Οι κρίσεις του καλοκαιριού

Και οι διακοπές των πολιτικών διαχειριστών…

Οι καλοκαιρινές κρίσεις είναι ένα γνωστό χαρακτηριστικό της ευρωπαϊκής και της οικονομικής ιστορίας. Πράγματι, ο εικοστός αιώνας διαμορφώθηκε από τρεις κρίσεις, όλες μέσα στο καλοκαίρι, των οποίων η κρισιμότητα κορυφώθηκε σε κάθε περίπτωση από την απουσία πολιτικών διαχειριστών, οι οποίοι βρίσκονταν σε διακοπές.

Σε δύο χρόνια, οι Ευρωπαίοι θα τιμήσουν την εκατονταετηρίδα από τη δολοφονία του αρχιδούκα Φραγκίσκου Φερδινάνδου στις 28 Ιουνίου

1914, και την επακόλουθη «κρίση του Ιουλίου» που πυροδότησε τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο τον Αύγουστο του ίδιου έτους. Στις 13 Ιουλίου 1931, το γερμανικό τραπεζικό σύστημα κατέρρευσε,. Στις 15 Αυγούστου 1971, ο πρόεδρος Ρίτσαρντ Νίξον έληξε τη δέσμευση των Ηνωμένων Πολιτειών σε μια σταθερή τιμή του χρυσού (gold standard), οδηγώντας σε μια δεκαετή παγκόσμια νομισματική αστάθεια.

Κάθε μία από αυτές τις κρίσεις εστίαζε σε ένα περίπλοκο τεχνικό θέμα, αλλά και σε ένα πολύ ευρύτερο σύνολο πολιτικών προβλημάτων. Σε κάθε περίπτωση, ο συνδυασμός τεχνικής και πολιτικής προσέγγισης κατέληξε στην καταστροφή.

Τον Ιούλιο του 1914, οι διπλωμάτες προσπαθούσαν να επινοήσουν μια λύση που θα επέτρεπε στην Αυτοκρατορία των Αψβούργων τη διασυνοριακή αστυνομική έρευνα που έγινε αναπόφευκτη μετά από μια τρομοκρατική επίθεση. Οι πολιτικοί ηγέτες αναλογίζονταν τότε την αναγέννηση εθνικιστικών βλέψεων.

Το 1931, οι ειδικοί ήταν απασχολημένοι με την πολυπλοκότητα του συνδυασμού αποζημιώσεων και οφειλών που προέκυψαν από τον Πρώτο Παγκόσμιο Πόλεμο με τεράστια χρέη στον ιδιωτικό τομέα. Λαϊκιστικά πολιτικά κινήματα σε πολλές χώρες εξακολουθούσαν να οραματίζονται την εθνική αναγέννηση και παντοδυναμία.

Το 1971, το τεχνικό θέμα αφορούσε το ρόλο του δολαρίου στο διεθνές νομισματικό σύστημα. Πολιτικοί και σε άλλες χώρες αισθάνονταν άβολα με τη συνέχιση της κεντρικότητας των ΗΠΑ στη μεταπολεμική τάξη πραγμάτων.

Η σημερινή κρίση της Ευρώπης αντικατοπτρίζει ακριβώς το ίδιο μίγμα στοιχείων, και το καθένα απαιτεί ένα διαφορετικό είδος λύσης. Από τη μία πλευρά, ένα πολύπλοκο σύνολο εθνικών δημοσιονομικών κρίσεων και πανευρωπαϊκά τραπεζικά προβλήματα καλούν για μια πλήρη και αναλυτική λειτουργία διάσωσης. Από την άλλη πλευρά, ένα υποκείμενο πρόβλημα Ευρωπαϊκής διακυβέρνησης – τόσο σε εθνικό επίπεδο όσο και σε επίπεδο θεσμών της Ευρωπαϊκής Ένωσης – συνεχίζεται από τις αρχές του 1990.

Αυτό που χρειάζεται τώρα είναι ένας μηχανισμός ανάληψης του υφιστάμενου χρέους και την πρόληψη υπερβολικού δανεισμού στο μέλλον για να επιλύσει το τεχνικό πρόβλημα. Στις ΗΠΑ, ο Alexander Hamilton διαπραγμάτευτικε περίφημα την ομοσπονδιακή ανάληψη του χρέους των υφιστάμενων πολιτειών το 1790, αλλά χρειάστηκε καιρός μέχρι να ομαλοποιηθεί η δημοσιονομική τους κατάσταση.

Η ΕΕ χρειάζεται κάποια κοινή φορολογική αρχή αν είναι να πετύχει η οικονομική και νομισματική ένωση. Είναι ήδη παράξενο, για παράδειγμα, ότι οι δασμοί σε μια τελωνειακή ένωση εξακολουθούν να επιβάλλονται σε εθνικό