Στενεύει ο κλοιός για Τουρκία-Χρονικό της ενταξιακής πορείας

Πλησιάζει η χρονική στιγμή όπου επιτέλους θα πρέπει να ξεκαθαρίσει η σχέση της Τουρκίας με την Ευρωπαϊκή Ένωση. Έντονες οι τοποθετήσεις από πλευράς ΕΕ και Γερμανίας, ωστόσο η σημερινή κατάσταση είναι αποτέλεσμα μιας πορείας πραγμάτων που προηγήθηκαν.

Το τελευταίο διάστημα πληθαίνουν οι αναλύσεις και οι αναφορές από αξιωματούχους της ΕΕ, αρχηγούς κρατών, αλλά και διεθνολόγους, οι οποίες υποστηρίζουν ότι η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας στην ΕΕ δεν μπορεί να συνεχιστεί. Κάνουν, μάλιστα, λόγο για την αναγκαιότητα διαμόρφωσης μιας ειδικής σχέσης με την Τουρκία, η οποία ενδεχομένως να έχει

ως κύρια συστατικά την αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης αλλά και τη συνεργασία σε σχέση με το προσφυγικό, ένα ζήτημα που ταλανίζει την Ευρώπη.

Στην πρώτη τηλεμαχία εν όψει γερμανικών εκλογών, ο Σουλτς υποστήριξε ότι αν εκλεγεί θα ζητήσει να τερματιστεί η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, ενώ η Άγκελα Μέρκελ τόνισε ότι δεν βλέπει την Τουρκία να εντάσσεται στην ΕΕ.

Σε δηλώσεις του, άλλωστε, την προηγούμενη Δευτέρα, ο εκπρόσωπος της Κομισιόν τόνισε ότι «Η Τουρκία απομακρύνεται με μεγάλα βήματα από την Ευρώπη και αυτό καθιστά αδύνατο για την Τουρκία να γίνει μέλος της Ευρωπαϊκής Ένωσης».

Ωστόσο, ένα τέτοιο εγχείρημα δεν είναι εύκολο, καθώς, σύμφωνα με τη διαδικασία, για να γίνει κάτι τέτοιο, θα πρέπει σε ένα Συμβούλιο Αρχηγών κρατών της ΕΕ να τεθεί το συγκεκριμένο ζήτημα και να περάσει ομόφωνα, καθώς έστω και μια χώρα να διαφωνήσει με τη διακοπή των ενταξιακών της Τουρκίας, τότε κάτι τέτοιο δεν μπορεί να γίνει. Θα πρέπει να υπάρξουν πολύ σταθερές και στέρεες συνεργασίες για να περάσει κάτι τέτοιο.

Πολύ καλά ενημερωμένες πηγές εντός ΕΕ αναφέρουν ότι η συνεχής διαπραγμάτευση επί ζητημάτων είναι στο DNA της ΕΕ.

Από την άλλη, το ενδεχόμενο έναρξης της διαπραγματευτικής διαδικασίας για αναβάθμιση της τελωνειακής ένωσης της Τουρκίας με την ΕΕ, αναμένεται να ξεκαθαρίσει είτε θετικά είτε αρνητικά, εντός φθινοπώρου, ενδεχομένως και στο επόμενο Συμβούλιο Αρχηγών της ΕΕ. Η Κύπρος θα έχει δικαίωμα βέτο στο συγκεκριμένο ζήτημα, ένα εργαλείο που αν χτίσει συμμαχίες, θα μπορεί να αξιοποιήθει, καθώς η Τουρκία δεν έχει καν υλοποιήσει ακόμη τις υποχρεώσεις έναντι της Κυπριακής Δημοκρατίας, που πηγάζουν από την προηγούμενη συμφωνία.

Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, πάντως, έχει ήδη ψηφίσει υπέρ του να μην κλείσει η συμφωνία σε ενδεχόμενη διαπραγμάτευση αναβάθμισης της τελωνειακής ένωσης με την Τουρκία, αν δεν εφαρμόσει πρώτα η Τουρκία όλες τις υποχρεώσεις που πηγάζουν από την προηγούμενη συμφωνία.

Σύμφωνα με χρονικό το οποίο δημοσιοποιεί το ειδησεογραφικό πρακτορείο Reauters, η πορεία της Τουρκίας προς την ένταξη είχε συγκεκριμένα σημεία αναφορας:

Το χρονικό πάει πίσω στο 1987, χρονολογία κατά την οποία η Τουρκία κατέθεσε αίτημα για ένταξη στην Ευρωπαϊκή Οικονομική Κοινότητα. Δέκα χρόνια μετά, η Άγκυρα ανακηρύσσεται ως κατάλληλη για έναρξη διαπραγματευτικής διαδικασίας για την ένταξή της στην ΕΕ. Την πρόταση αυτή στήριξε με θέρμη η Βρετανία, η Ιταλία και η Σουηδία. Επικαλούνται τότε τη δυναμική μιας ανερχόμενης οικονομίας και ενός δυνατού "παίχτη" στα της Μέσης Ανατολής.

Τότε, Γερμανία, Γαλλία και Αυστρία διατηρούσαν τις επιφυλάξεις τους σε σχέση με τις οικονομικές και πολιτισμικές προκλήσεις που θα είχε το ενδεχόμενο ενσωμάτωσης μιας τόσο μεγάλης σε πληθυσμό μουσουλμανικής χώρας των 80 εκατομμυρίων στην ΕΕ.

Το 2002 η Τουρκία καταργεί τη θανατική ποινή, μια βασική προϋπόθεση για ένταξη στην ΕΕ. Το AKP κερδίζει τις εκλογές στην Τουρκία με κύριο σύνθημα το ότι θα πιέσει για ένταξη της χώρας στην ΕΕ.

Τον Μάρτη του 2003 ο Ερντογάν εκλέγεται ως Πρωθυπουργός της χώρας και δηλώνει ότι "η Τουρκία είναι έτοιμη να γίνει μέλος της ευρωπαϊκής οικογένειας".

Τον Οκτώβριο του 2005 αρχίζει επίσημα η διαπραγματευτική ενταξιακή πορεία της Τουρκίας. Η Τουρκία, για να μπορέσει να ενταχθεί στην ΕΕ, θα πρέπει να υλοποιήσει συγκεκριμένα απαιτούμενα.

Το 2010 η ενταξιακή πορεία της Τουρκίας μπαίνει σε περιπέτειες, καθώς μετά από πρωτοβουλία Κύπρου και Γαλλίας μπλοκάρονται συγκεκριμένα κεφάλαια της ενταξιακής διαδικασίας.

Τη διετία 2013-2014 ο Έρντογάν καταδιώκει χιλιάδες αστυνομικούς και δικαστές, κατηγορώντας τους για σκάνδαλα διαφθοράς και τους χρίζει πολιτικούς του εχθρούς.

Τον Αύγουστο του 2014 ο Ερντογάν εκλέγεται στη θέση του Προέδρου της Τουρκίας, μια θέση της οποίας τις αρμοδιότητες θέλει να ενδυναμώσει σε βαθμό που να διοικεί ο ίδιος από τη θέση αυτή, ολόκληρη τη χώρα.

Τον Οκτώβριο του 2014 η Ευρωπαϊκή Επιτροπή εκδίδει την ετήσία έκθεση, στην οποία αναφέρει τις έντονες ανησυχίες για τη δικαστική ανεξαρτησία στην Τουρκία.

Τον Μάρτιο του 2016, Ευρωπαϊκή Ένωση και Τουρκία συμφωνούν να συνεχίσουν τις διαπραγματεύσεις για την ενταξιακή πορεία της Τουρκίας, όπως επίσης και την απελευθέρωση της θεώρησης βίζας εισόδου στην ΕΕ για Τούρκους πολίτες, σε αντιστάθμισμα για τη συνεργασία σε σχέση με τη ροή προσφύγων από τη Συρία στην Ευρώπη.

Τον Ιούλιο του 2016 γίνεται το λεγόμενο πραξικόπημα στην Τουρκία, μια κίνηση που επιδιώκει να ρίξει τον Ερντογάν από την εξουσία, ένα πραξικόπημα το οποίο τελικά καταδίκασε και η διεθνής κοινότητα και η ΕΕ.

Οι σχέσεις, ωστόσο, με την ΕΕ ήταν σε άσχημη κατάσταση, λόγω του ότι ο Ερντογάν άρχισε να βλέπει παντού εχθρούς και καταδίωκε τους πάντες χωρίς καμιά διάκριση. Το Συμβούλιο της Ευρώπης κρίνει ως αντισυνταγματικές τις καταδιώξεις Ερντογάν σε τόσο μεγάλη κλίμακα ενάντια στις ελευθερίες και ενάντια στους πολίτες.

Τον Μάρτιο του 2017 ο Ερντογάν κατηγορεί τη Γερμανία για φασιστικές πράξεις, αναφερθείς σε απαγορεύσεις για εκδηλώσεις στη Γερμανία υπέρ του δημοψηφίσματος που θα γινόταν στην Τουρκία για την ενδυνάμωση των εξουσιών του. Η στενή επικράτηση των θέσεων Ερντογάν στο δημοψήφισμα, προσδίδει υπερδυνάμεις στον Ερντογάν, κάτι το οποίο ανησυχεί ακόμα περισσότερο την Ευρωπαϊκή Ένωση.

Τον Απρίλη του 2017 το Ευρωκοινοβούλιο ζητά αναστολή της ενταξιακής πορείας της Τουρκίας.

Οι Υπουργοί Εξωτερικών των κρατών μελών της ΕΕ συναντούν τον Τούρκο ΥΠΕΞ στη Μάλτα και ως αποτέλεσμα τάσσονται εκ πρώτης ενάντια στην ακύρωση της μακροχρόνιας προσπάθειας ενταξιακής πορείας της Τουρκίας.

Ανεπίσημα, όμως, διαμηνύουν ότι είναι ενδεχομένως εφικτή μια πιο χαλαρή συμφωνία με την Τουρκία, σε σχέση με το ελεύθερο εμπόριο, το μεταναστευτικό και την αντιτρομοκρατική συνεργασία.

Σε κάθε περίπτωση, η πορεία αυτή δεν μπορεί να συνεχιστεί επ' αόριστο, θα πρέπει να γίνει το επόμενο βήμα στον καθορισμό της σχέσης που θα επικρατήσει με την Τουρκία. Αυτό που παλεύει η Γερμανία αλλά και η ΕΕ το διάστημα αυτό, είναι το επόμενο βήμα να γίνει με τους δικούς τους όρους και όχι με όρους που θα θέσει η Τουρκία.