Κτύπημα κάτω από τη μέση σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας

Το ΥπΕξ σφύριζε αδιάφορα σε τροπολογία κατά της «παρθενογένεσης»
Γίνεται προσπάθεια να πάρουν στην ολομέλεια τις αρχές της Ε.Ε. για να σώσουν την παρτίδα, ενώ περιελήφθησαν τροπολογίες για εποίκους και ΑΟΖ

Επισφραγίσθηκε, χθες, ενώπιον της Επιτροπής Εξωτερικών του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου μέσα από την έκθεση αξιολόγησης για την Τουρκία, το κτύπημα κάτω από τη μέση σε βάρος της Κυπριακής Δημοκρατίας. Στην έκθεση επικρατεί η αντίληψη περί της εν δυνάμει λύσης και της εκλιπούσας Κυπριακής Δημοκρατίας, η οποία θα αντικατασταθεί

από δυο ισότιμα συνιστώντα κράτη επί τη βάσει της συμφωνίας της 11ης Φεβρουαρίου, έχοντας ως άλλοθι αφενός την αντιδήλωση της 21ης Σεπτεμβρίου, την οποία η εισηγήτρια της έκθεσης Κάτι Πίρι έχει «εξορίσει» στο προοίμιο, και αφετέρου τον όρο «evolvement», που το Υπουργείο Εξωτερικών μεταφράζει ως «μετεξέλιξη» της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία, δημιουργώντας, όμως, γκρίζες ζώνες και εποικοδομητικές ασάφειες, αφού ανοίγουν παράθυρα για ερμηνείες περί νέου κράτους και παρθενογένεσης.

Μετεξέλιξη και γκρίζες ζώνες
Η περί «μετεξέλιξης» αναφορά βρίσκεται σε συνάφεια με το εξής γεγονός: Η εισηγήτρια δεν αποδέχθηκε τροπολογίες που θα ξεκαθάριζαν το τοπίο. Τέτοιες τροπολογίες τόνιζαν ότι εκφράζεται η ανησυχία για τις δημόσιες θέσεις της τουρκοκυπριακή ηγεσίας για λύση πρωτογενούς δικαίου, δηλαδή παρθενογένεσης. Επίσης σε αυτές γινόταν μνεία σε ένα και μόνο λαό αντί σε μια διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία με δυο ισότιμες κοινότητες, κάτι που θέτει σε κίνδυνο τα «τρία single», τα οποία αναφέρονται στο κείμενο (δηλαδή η μια κυριαρχία, ιθαγένεια και διεθνής προσωπικότητα).

Η λέξη περί «εξέλιξης» της Κυπριακής Δημοκρατίας σε διζωνική δικοινοτική ομοσπονδία δεν ξεκαθαρίζει τις γκρίζες ζώνες, αφού, με βάση το διεθνές δίκαιο, η «μετεξέλιξη» μπορεί να σημαίνει διάδοχο κράτος ή κράτη αντί συνέχεια του υφιστάμενου. Και ο κίνδυνος αυτός είναι έκδηλος με βάση το παρασκήνιο και τις πολιτικές προθέσεις αφού σε ένα νομικό και πολιτικό κείμενο, όπως η εν λόγω έκθεση, θα πρέπει να ληφθεί υπόψη και το γράμμα και το πνεύμα του όπως αποτυπώνεται μέσα από την τελική του διαμόρφωση.

Με βάση λοιπόν τις τροπολογίες: 1. Δεν έχει αποκλειστεί ρητώς η παρθενογένεση, ενώ υπήρχε σχετική τροπολογία. Η θέση αυτή δεν έτυχε της απαιτούμενης στήριξης ούτε από το Υπουργείο Εξωτερικών, για να μην εμπλακεί σε ένα «blame game» με την Τουρκία και τον κ. Ακιντζί, ενώ ταυτοχρόνως εθεωρείτο ότι επρόκειτο για χαμένη υπόθεση, ότι δηλαδή δεν θα μπορούσε μια τέτοια αναφορά να γίνει δεκτή λόγω και του κλίματος ευφορίας που είχε δημιουργηθεί και το οποίο αποτυπώνεται στα εύσημα που δίδονται μέσα από το κείμενο στις άοκνες προσπάθειες των ηγετών των δυο Κοινοτήτων για λύση.

2. Δεν υπάρχει πρόθεση σύνδεσης της αντιδήλωσης της 21ης Σεπτεμβρίου του 2005 για την αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία με τη λύση του Κυπριακού, παρότι υπήρχε σχετική τροπολογία. Αντί στην παράγραφο για το Κυπριακό, η «αντιδήλωση» περιελήφθη στο προοίμιο, δηλαδή απλώς λαμβάνεται υπόψη. Εάν συνδεόταν η αντιδήλωση με τη λύση, τότε θα υπήρχε πρόβλημα με τη βάση των συνομιλιών, δηλαδή τη διακήρυξη της 11η Φεβρουαρίου για λύση διζωνικής δικοινοτικής ομοσπονδίας, που αναφέρεται στην έκθεση. Ακόμη δεν θα υπάρχει λόγος για αναφορά σε «μετεξέλιξη» σε ομοσπονδιακό σύστημα με τον κίνδυνο περί ερμηνειών για νέο διάδοχο κράτος.

Σε περίπτωση αναγνώρισης της Κυπριακής Δημοκρατίας από την Τουρκία, θα ήταν σχεδόν αυτονόητη η συνέχεια του υφιστάμενου κράτους. 3. Γίνεται στη συμβιβαστική τροπολογία 37 αναφορά σε τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος, στο οποίο θα εφαρμοστεί το κοινοτικό κεκτημένο αμέσως μετά τη λύση. Το Πρωτόκολλο 10, επί τη βάσει του οποίου εντάχθηκε στην Ε.Ε. η Κυπριακή Δημοκρατία στο σύνολό της, δεν αναφέρεται σε τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος αλλά σε βόρειο τμήμα, επί του οποίου το κεκτημένο δεν μπορεί να εφαρμοστεί λόγω τη υφιστάμενης κατάστασης, δηλαδή της κατοχής.

Διαφωνία Ζόμερ για το τ/κ συνιστών κράτος
Επί των ανωτέρω, η σκιώδης εισηγήτρια του Ευρωπαϊκού Λαϊκού Κόμματος Ρενάτα Ζόμερ εξέφρασε δημόσια τη διαφωνία της με την αναφορά σε τουρκοκυπριακό συνιστών κράτος, επισημαίνοντας, ταυτοχρόνως, ότι δεν είναι δουλειά του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου να προκαθορίζει τη λύση του Κυπριακού.

Στο κείμενο γίνεται μεν αναφορά για ΔΔΟ με τρία single, αλλά χωρίς την αναφορά σε ένα λαό και χωρίς τη θέση ότι η λύση θα είναι σύμφωνη με τις αρχές και αξίας της Ε.Ε. (υπήρχε σχετική τροπολογία, που δεν έγινε δεκτή). Ήταν εμφανής η επί του θέματος αντίδραση των Κυπρίων ευρωβουλευτών και εκτιμάται ότι θα επιδιωχθεί σχετική με το θέμα τροπολογία σε επίπεδο Ολομέλειας, χωρίς να αλλάζει όμως η ουσία, αφού εάν εφαρμοστούν πλήρως οι αρχές της Ε.Ε., μεταξύ των οποίων και αυτή που καθορίζει ότι όλοι οι Κύπριοι θα έχουν ψήφο εφ’ όλης της επικράτειας, δεν θα μπορεί να λειτουργήσει η διζωνικότητα, που προϋποθέτει τουρκικό βορρά και ελληνικό νότο.

Κεφάλαιο 31 από το παράθυρο
Πέραν των ανωτέρω, έχουν εγκριθεί συμβιβαστικές τροπολογίες με τις οποίες γίνεται λόγος για το άνοιγμα των κεφαλαίων 23 και 24 (θεμελιώδη δικαιώματα και δικαιοσύνη) εφόσον εκπληρωθούν από την Τουρκία τα κριτήρια που της ετέθησαν, ενώ από τα παράθυρο εισέρχεται η Τουρκία στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο για ζητήματα άμυνας και εξωτερικής πολιτικής, όπως προνοεί η συμβιβαστική τροπολογία 13. Αυτή ήταν μια πάγια τουρκική θέση που προσδίδει στην Τουρκία «ειδικό καθεστώς» και συνιστά ένα θετικό για την Άγκυρα βήμα ως προς το άνοιγμα του κεφαλαίου 31, που αφορά στα θέματα ασφάλειας και το οποίο η Λευκωσία κρατεί παγωμένο.

Εμβάθυνση το 2016
Ακόμη, στη συμβιβαστική τροπολογία 12, η οποία εγκρίθηκε, γίνεται αναφορά στην εμβάθυνση της τελωνειακής ένωσης Τουρκίας - Ε.Ε. Η τροπολογία αυτή εξουδετερώνει στην ουσία την αναφορά που γίνεται στη συμβιβαστική τροπολογία 2, στο προοίμιο της έκθεσης για την πλήρη εφαρμογή του Πρωτοκόλλου της Άγκυρας. Υπάρχει, μάλιστα, στη συμβιβαστική τροπολογία 12 μια ουρά, που ενισχύει την αντίληψη περί της εξουδετέρωσης των τουρκικών υποχρεώσεων όπως αυτές προκύπτουν από το Πρόσθετο Πρωτόκολλο. Συγκεκριμένα, τονίζεται ότι η εμβάθυνση της τελωνειακής ένωσης θα αρχίσει το δεύτερο εξάμηνο του 2016, χωρίς να θεωρείται ως προϋπόθεση η εφαρμογή του Πρωτοκόλλου και η εκπλήρωση των τουρκικών υποχρεώσεων άμεσα.

Έποικοι, Αττίλας και ΑΟΖ
Στα θετικά της χθεσινής ψηφοφορίας περιλαμβάνονται τροπολογίες που: Α. Έχουν τεθεί από το σύνολο Κυπρίων ευρωβουλευτών, καθώς και από Ελλαδίτες για τον τερματισμό του εποικισμού και Β. από την Ε. Θεοχάρους για την παράνομη δράση της Τουρκίας στην Κυπριακή ΑΟΖ, η οποία μπορεί να οδηγήσει σε αντιπαράθεση και να έχει αρνητικές επιπτώσεις στις συνομιλίες για μια δημοκρατική λύση, που θα τερματίζει έτσι το απαράδεκτο διχοτομικό status quo.

Επίσης στο κείμενο και δη στις παραγράφους για το Κυπριακό γίνονται οι εξής αναφορές, που χαρακτηρίζονται ως θετικές: 1. Η αποχώρηση των τουρκικών στρατευμάτων και επιστροφή όλης της κλειστής Αμμοχώστου. 2. Η λύση να έρθει το συντομότερο δυνατό και όχι εντός του 2016, όπως αναφερόταν στο αρχικό κείμενο, οπότε αποφεύγεται η έννοια του χρονοδιαγράμματος. 3. Η κατοχύρωση της διενέργειας δημοψηφισμάτων για την τελική λύση. 4. Η πρόσβαση σε στρατιωτικούς χώρους για να επιλυθεί το ανθρωπιστικό πρόβλημα των αγνοουμένων. Σε αυτήν τη λογική καλείται η Τουρκία να παρέχει πρόσβαση στα στρατιωτικά της αρχεία. 5. Η αφαίρεση από το αρχικό κείμενο των «διασυνοριακών σημείων» με μνεία σε «σημεία ελέγχου» από και προς τα κατεχόμενα.

Εύσημα στους ηγέτες
Με βάση τις συμβιβαστικές τροπολογίας επικροτούνται οι προσπάθειες των δυο ηγετών για τη λύση του Κυπριακού και η πολιτική κίνηση του Προέδρου Αναστασιάδη να καταστεί η Τουρκική ως επίσης γλώσσα της Ε.Ε. Ακόμη στη συμβιβαστική 35 έχει αφαιρεθεί η διατύπωση, που οδηγούσε σε ίσες ευθύνες για τη λύση του Κυπριακού σε όλα τα εμπλεκόμενα μέρη, πέραν της Τουρκίας, η οποία καλείται να υποστηρίξει ενεργά τη διαδικασία, ενώ δίνονται εύσημα στους δυο ηγέτες για τα ΜΟΕ. Επί του θέματος καλούνται να ξεπεράσουν τις δυσκολίες. Η τελική έγκριση στην Ολομέλεια του Απριλίου.