Κουτρουμπά: Υποχρέωση του κράτους η βοήθεια στα παιδιά

Είναι υποχρέωση του Κράτους να μεριμνά για την παροχή, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, εξειδικευμένης βοήθειας, σε κάθε παιδί που την χρειάζεται, εντός της γενικής τάξης, αναφέρει σε έκθεσή της η Επίτροπος Προστασίας των Δικαιωμάτων του Παιδιού, Λήδα Κουρσουμπά, αναφορικά με τις διαδικασίες και διοικητικές πρακτικές που διέπουν τη λήψη απόφασης για ένταξη παιδιών με αναπηρίες σε συγκεκριμένο πλαίσιο φοίτησης.

Η Έκθεση συντάχθηκε στη βάση διερεύνησης παραπόνων που υποβλήθηκαν στην Επίτροπο

από γονείς παιδιών που λαμβάνουν Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση. Μεγάλο μέρος των παραπόνων αφορούσαν τη διάσταση απόψεων ανάμεσα σε γονείς και τους εμπειρογνώμονες που συγκροτούν την Επαρχιακή Επιτροπή, σε σχέση με το πλαίσιο φοίτησης παιδιών, είτε εξ’ ολοκλήρου σε Ειδική Μονάδα/ Ειδικό Σχολείο, είτε με καθεστώς σταδιακής ένταξης. Μέρος των παραπόνων αναφέρονται σε γενικότερες πολιτικές αποφάσεις του Υπουργείου Παιδείας και Πολιτισμού (ΥΠΠ), οι οποίες επηρεάζουν πτυχές της ένταξης παιδιών.

Σκοπός της παρούσας Έκθεσης είναι να εντοπίσει, μέσα από τη διερεύνηση και παρουσίαση των περιπτώσεων που μου υποβλήθηκαν, κενά και παραλείψεις σε επίπεδο διαδικασιών και διοικητικών πρακτικών, και να υποβάλει εισηγήσεις, βασισμένες στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα του Παιδιού (Σύμβαση) και στη Σύμβαση των Ηνωμένων Εθνών για τα Δικαιώματα των Ατόμων με Αναπηρίες (Σύμβαση για ΑμεΑ), ώστε να διασφαλίζεται το συμφέρον του παιδιού σε κάθε απόφαση που σχετίζεται με το πλαίσιο φοίτησής του.
Όπως εισηγείται η Επίτροπος, είναι υποχρέωση του Κράτους να μεριμνά για την παροχή, στο μέγιστο δυνατό βαθμό, εξειδικευμένης βοήθειας, σε κάθε παιδί που την χρειάζεται, εντός της γενικής τάξης.

Επισημαίνει την ανάγκη συμμόρφωσης της Επαρχιακής Επιτροπής με τις πρόνοιες της Νομοθεσίας, ώστε να επιδίδονται στους γονείς εκθέσεις που να περιλαμβάνουν αναλυτικά και τεκμηριωμένα τα πορίσματα των αξιολογήσεων του παιδιού τους. Επομένως, επιβάλλεται να γίνει αναπροσαρμογή της διοικητικής πρακτικής που εφαρμόζεται.

Το ιδανικό, σημειώνει, θα ήταν να γνωστοποιούνται στους γονείς οι απόψεις όλων των ειδικών που αξιολογούν το παιδί τους, με βάση το επιστημονικό υπόβαθρο της επαγγελματικής θέσης που κατέχει ο κάθε εμπειρογνώμονας. Με αυτό τον τρόπο, διασφαλίζονται τέτοιες συνθήκες, ώστε οι γονείς να καθίστανται πιο ικανοί να θέτουν ρεαλιστικούς στόχους για τη μαθησιακή πορεία του παιδιού τους.

Παράλληλα αναφέρει ότι οι αποφάσεις των Επιτροπών πρέπει απαραιτήτως να τεκμηριώνονται στη βάση του συμφέροντος του παιδιού, να περιλαμβάνουν, δηλαδή, επαρκή αιτιολόγηση σε σχέση με τις ανάγκες του παιδιού, συνυπολογίζοντας τις επιπτώσεις που, ενδεχομένως, να επιφέρει η οποιαδήποτε απόφαση στο παιδί.

Το γεγονός ότι κάποια παιδιά φαίνεται να εξαντλούνται στην προσπάθεια να ανταποκριθούν στις απαιτήσεις της γενικής εκπαίδευσης, προκαλεί έντονο προβληματισμό, σημειώνει η κ. Κουρσουμπά και προσθέτει ότι είναι, λοιπόν, αναγκαίο να διερευνηθούν οι λόγοι για τους οποίους το πλαίσιο της συνηθισμένης τάξης φαίνεται να προκαλεί ψυχολογική και συναισθηματική καταπόνηση στα συγκεκριμένα παιδιά.

Επίσης, σημειώνει, είναι ευθύνη του Κράτους να δημιουργεί τις προδιαγραφές και τις συνθήκες, ώστε τα ΑμεΑ να έχουν πρόσβαση στη γενική εκπαίδευση σε ισότιμη βάση με οποιοδήποτε άλλο παιδί. Οι «εναλλακτικοί τρόποι» που κατά καιρούς προτείνονται για «διευκόλυνση» των ΑμεΑ δεν πρέπει να παραβιάζουν τις βασικές Αρχές που κατοχυρώνονται από τις Διεθνείς Συμβάσεις, ούτε να επιβαρύνουν άτομα του οικογενειακού περιβάλλοντος και σε καμία περίπτωση να μην ταλαιπωρούν με οποιοδήποτε τρόπο τα ίδια τα ΑμεΑ, στη βάση μιας λανθασμένης νοοτροπίας ότι «τους κάνουν χάρη που τους παραχωρούν τη διευκόλυνση».

Σε σχέση με την απονομή οποιουδήποτε πιστοποιητικού φοίτησης στα παιδιά με αναπηρίες, τονίζω ότι το δίπλωμα δεν πρέπει να είναι αυτοσκοπός, ούτε πρέπει να καθορίζει τη μορφή της παρεχόμενης εκπαίδευσης. Αυτό που έχει σημασία είναι, τονίζει, τα ΑμεΑ να αποκτήσουν δεξιότητες προσαρμογής, αυτονομίας και αυτορρύθμισης, αποκτώντας τα αναγκαία εφόδια για ένταξη στην κοινωνία σε συνθήκες αξιοπρεπούς διαβίωσης. Επομένως, «θεωρώ επιβεβλημένο, το ΥΠΠ να διασφαλίσει τις προδιαγραφές και τις συνθήκες, ώστε, οι δομές, το περιεχόμενο, οι διαδικασίες και οι αλληλεπιδράσεις εντός του προτεινόμενου πλαισίου εκπαίδευσης για οποιοδήποτε παιδί, αφενός μεν, να μην ακυρώνουν τη φιλοσοφία της ενιαίας εκπαίδευσης, αφετέρου δε, να απονέμεται τέτοιο πιστοποιητικό στα ΑμεΑ, το οποίο να έχει ξεκάθαρη εξαργυρώσιμη αξία στην ενήλική τους ζωή. Το πιστοποιητικό αυτό πρέπει να αποτυπώνει ξεκάθαρα τις προτιμήσεις και τις δεξιότητες που αποκτούν, μέσα από το εκπαιδευτικό σύστημα, οι μαθητές που λαμβάνουν Ειδική Αγωγή και Εκπαίδευση, ώστε να κατοχυρώνεται η κατάλληλη επιλογή εργασιακού περιβάλλοντος για τα άτομα με αναπηρίες, δίνοντας, παράλληλα, κατεύθυνση για την παροχή των αναγκαίων προσαρμογών για την αποτελεσματική διεκπεραίωση της εργασίας τους».

Αναφορικά με τον τρόπο παροχής Ειδικής Αγωγής και Εκπαίδευσης, εισηγείται όπως, το ΥΠΠ προχωρήσει στη σύσταση επιτροπής ανεξάρτητων εμπειρογνωμόνων, η οποία να προβεί σε αξιολόγηση του υφιστάμενου συστήματος παροχής εκπαίδευσης σε παιδιά με αναπηρίες, διερευνώντας κατά πόσο το σύστημα αυτό συνάδει με τις πρόνοιες της Σύμβασης για ΑμεΑ. Πρέπει να καθοριστεί, ξεκάθαρα, η συνάφεια μεταξύ του επιδιωκόμενου αποτελέσματος της παρεχόμενης εκπαίδευσης και των βασικών Αρχών που διασφαλίζουν τα δικαιώματα των παιδιών με αναπηρίες.

Είναι ευθύνη του Κράτους, επισημαίνει η κ. Κουρσουμπά, να μεριμνήσει για την ενημέρωση και ενδυνάμωση των γονιών και την καθοδήγησή τους προκειμένου να είναι σε θέση να κατανοούν και, την ίδια στιγμή, να διεκδικούν αυτό το οποίο είναι προς το συμφέρον του παιδιού τους.

Συνιστά δε ευθύνη του εκπαιδευτικού συστήματος και του κοινωνικού συνόλου γενικότερα, να διασφαλίζονται τέτοιες συνθήκες, ώστε τα ΑμεΑ να μη βιώνουν αισθήματα αποτυχίας μέσα από την εκπαίδευση, αλλά αντίθετα, να είσαι σε θέση να αποδίδουν στο μέγιστο των δυνατοτήτων τους.

Πηγή: ΚΥΠΕ