Οι αυξανόμενες προκλήσεις των Ταμείων Προνοίας

Το πρόσφατο παρελθόν μάς έχει διδάξει ότι το να τοποθετούμε όλα τα αυγά μας σε ένα καλάθι μπορεί να δημιουργήσει μια τεράστια ομελέτα

Στα χρόνια που προηγήθηκαν του κουρέματος των τραπεζικών καταθέσεων, οι καταθέτες απολάμβαναν ένα περιβάλλον ασυνήθιστα υψηλών επιτοκίων. Με τις καταθέσεις να αποδίδουν έως και 7% και το κεφάλαιο φαινομενικά εγγυημένο, τα περισσότερα Ταμεία Προνοίας τοποθέτησαν τα περιουσιακά τους στοιχεία αποκλειστικά σε μία και μοναδική επενδυτική κατηγορία (μετρητά) και σε πολλές περιπτώσεις σε ένα μόνο χρηματοπιστωτικό ίδρυμα. Με το επακόλουθο κούρεμα

τα στοιχεία ενεργητικού αρκετών Ταμείων Προνοίας εξανεμίστηκαν και η ιερότητα των τραπεζικών καταθέσεων έγινε υπόθεση του παρελθόντος.

Εύλογα μπορεί να υποστηρίξει κάποιος ότι αυτό που συνέβη τον Μάρτιο του 2013 ήταν πρωτοφανές και σχεδόν αδύνατο να προβλεφθεί. Το αδιανόητο έγινε πραγματικότητα. Όντως, δεν υπάρχει προηγούμενο όσον αφορά το κούρεμα καταθέσεων, το γεγονός όμως παραμένει πως αγνοήθηκαν κάποιες πολύ βασικές επενδυτικές αρχές.

Ο σκοπός αυτού του άρθρου δεν είναι η ανασκόπηση του παρελθόντος ή/και επίρριψη ευθυνών, αλλά η αναφορά σε ορισμένες βασικές επενδυτικές αρχές τις οποίες τα Ταμεία Προνοίας χρειάζεται να εξετάσουν, λαμβάνοντας υπόψη τις προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα.

Ποιες είναι οι κυριότερες προκλήσεις που αντιμετωπίζουν σήμερα τα Ταμεία Προνοίας;

Διασπορά περιουσιακών στοιχείων

Αναμφισβήτητα μία από τις πιο σημαντικές επενδυτικές αρχές είναι η διασπορά, είτε αυτό αφορά γεωγραφικές περιοχές είτε κατηγορίες περιουσιακών στοιχείων. Η κυπριακή οικονομία, σε σχέση με το ΑΕΠ, αντιπροσωπεύει περίπου το 0,02% της παγκόσμιας οικονομίας. Ενδεχομένως να είναι φυσιολογικό για ένα επενδυτικό χαρτοφυλάκιο να έχει έκθεση στην τοπική οικονομία, ωστόσο είναι επίφοβο να έχει 100% έκθεση σε μία χώρα ή ένα χρηματοπιστωτικό ίδρυμα, όπως συμβαίνει ακόμη και σήμερα με πολλά περιουσιακά στοιχεία Ταμείων Προνοίας.

Περιβάλλον χαμηλών επιτοκίων

Αν και οι κυπριακές τράπεζες εξακολουθούν να προσφέρουν κάποια μικρή επιτοκιακή απόδοση στις καταθέσεις, τα τελευταία χρόνια το ευρώ διανύει μία εποχή μηδενικών/αρνητικών επιτοκίων και αυτό δεν αναμένεται να αλλάξει στο προσεχές μέλλον. Με χαμηλές αποδόσεις και χαμηλές προσδοκίες για καλύτερη απόδοση σύντομα, τα Ταμεία Προνοίας πολλές φορές αντιμετωπίζουν δυσκολία στην κάλυψη των λειτουργικών εξόδων τους, πόσο μάλλον στην κάλυψη του πληθωρισμού. Για να μετριάσουν αυτήν την επίπτωση, οι Επιτροπές των Ταμείων Προνοίας οφείλουν να εξετάσουν την τοποθέτηση περιουσιακών στοιχείων και σε άλλες κατηγορίες ενεργητικού, όπως σταθερού εισοδήματος (ομόλογα) και μετοχές, έτσι ώστε να προσπαθήσουν να αυξήσουν την απόδοση των κεφαλαίων τους προς όφελος των μελών τους.

Εμπειρογνωμοσύνη διαχείρισης περιουσιακών στοιχείων

Τα μέλη των Επιτροπών των Ταμείων Προνοίας φέρουν το βάρος της λήψης επενδυτικών αποφάσεων, χωρίς να υπάρχει, σε πολλές περιπτώσεις, η απαιτούμενη τεχνογνωσία ή εμπειρογνωμοσύνη στις επενδύσεις. Αυτό μπορεί να οδηγήσει τις Επιτροπές των Ταμείων Προνοίας είτε στο να λαμβάνουν επενδυτικές αποφάσεις που δύναται να μην είναι συμβατές με το επενδυτικό προφίλ των μελών τους ή απλώς να μην προβαίνουν σε καμία ενέργεια (δηλαδή, αφήνοντας όλα τα περιουσιακά στοιχεία σε μετρητά) υπό τον φόβο λήψεως λανθασμένων αποφάσεων. Λαμβάνοντας υπόψιν ότι η διαχείριση ενός Ταμείου Προνοίας είναι μία μακροπρόθεσμη διαδικασία που επηρεάζει τις συνταξιοδοτικές παροχές των μελών του, είναι ζωτικής σημασίας οι βασικές αρχές και μεθοδολογίες επένδυσης να υιοθετούνται συστηματικά.

Οι αυξημένες ρυθμιστικές απαιτήσεις οδηγούν σε υψηλότερα κόστη

Η δημιουργία και συντήρηση ενός Ταμείου Προνοίας επιφέρει πάγιο κόστος και το κόστος που αποδίδεται στο κάθε μέλος να είναι υψηλότερο όσο μικρότερο είναι το Ταμείο. Εκτός από το πάγιο κόστος, τα καθήκοντα και οι υποχρεώσεις των Επιτροπών των Ταμείων Προνοίας, συχνά, καταναλώνουν πολύτιμο χρόνο από άλλα εργασιακά καθήκοντα. Στο προσεχές διάστημα τα Ταμεία Προνοίας αναμένεται να αντιμετωπίσουν αυξημένες ρυθμιστικές απαιτήσεις, γεγονός που θα αυξήσει περαιτέρω το κόστος (συνεπώς επηρεάζοντας αρνητικά την απόδοση του κεφαλαίου), τις ευθύνες και τα καθήκοντα σχετικά με τη διαχείριση.

Ποια είναι η μελλοντική πορεία για τα Ταμεία Προνοίας;

Για την αποτελεσματική αντιμετώπιση των προαναφερθέντων προκλήσεων, όλο και περισσότερα Ταμεία Προνοίας επιλέγουν την ανάθεση διαχείρισης του Ταμείου τους σε εξειδικευμένους διαχειριστές, με την εγγραφή σε έτοιμες προς χρήση (turn-key) λύσεις επαγγελματικών συντάξεων, όπως αυτές προσφέρονται από τον Κλάδο VII (Διαχείριση Ταμείων Ομαδικής Συνταξιοδοτήσεως). Συγκεκριμένα, οι λύσεις αυτές περιλαμβάνουν τη διαχείριση του Ταμείου Προνοίας μέσα από ένα ευρύ φάσμα επενδυτικών επιλογών, με τη δυνατότητα το κάθε μέλος να επιλέγει τη δική του στρατηγική, σύμφωνα με το επενδυτικό του προφίλ.

Είναι, ίσως, ώρα να επανεξεταστεί το λειτουργικό μοντέλο των Ταμείων Προνοίας.

Κρίστης Μιχαηλίδης, BA, MSBA, MCIM

Ancoria Insurance Public Ltd

[email protected]

Δείτε εδώ το επαγγελματικό συνταξιοδοτικό σχέδιο το οποίο αποτελεί την εναλλακτική επιλογή στα παραδοσιακά ταμεία προνοίας http://www.ancoria.com.cy/pension-plan