Πετρίδης: Δεδομένα και έρευνα για τις τ/κ περιουσίες

Τις διαδικασίες που ακολουθούνται για την έρευνα και τις αλλαγές που τροχοδρομούνται γνωστοποίησε ο Υπουργός Εσωτερικών Κωνσταντίνος Πετρίδης σε συνέντευξη Τύπου, λέγοντας ότι η δυνατότητα άσκησης αποτελεσματικής προσφυγικής πολιτικής με βάση τις ισχύουσες πολιτικές, είναι σημαντικά περιορισμένη.

Όπως είπε ο κ. Πετρίδης, το σκάνδαλο δικαίως απασχολεί την κοινωνία, προσθέτοντας ότι η αξία της περιουσίας είναι τεράστια, αφού η συνολική έκταση στις ελεύθερες περιοχές ανέρχεται στις 455.000 σκάλες ή 609 εκατομμύρια τετραγωνικά μέτρα και αντιπροσωπεύει το 10,14%

«Παρά το γεγονός ότι εδώ και αρκετά χρόνια το θέμα απασχολούσε ευρύτερα την κοινωνία, η σοβαρή και ουσιαστική συζήτηση του θέματος για την ίδια την πολιτεία, αποτελούσε ταμπού, αφού οι διαχρονικές στρευλώσεις που δημιουργήθηκαν είτε ήταν πολύ δύσκολο να επιλυθούν, είτε λειτουργούσαν προς όφελος των ευνοούμενων όλων των κομματικών χώρων και των πολιτικών χρωματισμών», είπε ο κ. Πετρίδης.

Επιπλέον, ο κ. Πετρίδης είπε ότι ένας ακόμα λόγος είναι ότι η νομοθεσία που βρίσκεται σε ισχύ από το 1991, δεν ήταν επαρκείς για να διασφαλίσουν τη διαφάνεια και την ισονομία, όπως απαιτεί ένα σύγχρονο κράτος εν έτει 2017, ενώ αναφέρθηκε στη φιλοσοφία της πολιτικής διαχείρισης των τ/κ περιουσιών, διέπεται περισσότερο από τις ανάγκες της περιόδου αμέσως μετά την εισβολή, παρά τις κοινωνικές, προσφυγικές και οικονομικές πραγματικότητες του 2017.

Η πρώτη κυβέρνηση που τόλμησε να αγγίξει το θέμα διαχείρισης των Τ/Κ περιουσιών και να τα βάλει με συμφέροντα @hasicos pic.twitter.com/QTg4UevEn1

Ο Υπουργός Εσωτερικών επισήμανε ότι η Κυβέρνηση θέτει θέμα ριζικής αναθεώρησης, μέσα από ένα μικτό, συντεταγμένο διάλογο και όχι πίσω από κλειστές πόρτες.

Όσον αφορά στην υπάρχουσα κατάσταση, ο κ. Πετρίδης ανέφερε ότι οι τ/κ στις ελεύθερες περιοχές χρησιμοποιούνται από 20.621 χρήστες. Από αυτές οι 4.737 είναι μόνιμες κατοικίες, 1.342 εξοχικές κατοικίες, 2.831 επαγγελματικά υποστατικά, γεωργικοί κλήροι 8.894 και 2.800 άλλοι χώροι.
Από το σύνολο των 20.621 χρηστών, οι 17.834 (ποσοστό 86,5%) είναι εκτοπισθέντες.

Όπως ανέφερε ο κ. Πετρίδης, η υπηρεσία που καλείται να διαχειριστεί το ζήτημα των τ/κ περιουσιών πολλών δις. ευρώ, στελεχώνεται από μόνο 73 άτομα, εκ των οποίων μόνο τα 9 ανήκουν στην κατηγορία του επιστημονικού προσωπικού.

Τι προνοεί το ισχύον νομοθετικό πλαίσιο;

Συνοπτικά, λειτουργεί Συμβουλευτική Επιτροπή (άρθρο 4) η οποία εξετάζει θέματα γενικής πολιτικής και αιτήματα για εκμίσθωση/παραχώρηση τουρκοκυπριακής περιουσίας στην Κυβέρνηση, σε Οργανισμούς Δημόσιας Ωφελείας, σε Αρχές Τοπικής Αυτοδιοίκησης (άρθρο 6Β) και σε φυσικά ή άλλα νομικά πρόσωπα.

Η Συμβουλευτική Επιτροπή έχει τριετή θητεία και αποτελείται από τον Κηδεμόνα ή εκπρόσωπό του, τρία μέλη από υπουργεία, εκπρόσωπο της ΠΕΠ, ένα εκπρόσωπο από κάθε αγροτική οργάνωση, εκπρόσωπο της ΠΟΒΕΚ και από ένα εκπρόσωπο από κάθε κοινοβουλευτικό κόμμα.

Για σκοπούς ταχύτερης ανταπόκρισης στα προβλήματα και τις αιτήσεις, σε κάθε επαρχία συστάθηκαν τρεις Ειδικές Επιτροπές με την ίδια σύνθεση, οι οποίες εξετάζουν συναφή αιτήματα.

Τα κριτήρια για παραχώρηση τουρκοκυπριακής περιουσίας αφορούν στις περιπτώσεις:

• Παραχώρησης κατοικιών για μόνιμη στέγαση

• Παραχώρησης κλήρων για γεωργική και κτηνοτροφική εκμετάλλευση

• Παραχώρησης επαγγελματικών υποστατικών

Και για τις τρεις περιπτώσεις βασικό κριτήριο είναι ο αιτητής να είναι πρόσφυγας.

Τα άλλα κριτήρια είναι:

Για την παραχώρηση κατοικιών για μόνιμη στέγαση:

• τουλάχιστον το ένα μέλος της οικογενείας να είναι πρόσφυγας,

• να δίνεται προτεραιότητα στις περιπτώσεις όπου και οι δύο σύζυγοι είναι πρόσφυγες,

• η οικονομική κατάσταση της οικογενείας, η σύνθεσή της, το πολυμελές και η ηλικία των μελών,

• οι υποψήφιοι να μην έχουν ιδιόκτητη κατοικία, ή να είναι κάτοχοι ακίνητης περιουσίας σημαντικής αξίας στις ελεύθερες περιοχές, ή και να έχουν επωφεληθεί από άλλα στεγαστικά προγράμματα της Κυβέρνησης.

Για την παραχώρηση κλήρων για γεωργική και κτηνοτροφική εκμετάλλευση:

• πρόσφυγες που να ασκούν αποκλειστικά το επάγγελμα του γεωργού, του κτηνοτρόφου ή του γεωργοκτηνοτρόφου,

• προτεραιότητα στους πρόσφυγες που κατοικούν στην περιοχή όπου ευρίσκεται η γεωργική/κτηνοτροφική γη.

Για την παραχώρηση επαγγελματικών υποστατικών:

• πρόσφυγες, χωρίς ιδιόκτητη επαγγελματική στέγη και χωρίς σημαντική περιουσία,

• η οικονομική κατάσταση και περιουσία της οικογενείας, η σύνθεσή της, ο αριθμός και η ηλικία των μελών, και

• η ανάγκη οικονομικής στήριξης της συγκεκριμένης επαγγελματικής δραστηριότητας από το κράτος.

Οι αποφάσεις της κάθε Ειδικής Επιτροπής καταγράφονται σε πρακτικό, το οποίο υποβάλλεται στον Κηδεμόνα τουρκοκυπριακών περιουσιών για έλεγχο και ανάλογη έγκριση. Η απόφαση του Κηδεμόνα κοινοποιείται στους οικείους Επάρχους και στον Πρόεδρο της Κοινοβουλευτικής Επιτροπής Προσφύγων, καθώς και στα μέλη της Συμβουλευτικής Επιτροπής για ενημέρωση.

Υπηρεσία Διαχείρισης Τ/Κ Περιουσιών

Η ευθύνη της εφαρμογής των σχετικών νομοθεσιών ανατέθηκε στην Υπηρεσία Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, με τις ακόλουθες αρμοδιότητες:

• Παραχώρηση κατοικιών για μόνιμη στέγαση, κλήρων, και επαγγελματικών υποστατικών.

• Συντήρηση τουρκοκυπριακών μνημείων και οικιών.

• Πώληση, απαλλοτρίωση, επίταξη, φιλικοί διακανονισμοί τουρκοκυπριακών περιουσιών, ανακτήσεις τουρκοκυπριακών περιουσιών που κατακρατούνται παράνομα.

Ταμείο Τουρκοκυπριακών Περιουσιών

Σύμφωνα με το άρθρο 11 των περί Τουρκοκυπριακών Περιουσιών Νόμων, όλες οι εισπράξεις κατατίθενται στο Ταμείο Τουρκοκυπριακών Περιουσιών, το οποίο έχει το δικό του προϋπολογισμό ο οποίος καταρτίζεται κάθε χρόνο από τον Κηδεμόνα Τουρκοκυπριακών Περιουσιών και εγκρίνεται από το Υπουργικού Συμβουλίου και την Βουλή.

Το μεγαλύτερο μέρος των εσόδων του Ταμείου αποτελεί η κρατική χορηγία, η οποία ανέρχεται περίπου στα 8,5εκ. ευρώ ετησίως (προϋπολογισθείσα δαπάνη) και καλύπτει:

• την αντιμισθία του προσωπικού της Υπηρεσίας Διαχείρισης Τουρκοκυπριακών Περιουσιών,

• τη συντήρηση τουρκοκυπριακών οικιών στις οποίες διαμένουν πρόσφυγες και τη συντήρηση σε οικισμούς αυτοστέγασης,

• τη σύνδεση των τουρκοκυπριακών περιουσιών με τα αποχετευτικά συστήματα και τα τέλη αποχέτευσης

Πέραν της κρατικής χορηγίας, το Ταμείο για το 2017, έχει συνολικά έσοδα της τάξης των €3,2εκ. από ενοίκια και €3,9εκ. από εκτέλεση διαφόρων έργων. Τα συνολικά έξοδα είναι ύψους €15,4εκ.

«Επομένως, οφείλουμε πλέον ως πολιτεία να παραδεχτούμε ότι δεν μας προβληματίζουν μόνο οι παρατυπίες και παρανομίες αλλά και η μη ορθολογική διαχείριση των περιουσιών αυτών επ’ ωφελεία, σε τελευταία ανάλυση, του συνόλου του προσφυγικού κόσμου ή τουλάχιστον μιας πιο μεγάλης μερίδας», είπε ο κ. Πετρίδης.

Παρατυπίες και κακοδιαχείριση

Λόγω των αδυναμιών αλλά και του διαχρονικά πρόχειρου σχεδιασμού και προγραμματισμού, παρατηρήθηκαν παρατυπίες, αυθαιρεσίες και παρανομίες που είναι σε γνώση της Κυβέρνησης και οι κυρίως αφορούν:

1. Υπεκμίσθωση ή εκχώρηση του μισθίου, σε τρίτο μη δικαιούχο πρόσωπο.

2. Παράνομη εκμετάλλευση και κερδοσκοπία από μη δικαιούχους.

3. Τιμές που δεν αντιπροσωπεύουν τις πραγματικές αξίες, εξού και τα μικρά έσοδα του Ταμείου.

4. Μη υιοθέτηση κριτηρίων. Εδώ ενδεχομένως να προκύπτουν και θέματα αμεροληψίας ή αντικειμενικότητας λειτουργών.

5. Αγοραπωλησίες με σκοπό τον πλουτισμό κατά παράβαση των προϋποθέσεων που τέθηκαν από το Υπουργικό Συμβούλιο και τις σχετικές Γνωματεύσεις του Γενικού Εισαγγελέα.

6. Εξοχικές κατοικίες χρησιμοποιούνται είτε ως αποθήκες είτε ως εμπορικές επιχειρήσεις, ενώ σε κάποιες κτίστηκαν τουριστικά διαμερίσματα με κολυμβητήρια.

Πέραν των πιο πάνω παρατυπιών και αυθαιρεσιών, διαπιστώθηκαν και άλλα προβλήματα που προκύπτουν από:

• την έλλειψη διαφάνειας στις ακολουθούμενες διαδικασίες,

• την αδυναμία του υφιστάμενου θεσμικού πλαισίου να περιορίσει την υποκειμενικότητα αφήνοντας περιθώριο για αυθαιρεσίες,

• την αδυναμία είσπραξης ενοικίων (καθυστερημένες/συσσωρευμένες οφειλές),

• την απουσία μηχανισμού έγκαιρου κι αποτελεσματικού ελέγχου και εποπτείας,

• την περιορισμένη παραγωγική δυναμικότητα λόγω μικρών, πολυτεμαχισμένων κλήρων,

• τα τετελεσμένα παράνομων ενεργειών λόγω απραξίας ή και ανοχής στο παρελθόν,

• την ελλιπή επιχειρηματικότητα (οι ετήσιες συμβάσεις είναι αντικίνητρο μακροπρόθεσμων επενδύσεων οικονομικής μεγέθυνσης),

• το ανεπαρκές λογισμικό σύστημα που δεν είναι συνδεδεμένο με τα λογισμικά του Τμήματος Κτηματολογίου και του Αρχείου Πληθυσμού, ούτως ώστε να γίνεται έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση των κτηματολογικών δεδομένων και των στοιχείων των αιτητών/μισθωτών (π.χ. αποβιώσαντες),

• τις κομματικές, τοπικές και άλλες παρεμβάσεις.

Ενέργειες που έγιναν από αυτή την Κυβέρνηση

Οι διαχρονικές στρεβλώσεις των τελευταίων δεκαετιών δημιούργησαν ένα φαύλο κύκλο παρατυπιών, συμφερόντων και κερδοσκοπίας από κάποιους που εκμεταλλεύτηκαν την πολυπλοκότητα του συστήματος, την αδιαφάνεια ή τις πολιτικές ή προσωπικές τους διασυνδέσεις.

«Παρά τις δυσκολίες, αυτή η Κυβέρνηση, υπό την υπουργία του Σωκράτη Χάσικου είναι η πρώτη κυβέρνηση η οποία τόλμησε να λάβει ουσιαστικά μέτρα για την αντιμετώπιση των κακώς εχόντων», είπε ο κ. Πετρίδης.

Στο πλαίσιο αυτής της συντεταγμένης προσπάθειας πολλαπλασιάστηκαν και εντατικοποιήθηκαν οι επιτόπιοι έλεγχοι χρήσης των περιουσιών με βάση τους δικαιούχους και τα συμβόλαια.

Παράλληλα, η διεκπεραίωση των συμβολαίων άρχισε να παρακολουθείται επισταμένως.

Και επειδή όλοι πρέπει να κρινόμαστε εκ του αποτελέσματος, το μέχρι τώρα αποτέλεσμα αυτής της προσπάθειας έχει ως ακολούθως:

1. Εξώσεις και ανακτήσεις

Τα τελευταία τρία χρόνια έγιναν παγκύπρια συνολικά 242 ανακτήσεις:

• Λευκωσία 49 (40 έχουν παραχωρηθεί σε νέους δικαιούχους)

• Λεμεσός 23 (10 έχουν παραχωρηθεί σε νέους δικαιούχους)

• Λάρνακα 30 (οι ανακτημένες κατοικίες έχουν ήδη παραχωρηθεί σε πρόσφυγες και για τα επαγγελματικά υποστατικά μελετώνται σχετικές αιτήσεις)

• Πάφος 140 (40 έχουν μισθωθεί και για τα υπόλοιπα εξετάζονται αιτήσεις)

Η παραχώρηση δεκάδων οικιών σε πραγματικούς δικαιούχους, πέραν της άρσης των παρατυπιών αποτελεί και μέτρο κοινωνικής δικαιοσύνης.

2. Δικαστικά μέτρα εναντίον παρανομούντων και οφειλετών

Τα τελευταία τρία χρόνια λήφθηκαν δικαστικά μέτρα παγκύπριασε 82 περιπτώσεις

• Λευκωσία 20

• Λεμεσός 12

• Λάρνακα (έχει ζητηθεί ανάκτηση των παρανομούντων)

• Πάφος 50

Τα δικαστικά μέτρα πάντα λαμβάνονται μετά που εξαντλείται η όποια προσπάθεια διακανονισμού ή εκεί που υπάρχει άρνηση συμμόρφωσης με τις νέες αποφάσεις του Κηδεμόνα.

3. Διακανονισμοί σταδιακής εξόφλησης οφειλόμενων ενοικίων

Τα τελευταία τρία χρόνια έγιναν 346 διακανονισμοί

• Λευκωσία 20

• Λεμεσός 120

• Λάρνακα 26

• Πάφος 180

4. Ιεραρχικές προσφυγές

Τα τελευταία τρία χρόνια υποβλήθηκαν 43 ιεραρχικές προσφυγές, εκ των οποίων οι 28 απορρίφθηκαν, οι δύο εγκρίθηκαν, οι δέκα εξετάζονται και οι τρεις αποσύρθηκαν.

Συγκεκριμένα:

• Λευκωσία 3 (1 εγκρίθηκε, 1 απορρίφθηκε και 1 υπό εξέταση)

• Λεμεσός 9 (1 εγκρίθηκε, 1 απορρίφθηκε, 3 αποσύρθηκαν, 4 εξετάζονται)

• Λάρνακα 19 ( 3 σε εκκρεμότητα, 16 απορρίφθηκαν)

• Πάφος 12 (10 απορρίφθηκαν, 2 εξετάζονται)

5. Όλες οι αιτήσεις κληρούχων τουρκοκυπριακής γης για επιδοτήσεις προς ΚΟΑΠ που θα υποβάλλονται στον ΚΟΑΠ από την 1 Ιανουαρίου 2018, θα πρέπει να συνοδεύονται με αντίγραφο της σχετικής Σύμβασης Μίσθωσης.

Ουδεμία επιδότηση δεν θα πληρώνεται πλέον εάν δεν συνοδεύεται από την αντίστοιχη σύμβαση.

Το επιχείρημα που προβάλλεται από κάποιους ότι ελλοχεύει ο κίνδυνος να χαθούν ευρωπαϊκά κονδύλια δεν μπορεί να γίνει αποδεκτό, σύμφωνα με τον κ. Πετρίδη, αφού δόθηκε επαρκής χρόνος για την σύναψη νόμιμων συβάσεων από νόμιμους δικαιούχους χρήσης.

6. Αναστολή αύξησης του 7% επί των συμβάσεων μίσθωσης ανά διετία και επανεξέταση μετά από τρία χρόνια σε σχέση με τους ρυθμούς ανάπτυξης. Είναι μια ρύθμιση που έγινε πρόσφατα και θα είναι προς όφελος του προσφυγικού κόσμου.

7. Μέτρα για ενίσχυση της διαφάνειας και της διευκόλυνσης των δικαιούχων, όπως η εισαγωγή από μερικές επαρχίες (Λευκωσία και Πάφος μερικώς) διαδικασιών γνωστοποίησης σε ενδιαφερόμενους μέσω διαδικτύου των διαθέσιμων τουρκοκυπριακών περιουσιών.

Η υπόθεση Μακένζι αποτελεί ένα από τα πιο κλασικά παραδείγματα του τρόπου διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσίων και ίσως ένα από τα το χαρακτηριστικά.

Η ουσία είναι ότι το κράτος διαμοίρασε τουρκοκυπριακή περιουσία σε εκτοπισθέντες για να βοηθήσει στην επαναδραστηριοποίησή τους εξασφαλίζοντας τους μάλιστα και δάνεια προς ανέγερση σύγχρονων εγκαταστάσεων και για να σταματήσει η ασχήμια που επικρατούσε στην περιοχή, για όσους θυμούνται, με τα πρόχειρα παραπήγματα και τις ανύπαρκτές υγειονομικές εγκαταστάσεις.

Με δημόσιες του δαπάνες, το κράτος προχώρησε στον διαχωρισμό μέρους του τουρκοκυπριακού τεμαχίου (αρ. 93) ιδιοκτησίας του Εβκάφ, σε δεκαεπτά οικόπεδα, η διαχείριση των οποίων παραχωρήθηκε στον Δήμο Λάρνακας υπό την προϋπόθεση βέβαια ότι θα εφαρμόζονταν οι ίδιες ρυθμίσεις, προϋποθέσεις και όροι που ισχύουν για όλες τις τουρκοκυπριακές περιουσίες.

Δεκατέσσερα από τα οικόπεδα αυτά παραχωρήθηκαν από τον Δήμο Λάρνακας σε δικαιούχους εκτοπισθέντες, οι οποίοι κατά το 1987 ανέγειραν κέντρα αναψυχής, με δικά τους έξοδα, καθώς και από δάνεια που τους παραχωρήθηκαν από το Ταμείο Δημοσίων Δανείων.

Άλλα τρία οικόπεδα παραχωρήθηκαν μεταγενέστερα στους εστιάτορες, τα υποστατικά των οποίων επηρεάστηκαν από την ανάπλαση/βελτίωση της οδού Πιαλέ Πασιά, στη Λάρνακα, με όρο ότι ο εστιάτορας δεν θα έχει δικαίωμα εκχώρησης ή υπεκμίσθωσης χωρίς την προηγούμενη γραπτή συγκατάθεση του Δήμου.

Επιπρόσθετα, στις Συμφωνίες Δανεισμού από το Ταμείο Δημοσίων Δανείων με τους εκτοπισθέντες στους οποίους παραχωρήθηκαν τα οικόπεδα αυτά, περιλαμβανόταν όρος ότι ενόσω διαρκεί η συμφωνία δανεισμού, ο αρχικός μισθωτής δεν μπορεί να ενοικιάσει, μεταβιβάσει, εκμισθώσει, υπενοικιάσει, αποξενώσει ή άλλως πώς να διαθέσει το τουριστικό κέντρο χωρίς την γραπτή συγκατάθεση των Δανειστικών Επιτρόπων.

Τίποτα από τα πιο πάνω σχεδόν δεν τηρήθηκε, σύμφωνα με τον κ. Πετρίδη.

• Τα κέντρα αναψυχής υπενοικιάστηκαν ή πωλήθηκαν από τους αρχικούς πρόσφυγες μισθωτές σε άλλα πρόσωπα (φυσικά ή νομικά), σε ορισμένες περιπτώσεις σε μη πρόσφυγες, σε αντίθεση με τις πρόνοιες της σχετικής νομοθεσίας.

• Στη Σύμβαση Μίσθωσης που υπέγραψε ο Κηδεμόνας (Εκμισθωτής) με τον Δήμο Λάρνακας (Μισθωτής), εντοπίστηκαν αδυναμίες και παραλήψεις που δεν διασφάλιζαν τις πρόνοιες της νομοθεσίας και των σχετικών κανονισμών.

Συγκεκριμένα,

(i) Σύμφωνα με πρόνοια της Σύμβασης Μίσθωσης, ο μισθωτής δεν έχει το δικαίωμα να υπενοικιάζει και/ή υπεκμισθώνει και/ή εκχωρεί και/ή παραχωρεί το δικαίωμα χρήσης και /ή το δικαίωμα διαχείρισης και /ή εκμετάλλευσης του μισθίου και/ή να εκχωρήσει τα δικαιώματα του έναντι οποιουδήποτε ανταλλάγματος σε οποιοδήποτε άλλο πρόσωπο ή εταιρεία, χωρίς την άδεια του εκμισθωτή. Συναφώς, ο δήμος προχώρησε σε υπογραφή συμβάσεων υπομίσθωσης των κέντρων αναψυχής με πρόσωπα ή εταιρείες, που όπως φαίνεται στις περισσότερες περιπτώσεις δεν πληρούν τα κριτήρια που τίθενται στον νόμο.

(ii) Δεν περιλήφθηκε πρόνοια που να διασφαλίζει την αποπληρωμή των οφειλών στο Ταμείο Δημοσίων Δανείων, με αποτέλεσμα να εξακολουθούν να οφείλονται τεράστια ποσά από τους αρχικούς μισθωτές των κέντρων αναψυχής για πέραν των 19 ετών, με ορισμένους από αυτούς να μην έχουν προβεί σε οποιαδήποτε πληρωμή από την ημερομηνία λήψης του δανείου. Άρα, λόγω των παραλήψεων δεν διαφυλάχτηκαν τα δικαιώματα του κράτους και του κοινωνικού συνόλου.

(iii) Παρά τις υποδείξεις της Νομικής Υπηρεσίας, το 2008 δεν περιλήφθηκε στις συμβάσεις μίσθωσης όρος ότι η ενοικίαση τερματίζεται αυτοδίκαια με τον θάνατο, την πτώχευση του φυσικού προσώπου ή τη διάλυση του νομικού προσώπου που ενεργεί ως μισθωτής.

«Εάν τηρούνταν οι υποδείξεις, θα παρεμποδιζόταν η διαιώνιση της ενοικίασης και η σιωπηρή μεταβίβαση των δικαιωμάτων σε τρίτους. Επίσης, δεν τηρήθηκε όρος που να απαγορεύει τη μεταβίβαση των μετοχών εταιρείας που ενεργεί ως μισθωτής σε τρίτους, διαρκούσης της σύμβασης, για να μην επιτυγχάνεται η υπενοικίαση ή μεταβίβαση των δικαιωμάτων με παράκαμψη του Κηδεμόνα. Όπως διαφαίνεται και από τις εκθέσεις της Ελεγκτικής Υπηρεσίας, από το 2003 υπάρχει σωρεία άλλων παρατυπιών και παρανομιών», είπε.

Από πλευράς Υπουργείου Εσωτερικών για τις οκτώ περιπτώσεις εστιατορίων υπεκμισθωμένα σε τρίτους μη δικαιούχους, προχωρήσαμε ήδη σε τερματισμό του συμβολαίου με τον Δήμο Λάρνακας (31 Δεκεμβρίου 2016).

Στο στάδιο αυτό, για τα δεκατέσσερα κέντρα και τρία οικόπεδα της περιοχής γίνεται μελέτη από Υπηρεσία Τουρκοκυπριακών περιουσιών, σε συνεργασία με τον Γενικό Ελεγκτή, τον Γενικό Εισαγγελέα και το Τμήμα Εσωτερικών Προσόδων που αφορά στη διερεύνηση για το ποιοι είναι οι πραγματικοί χρήστες, τί ακριβώς καταβάλλουν ως αντιμισθία και τί οφείλουν στο κράτος από πλευράς φορολογίας.

Τα ήδη οφειλόμενα στους Δανειστικούς Επιτρόπους ανέρχονται σήμερα σε 786.137 ευρώ, ενώ τα οφειλόμενα στον Δήμο Λάρνακας στα 353.579 ευρώ.

Η διερεύνηση θα ολοκληρωθεί σε 3 με 4 μήνες οπόταν και θα ληφθούν οι κατάλληλες αποφάσεις και θα υπογραφούν νέα νομότυπα συμβόλαια.

Ο στόχος της Κυβέρνησης, είπε, δεν είναι και δεν πρέπει να είναι ο τερματισμός μιας τέτοιας έκτασης οικονομικής δραστηριότητας, αλλά τα οφέλη αυτής της δραστηριότητας, τα οποία ενδεχομένως να ανέρχονται σε εκατομμύρια ευρώ ετησίως, να διοχετεύονται στον προσφυγικό κόσμο και όχι για τον πλουτισμό ενός πολύ μικρού αριθμού ατόμων που έτυχε χρόνια πριν να μισθώσουν αυτές τις περιουσίες.

«Τα πιο πάνω αποδεικνύουν τόσο την αποφασιστικότητα και εντατική προσπάθειά μας τόσο για εντοπισμό και πάταξη της οποιασδήποτε κακοδιαχείρισης που έχει συσσωρευτεί όλα αυτά τα χρόνια όσο όμως και την πολυπλοκότητα του εγχειρήματος, αφού η κάθε περίπτωση είναι ξεχωριστή. Είναι γι’ αυτό που αντί πολιτικές ατάκες ή αφοριστικές δηλώσεις χρειάζεται η συνδρομή όλων για να διορθώσουμε τα κακώς έχοντα, προς όφελος της κοινωνίας και του προσφυγικού κόσμου», τόνισε ο κ. Πετρίδης.

Ένα άλλο ερώτημα που προκύπτει, σύμφωνα με τον Υπουργό και που βέβαια δεν ισχύει μόνο για την περίπτωση Μακένζι είναι αν πολιτικές που υιοθετήθηκαν τη δεκαετία του ‘70 ή και του ‘80 και πιο μετά, και που ενδεχομένως, με τα δεδομένα εκείνων των εποχών, να ήταν σωστές και να εξυπηρέτησαν τον προσφυγικό κόσμο, εξακολουθούν και σήμερα, 43 χρόνια μετά από την εισβολή, όπου οι ανάγκες του προσφυγικού κόσμου έχουν σαφώς διαφοροποιηθεί, να συνεχίζουν να είναι πράγματι οι πιο σωστές ή μήπως πρέπει να τις ξαναδούμε κάτω από ένα νέο πρίσμα αναθεωρώντας μονοδιάστατες προσεγγίσεις άλλων εποχών.

Βασική επιδίωξή της Κυβέρνησης στο προσεχές μέλλον σύμφωνα με τον κ. Πετρίδη, είναι ο περεταίρω εξορθολογισμός της διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών και η πάταξη των αυθαιρεσιών, παρατυπιών και παρανομιών με συγκεκριμένα μέτρα.

«Βασικοί πυλώνες της πολιτικής μας είναι η διαφάνεια και η ίση μεταχείριση. Κάτι για το οποίο πάσχαμε στο παρελθόν και είναι κάτι στο οποίο εν πολλοίς οφείλονται τα σημερινά φαινόμενα. Οι διαθέσιμες περιουσίες στο παρελθόν έρχονταν σε γνώση, στις πλείστες των περιπτώσεων, σε ένα περιορισμένο κύκλο ανθρώπων λόγω προσβάσεων ή άλλων πολιτικών, κομματικών ή προσωπικών διασυνδέσεων. Αυτό, σε συνδυασμό με την έλλειψη αντικειμενικών κριτηρίων χρήσης των τουρκοκυπριακών περιουσιών, οδηγούσαν στην προνομιακή μεταχείριση κάποιων, που σε βάθος χρόνου κερδοσκοπούσαν εις βάρος της πλειονότητας των προσφύγων ή των άλλων δικαιούχων», τόνισε.

Εννέα προτάσεις πολιτικής για διαφάνεια και ισονομία

Συγκεκριμένα, ο στρατηγικός σχεδιασμός για το επόμενο διάστημα αφορά:

1. Λεπτομερείς απογραφική έρευνα και επανεκτίμηση των τουρκοκυπριακών περιουσιών.

2. Υιοθέτηση νέας, ομοιόμορφης, και ενιαίας πολιτικής μίσθωσης τουρκοκυπριακών περιουσιών σε παγκύπρια βάση για χρήση ως κατοικία, επαγγελματική στέγη, και για γεωργικούς σκοπούς μέσω:

• Εισαγωγής απόλυτα αντικειμενικών κριτηρίων για την αξία της ακίνητης ιδιοκτησίας του αιτητή.

• Εισαγωγής μοριοδότησης για στάθμιση των κριτηρίων.

• Καθορισμού εισοδηματικών κριτηρίων.

• Υιοθέτησης κριτηρίου που να αφορά στην εγγραφή στο Μητρώο Αγροτών του Υπουργείου Γεωργίας, Αγροτικής Ανάπτυξης και Περιβάλλοντος και θα αφορά στην παραχώρηση γεωργικής κατά προτεραιότητα σε πρόσφυγες. Αν δεν υπάρχουν ενδιαφερόμενοι πρόσφυγες τότε θα υπάρχει πιθανότητα παραχώρησης σε άλλα πρόσωπα που ασχολούνται κατά κύριο λόγο με τη γεωργοκτηνοτροφία

Τα πιο πάνω θα αποτρέψουν την υποκειμενικότητα που ισχύει στη διάθεση των περιουσιών με το υφιστάμενο νομικό πλαίσιο, το οποίο αφήνει χώρο για αυθαιρεσίες.

3. Εντατικοποίηση και αύξηση των επιτόπιων ελέγχων αλλά και της ικανότητας παρακολούθησης και ελέγχου είσπραξης προσόδων με ανάλογη ενίσχυση της Υπηρεσίας Τουρκοκυπριακών Περιουσιών.

4. Κατά προτεραιότητα διερεύνηση όλων των νομικών προσώπων που κατέχουν σημαντικής αξίας τουρκοκυπριακές περιουσίες. Γι’ αυτό τον σκοπό θα καταρτιστεί «πρόγραμμα ελέγχου», με βάση την αξία των περιουσιών, γιατί η κατάχρηση, η κερδοσκοπία και η κοινωνική αδικία γίνεται και μέσω της διάθεσης δυσανάλογης αξίας περιουσιών σε ορισμένα άτομα.

5. Υποχρεωτική δημοσιοποίηση, μέσω ιστοσελίδας αλλά και των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας, τόσο των διαθέσιμων περιουσιών όσο και των αποφάσεων των Επιτροπών.

6. Δημοσιοποίηση αρχείου χρηστών και την κατηγορία περιουσίας και της χρήσης. Για τον σκοπό αυτό θα πρέπει να γίνει διαβούλευση και με την Επίτροπο Προσωπικών Δεδομένων.

7. Περιορισμός της θητείας των διορισθέντων στις Επιτροπές προς αποφυγή δημιουργίας ή εδραίωσης πελατειακών σχέσεων από τριετή σε διετή

8. Σύσταση Συμβουλευτικής Επιτροπής

Επανακαθορισμός της σύστασης των μελών και καθορισμός κριτηρίων για τα μέλη. Σύμφωνα με τον κ. Πετρίδη, στο πλαίσιο αυτό θα μπορούσε να μελετηθεί η αντικατάσταση των εκπροσώπων των κομμάτων. Θα μπορούσε επίσης να μελετηθεί η συμμετοχή νέων μελών, ούτως ώστε η επιτροπή να διευρυνθεί με άλλους φορείς για σκοπούς και διαφάνειας και ελέγχου. Για την αναθεώρηση της σύστασης της Συμβουλευτικής Επιτροπής θα ακολουθήσει η αναγκαία διαβούλευση.

9. Υιοθέτηση σύγχρονων συστημάτων εσωτερικού ελέγχου για συστηματικό έλεγχο και αντιμετώπιση, παρατυπιών ως προς την τήρηση των όρων των συμβάσεων, υπερβάσεων, μη αξιοποίησης/εγκατάλειψης περιουσίας, υπεκμισθώσεων μη δικαιούχων, ψευδών δηλώσεων και ενίσχυση συνεργασίας με την Ελεγκτική Υπηρεσία.

Τα πιο πάνω αφορούν προτάσεις πολιτικής με βάση τον στρατηγικό σχεδιασμό της Υπηρεσίας και του Υπουργείου. Αποτελούν σημαντικότατες προτάσεις που θα αλλάξουν τον τρόπο διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών βάσει των αρχών της ισονομίας, της διαφάνειας και της χρηστής διοίκησης. «Είναι προτάσεις που θα θέσουν τέρμα στον υποκειμενισμό και αδιαφάνεια, που οδήγησε διαχρονικά σε αυθαιρεσίες, άλλες μικρότερες και άλλες μεγαλύτερες, στη χρήση αυτής της τεράστιας περιουσίας», ανέφερε.

Αυτές οι κυβερνητικές προτάσεις θα πρέπει να οριστικοποιηθούν μετά από την κατάλληλη διαβούλευση και να συγκεκριμενοποιηθούν μετά από τη διενέργεια εξειδικευμένης μελέτης και σχεδίου δράσης.

«Οι εν λόγω προτάσεις, αν και πολύ σημαντικές, δεν παρεκκλίνουν από την ισχύουσα φιλοσοφία και γενικότερη πολιτική διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Και όπως ανάφερα και στην εισαγωγή μου, η φιλοσοφία της πολιτικής διαχείρισης των τουρκοκυπριακών περιουσιών διαπνέετο από τις πιεστικές συνθήκες της περιόδου μετά από την εισβολή και όχι από τις πραγματικότητες και ανάγκες του 2017. Τόσον όσον αφορά στους δικαιούχους όσο και τις χρήσεις, όσο και την έννοια της «επιχειρηματικότητας» ή τους αυστηρότατους περιορισμούς στην προοπτική ανάπτυξης των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Είναι μια πολιτική που δεν προωθεί την επιχειρηματικότητα και τις οικονομίες κλίμακας και κατ’ επέκταση, ούτε την αύξηση των εσόδων του ταμείου, ούτως ώστε να μπορεί να ασκηθεί ουσιαστική πολιτική μέσω του», τόνισε ο κ. Πετρίδης.

Επιπλέον, τόνισε ότι «δεν μπορούμε όμως ούτε να παραγνωρίσουμε ότι στο παρόν στάδιο δεν συνεισφέρει ουσιαστικά στην προσφυγική πολιτική. Ή τουλάχιστον ότι θα μπορούσε να συνεισφέρει περισσότερο. Μικρός αριθμός δικαιούχων σε σχέση με το σύνολο των προσφύγων, και έσοδα μόνο 3εκ. ευρώ από μια τεράστια περιουσία, και ένα ελλειμματικό ταμείο διαχείρισης. Πιστεύω ότι τα έσοδα από μια πιο ορθολογική διαχείριση με διαφορετικά κριτήρια θα μπορούσαν να ήταν ασύγκριτα μεγαλύτερα, υπερπολλαπλάσια»

Τα έσοδα αυτά, πρόσθεσε, θα μπορούσαν να διατεθούν με ένα πολύ πιο αποτελεσματικό και δίκαιο τρόπο στο σύνολο του προσφυγικού κόσμου ανάλογα με τις ανάγκες του ή και λαμβάνοντας υπόψη την περιουσία που είχε στα κατεχόμενα.

«Για τον σκοπό αυτό, ως Κυβέρνηση θα μελετήσουμε την πρόσληψη εμπειρογνώμονα, με όρο εντολής να προτείνει τρόπους μιας πιο ορθολογικής διαχείρισης της τουρκοκυπριακής περιουσίας, με μεγιστοποίηση του οικονομικού της οφέλους, ούτως ώστε να μπορεί να παραχθεί μια πιο αποτελεσματική και κοινωνικά δίκαιη πολιτική για τον προσφυγικό κόσμο. Είναι κάτι που θα συζητήσω με όλους τους φορείς αλλά και τον πολιτικό κόσμο. Είναι ένα ευαίσθητο θέμα και για να γυρίσουμε σελίδα χρειάζεται εθνική συναίνεση», ανέφερε.

Τέλος, τόνισε πως «ως κυβέρνηση όμως οφείλουμε και είμαστε αποφασισμένοι να πούμε τα πράγματα με το όνομά τους. Να ανοίξουμε θέματα, τα οποία αποτελούσαν ταμπού και τα οποία σίγουρα θα προκαλέσουν αντιδράσεις. Τόσο όσο αφορά στη μεγάλη προσπάθεια πάταξης των παρανομιών και των παρατυπιών όσο και την πιο ορθολογική διαχείριση των τουρκοκυπριακών περιουσιών. Το οφείλουμε και στον προσφυγικό κόσμο αλλά και στην ευρύτερη κοινωνία».